Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

ZBIGNIEW REWSKI


Ryc. 9. Niecislawice, dwór. (Fot. Muzeum Świętokrzyskie w Kielcach)

nie przystąpienia do poważnych prac konserwatorskich mających na celu
gruntowne zabezpieczenie zagrożonej fasady.
Trzy inne jeszcze miejscowości w Kieleckiem wiążą się przez swe
obiekty budowlane w mniej lub więcej bezpośredni sposób z H. Kołłąta-
jem, względnie jego najbliższą rodziną. Są to: dwór w Niecisławicach koło
Stopnicy (ryc. 9), który uchodzi za miejsce urodzenia H. Kołłątaja, prze-
budowany w pocz. XIX w. — nie wiadomo czy przez Kołłątaja, pałacyk
w Wiśniowej koło Staszowa oraz pałacyk myśliwski w Woli Kłodzkiej vel
Kłuckiej, odległej o 20 km od Kielc 2<i. W pałacyku w Wiśniowej, należącym
w końcu XVIII w. do brata jego Rafała, H. Kołłątaj posiadał część swej
biblioteki oraz inne, bliżej nie określone ruchomości, o czym wspomina
w swej korespondencji z dziewięćdziesiątych lat XVIII oraz z początku
XIX w.
Wobec braku dokładniejszych danych historycznych, należy zasta-
nowić się, czy forma architektury tego zachowanego pałacyku zezwala na
wiązanie jej z czasami H. Kołłątaja, tzn. najpóźniej do r. 1792, jako za-
mykającym wszelkie jego możliwości budowlane. Główne zainteresowa-
nie wzbudza fasada parkowa, rozplanowanie wnętrza, a szczególnie roz-
wiązanie klatki schodowej (ryc. 10). Oryginalne powiązanie barokowej
jeszcze nieco w swej koncepcji klatki schodowej z kolumnadą fasady zo-
stało najpewniej podyktowane potrzebą przystosowania zaczerpniętej
z południa formy architektonicznej do surowszych warunków klimatycz-
nych naszego kraju. W rozwiązaniu tym, nie spotykanym w polskiej archi-

->6 Boniecki A., Herbarz Polski, Warszawa 1907, t. X, s. 338—339.

14