Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

Z DZIAŁALNOŚCI KOŁŁĄTAJA NA POLU BUDOWNICTWA


Ryc. 10. Pałacyk w Wiśniowej, elewacja ogrodowa. (Fot. T. Przypkowski)

tekturze klasycy stycznej, można by się dopatrywać osobistego pomysłu
właściciela, względnie jakiegoś mniej znanego dotąd architekta. Jeżeli
datowanie klasycystycznej przebudowy pałacu na drugą połowę XVIII w.
jest słuszne, to na obecną formę architektury mógł wywrzeć pośrednio
lub bezpośrednio wpływ H. Kołłątaj, który, jak to wynika z jego listów
pisanych z emigracji oraz z Wołynia, współżył dość blisko ze swą rodziną,
szczególnie z matką, stryjem pijarem, braćmi, synowcami, bratanicą i ja-
ko najwybitniejsza postać w rodzinie cieszył się niewątpliwie respektem.
Przy pałacyku w Wiśniowej zachował się wcale dobrze stylowy
park o symetrycznym układzie, związanym osiowo z architekturą pałacu.
Ponadto aleje obiegają wzdłuż krawędzi prostokąta parku. Oś pałacową
podkreśla architektura klasycystycznej niszy, zamykająca aleję środkową.
Piównież założenie parku można by odnieść do czasów Kołłątajowskich.
Dawny dwór, względnie pałacyk myśliwski w Woli Kłodzkiej vel
Kłuckiej, zwany Kołłątajówką, to budynek parterowy, na planie wydłu-
żonego prostokąta, przypominający już na pierwszy rzut oka pałacyk
w Wiśniowej. Fasada o podobnym układzie kolumn i pilastrów, jak par-
kowa w Wiśniowej. Plan również analogiczny: symetryczny rozkład
wnętrz po obydwu stronach korytarza, przebiegającego identycznie przez
budynek po wzdłużnej jego osi (ryc. 11).
Pałacyk, jako budowla parterowa, nie posiadał schodów, co wpłynęło
na uproszczenie zadania i bardziej jasne i szczęśliwe, acz mniej oryginalne,
rozwiązanie. Pełna południowego, antycznego wdzięku budowla musiała
powstać od jednego rzutu, jako wynik współpracy architekta z zamawia-