Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

ZBIGNIEW REWSKI


Ryc. 12. Dawny dom Kołłątaja w Krakowie, fragment sałi pierwszego piętra
(Fot. St. Deptuszewski, P. I. S.)

Jak to wynika ze wzmianek pamiętnikarskich oraz akt hipotecznych,
nabyte budynki przyszłej Kuźnicy, poza wykwintem Kołłątajowskiego
urządzenia wnętrza, nie reprezentowały sobą ciekawych form architek-
tury. Więcej zainteresowania mógłby budzić stylowy ogród, pielęgno-
wany przez Kołłątaja, gdyby się zachował do naszych czasów31.
Juk z powyższego przeglądu wynika, nawet prywatna działalność
Kołłątaja na polu sztuki opierała się na szerszym podłożu idei społeczno-
wychowawczych Wieku Oświecenia, na znakomitym przygotowaniu arty-
stycznym oraz świetnie rozwiniętym zmyśle organizatorskim. Nadto po-
stępowe osiągnięcia Kołłątaja przyczyniły się do wytyczenia nowej drogi
państwowemu mecenatowi polskiemu w czasach Królestwa Kongreso-
wego.
»
31 Smoleński W., Kuźnica Kołłątajowska, Kraków 1885, s. 37; tenże, Miesz-
czaństwo warszawskie w końcu XVIII w., Warszawa 1917, s. 104; Leśnodorski B.,
Kuźnica Kołłątajowska, Wrocław 1949, s. XXXV—XXXVI; Kołłątaja H. Listy pisane
z emigracji w r. 1792—1794, Poznań 1872, s. 30 i n.; Trębicki A., Jego pamiętnik
o insurekcji r. 1794, wyd. Skałkowski, Poznań 1931, s. 30; Kraszewski J. I., Połska
w czasie trzech rozbiorów, Warszawa 1902, t. II, s. 20; Archiwum Hipoteki Miejskiej
w Warszawie, Księga wieczysta, t. I, Nr 3007.