DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kronika
DOI article:Łoziński, Jerzy: Zabytki powiatów Wieluńskiego i Radomszczańskiego: Sprawozdanie z objazdu inwentaryzacyjnego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37708#0191
KRONIKA
sowej fasadzie charakterystycznym przykładem
przyjęcia się na naszych ziemiach typu kościoła
kontrreformacji. W sąsiedniej Świętej Annie bu-
dują w latach 1616-68 swój kościół i klasztor
bernardyni. Nieskomplikowany w rzucie pro-
stokątnej nawy i półkoliście zamkniętych kaplic
w ramionach transeptu oraz prezbiterium, posia-
da on oryginalną bryłę dzięki piętrzącym się ko-
pułom chóru zakonnego, prezbiterium, krzyża
transeptu i kaplic oraz wieży z wysokim hełmem
w fasadzie. W w. XVIII przybudowano do niego
od frontu rokokową kruchtę w formie piętrowej
loggii. Odpustowy dziedziniec przed kościołem
otaczają arkadowe krużganki, charakterystyczne
dla budowli bernardyńskich tego czasu. Z XVII
wieku pochodzą też kościoły: w Kruszynie, fun-
dacji Denhoffów (ukończony 1696), popauliński
w Wieruszowie, z dwuwieżową fasadą (1676),
reformatów w Wieluniu (1629, przerabiany
w XVIII w.) i w Konopnicy (1642). Najciekawszy
z nich — kruszyński, odznacza się nawą rozczłon-
kowaną silnie występującymi filarami przy-
ściennymi i dobrą dekoracją stiukową zewnętrz-
nych elewacji. Cmentarz kościelny w Kruszynie,
podobnie jak i w Koniecpolu, zachował pewne
cechy warowności w postaci muru, opatrzonego
kluczowymi strzelnicami; w Koniecpolu umiesz-
czono w nim piękną, późnorenesansową bramę
rustykowaną, zwieńczoną wolutami i obeliskami.
Kościół w Konopnicy posiada w fasadzie cha-
rakterystyczną dla tego czasu wieżę, górą
o przekroju ośmiobocznym, analogiczną do
wzmiankowanej w Świętej Annie. W Silniczce
zachowała się XVII-wieczna kapliczka ariańska,
kryta dachem łamanym polskim. Do późnobaro-
kowych budowli z w. XVIII należą kościoły:
pokartuzki w Gidlach (1754) i popijarski w Wie-
luniu (1747). Ten ostatni przedstawia popularne,
zwłaszcza w polskiej architekturze jezuickiej
2 poł. XVII i w. XVIII, połączenie schematu II
Gesu ze smukłą fasadą dwuwieżową, i zdaje się
jednocześnie posiadać szereg pokrewieństw ze
Śląskiem.
Na 24 zabytkowe kościoły murowane powiatu
radomszczańskiego drewnianych zachowało się 9,
podczas gdy w Wieluńskiem, przy tej samej
liczbie murowanych, ilość drewnianych wynosi
21. Te ostatnie stanowią obok rzeźby gotyckiej
najbardziej odrębny lokalnie zespół zabytkowy
regionu wieluńskiego. Szczególnie wyraźnie ry-
suje się tu grupa budowli z 1 poł. XVI w., do
której należy zaliczyć kościoły w Łaszewie, Głę-
bieniu, Popowicach, Gaszynie, Kadłubie i Wierz-
biu. Datowanie tego kręgu wyznaczają kościoły
w Łaszewie i Grębieniu z polichromiami z pocz.
R.yc. 10. Żytniów, kościół par. Obraz Wskr
szenie Piotrowina. (Fot. E. Kozłowska)
Ryc. 11. Wieluń, kościół par. Obraz Matki
Boskiej z Dzieciątkiem. (Fot. E. Kozłoioska)
79
sowej fasadzie charakterystycznym przykładem
przyjęcia się na naszych ziemiach typu kościoła
kontrreformacji. W sąsiedniej Świętej Annie bu-
dują w latach 1616-68 swój kościół i klasztor
bernardyni. Nieskomplikowany w rzucie pro-
stokątnej nawy i półkoliście zamkniętych kaplic
w ramionach transeptu oraz prezbiterium, posia-
da on oryginalną bryłę dzięki piętrzącym się ko-
pułom chóru zakonnego, prezbiterium, krzyża
transeptu i kaplic oraz wieży z wysokim hełmem
w fasadzie. W w. XVIII przybudowano do niego
od frontu rokokową kruchtę w formie piętrowej
loggii. Odpustowy dziedziniec przed kościołem
otaczają arkadowe krużganki, charakterystyczne
dla budowli bernardyńskich tego czasu. Z XVII
wieku pochodzą też kościoły: w Kruszynie, fun-
dacji Denhoffów (ukończony 1696), popauliński
w Wieruszowie, z dwuwieżową fasadą (1676),
reformatów w Wieluniu (1629, przerabiany
w XVIII w.) i w Konopnicy (1642). Najciekawszy
z nich — kruszyński, odznacza się nawą rozczłon-
kowaną silnie występującymi filarami przy-
ściennymi i dobrą dekoracją stiukową zewnętrz-
nych elewacji. Cmentarz kościelny w Kruszynie,
podobnie jak i w Koniecpolu, zachował pewne
cechy warowności w postaci muru, opatrzonego
kluczowymi strzelnicami; w Koniecpolu umiesz-
czono w nim piękną, późnorenesansową bramę
rustykowaną, zwieńczoną wolutami i obeliskami.
Kościół w Konopnicy posiada w fasadzie cha-
rakterystyczną dla tego czasu wieżę, górą
o przekroju ośmiobocznym, analogiczną do
wzmiankowanej w Świętej Annie. W Silniczce
zachowała się XVII-wieczna kapliczka ariańska,
kryta dachem łamanym polskim. Do późnobaro-
kowych budowli z w. XVIII należą kościoły:
pokartuzki w Gidlach (1754) i popijarski w Wie-
luniu (1747). Ten ostatni przedstawia popularne,
zwłaszcza w polskiej architekturze jezuickiej
2 poł. XVII i w. XVIII, połączenie schematu II
Gesu ze smukłą fasadą dwuwieżową, i zdaje się
jednocześnie posiadać szereg pokrewieństw ze
Śląskiem.
Na 24 zabytkowe kościoły murowane powiatu
radomszczańskiego drewnianych zachowało się 9,
podczas gdy w Wieluńskiem, przy tej samej
liczbie murowanych, ilość drewnianych wynosi
21. Te ostatnie stanowią obok rzeźby gotyckiej
najbardziej odrębny lokalnie zespół zabytkowy
regionu wieluńskiego. Szczególnie wyraźnie ry-
suje się tu grupa budowli z 1 poł. XVI w., do
której należy zaliczyć kościoły w Łaszewie, Głę-
bieniu, Popowicach, Gaszynie, Kadłubie i Wierz-
biu. Datowanie tego kręgu wyznaczają kościoły
w Łaszewie i Grębieniu z polichromiami z pocz.
R.yc. 10. Żytniów, kościół par. Obraz Wskr
szenie Piotrowina. (Fot. E. Kozłowska)
Ryc. 11. Wieluń, kościół par. Obraz Matki
Boskiej z Dzieciątkiem. (Fot. E. Kozłoioska)
79