Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

PROBLEMATYKA HISTORYCZNA W TWÓRCZOŚCI J. P. NORBLINA


Ryc. 12. J. P. Norblin, Sesja sejmowa 1786 r. Rys. sepią. Muz. Nar. w Krakowie, Zb.
Czartoryskich R. r. 1303. (Fot. E. Kozłowska)

Nie o to zresztą chodzi. Chodzi jak na razie o stwierdzenie, że Norblin,
obserwujący życie polskie we wszystkich jego przejawach, już wcześniej
wypracował sobie środki, przy pomocy których podjąć mógł wielkie zada-
nie związane z dniem 3 maja. Sejmująca masa szlachecka, poruszona mniej-
sza w tej chwili jakimi uczuciami, interesowała go podobnie jak tłumne
zebrania warszawskiego towarzystwa na Bielanach czy w łazienkowskim
teatrze. W historycznym momencie uchwalenia konstytucji Norblin nie
musiał od nikogo zapożyczać środków, które by mu pozwoliły znaleźć
właściwe rozwiązanie plastyczne dla tego wydarzenia. Czy zaś zapoży-
czać musiał pełne patosu napięcie? Odpowie nam na to pośrednio jeszcze
jeden szkic z gołuchowskiego albumu.
Tym razem jest to swobodna kopia słynnego dzieła Davida „Przy-
sięga w sali gry w piłkę“ (ryc. 13). Różnice między oryginałem, a kopią są
znamienne. Przypomnijmy sobie obraz Davida. Mamy na nim samych
Horacjuszów, inaczej tylko ukostiumowanych. Szeroko rozstawione nogi,
wypięte torsy, wyprężone prawice wskazują nam, że mieszczańscy boha-
terowie wydarzenia zbyt dobrze pamiętają jeszcze antyczny rynsztunek,
który przywdziewali przed paru laty. No i pragną, żeby każdy wystąpił
w całej okazałości i nieustraszoności. Ideologiczne i artystyczne doświad-
czenia Norblina były odmienne. Ten Francuz uczył się historii współ-
czesnej nie u siebie lecz w dalekiej Polsce. Że uczył się z niemniejszą
żarliwością niż deputowany rewolucyjnego konwentu David, będziemy
mieli możność jeszcze się przekonać. Już tu jednak stwierdzić możemy,

61