DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Estreicher, Karol: "Portret damy z łasicą" Leonarda da Vinci: uwagi w związku z prześwietleniem obrazu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37708#0309
KAROL ESTREICHER
„PORTRET DAMY Z ŁASICĄ” LEONARDA DA VINCI
UWAGI W ZWIĄZKU Z PRZEŚWIETLENIEM OBRAZU
I
„Portret damy z łasicą" należy do tych trudnych arcydzieł malar-
stwa, o które toczy się długotrwały spór. Ostatnio raczej ustala się zdanie,
że obraz wyszedł spod pędzla Leonarda i że przedstawia Cecylię Gallerani,
kochankę Lodovico il Moro. Wyczerpujące studium Emila Moellera ogło-
szone w r. 1916 w Monatshefte fur Kunstwissenschaft (t. IX, s. 313) prze-
ważyło szalę w dyskusji toczonej od przeszło pół wieku.
Nie zajmujemy się też w niniejszym skromnym szkicu wszystkimi
argumentami jakie padły za i przeciw przyznaniu obrazu Leonardowi.
Stwierdzić trzeba, że znawcy malarstwa włoskiego, tacy jak Miiller-Walde,
Bode, Siren, Antoniewicz, Moeller, Carotti, Schiaparelli, Gerevich, Clark,
przyznawali obraz Leonardowi, a natomiast uczeni tacy, jak Seidlitz (mo-
nografista Leonarda) lub Gronau, Berenson, Miintz, skłonni byli w por-
trecie widzieć dzieło jednego z uczniów mediolańskich Leonarda, przede
wszystkim Boltraffia lub Predy1.
Wszyscy badacze zgadzają się, że portret pochodzi z końca w. XV,
i to raczej z lat osiemdziesiątych, a nie po r. 1490. Wskazuje na to zarówno
strój jak i całość sylwety portretowanej: nieco suche traktowanie postaci,
dalej bardzo plastyczne, niemal rzeźbiarskie wydobycie ręki, wreszcie
drobiazgowo-miniaturowe łamanie fałdów w rozcięciu rękawów. Pod sam
koniec wieku, a cóż dopiero na początku w. XVI, tego rodzaju cechy nie
byłyby możliwe ani u Leonarda, ani u nikogo z jego uczniów.
1 Prace i poszczególne głosy dotyczące obrazu zestawia kilku autorów.
I tak: Moeller E. w cytowanym artykule, następnie Gerevich T., A Krakói Czarto-
ryski-Keptar (jest to po węgiersku ogłoszony katalog galerii Czartoryskich), Buda-
peszt 1918, s. 98 i n.; dalej von Seidlitz W., Leonardo da Vinci, Wiedeń 1935, s. 493
(tu pokrótce omówione nowsze wyniki i bibliografia); wreszcie Estreicher K., Kra-
ków, przewodnik dla zwiedzających, Kraków 1938, s. 80. Powyższe zestawienie nie-
mal że wyczerpuje bibliografię przedmiotu. W każdym razie daje obraz dyskusji
toczonej od lat siedemdziesięciu.
3
„PORTRET DAMY Z ŁASICĄ” LEONARDA DA VINCI
UWAGI W ZWIĄZKU Z PRZEŚWIETLENIEM OBRAZU
I
„Portret damy z łasicą" należy do tych trudnych arcydzieł malar-
stwa, o które toczy się długotrwały spór. Ostatnio raczej ustala się zdanie,
że obraz wyszedł spod pędzla Leonarda i że przedstawia Cecylię Gallerani,
kochankę Lodovico il Moro. Wyczerpujące studium Emila Moellera ogło-
szone w r. 1916 w Monatshefte fur Kunstwissenschaft (t. IX, s. 313) prze-
ważyło szalę w dyskusji toczonej od przeszło pół wieku.
Nie zajmujemy się też w niniejszym skromnym szkicu wszystkimi
argumentami jakie padły za i przeciw przyznaniu obrazu Leonardowi.
Stwierdzić trzeba, że znawcy malarstwa włoskiego, tacy jak Miiller-Walde,
Bode, Siren, Antoniewicz, Moeller, Carotti, Schiaparelli, Gerevich, Clark,
przyznawali obraz Leonardowi, a natomiast uczeni tacy, jak Seidlitz (mo-
nografista Leonarda) lub Gronau, Berenson, Miintz, skłonni byli w por-
trecie widzieć dzieło jednego z uczniów mediolańskich Leonarda, przede
wszystkim Boltraffia lub Predy1.
Wszyscy badacze zgadzają się, że portret pochodzi z końca w. XV,
i to raczej z lat osiemdziesiątych, a nie po r. 1490. Wskazuje na to zarówno
strój jak i całość sylwety portretowanej: nieco suche traktowanie postaci,
dalej bardzo plastyczne, niemal rzeźbiarskie wydobycie ręki, wreszcie
drobiazgowo-miniaturowe łamanie fałdów w rozcięciu rękawów. Pod sam
koniec wieku, a cóż dopiero na początku w. XVI, tego rodzaju cechy nie
byłyby możliwe ani u Leonarda, ani u nikogo z jego uczniów.
1 Prace i poszczególne głosy dotyczące obrazu zestawia kilku autorów.
I tak: Moeller E. w cytowanym artykule, następnie Gerevich T., A Krakói Czarto-
ryski-Keptar (jest to po węgiersku ogłoszony katalog galerii Czartoryskich), Buda-
peszt 1918, s. 98 i n.; dalej von Seidlitz W., Leonardo da Vinci, Wiedeń 1935, s. 493
(tu pokrótce omówione nowsze wyniki i bibliografia); wreszcie Estreicher K., Kra-
ków, przewodnik dla zwiedzających, Kraków 1938, s. 80. Powyższe zestawienie nie-
mal że wyczerpuje bibliografię przedmiotu. W każdym razie daje obraz dyskusji
toczonej od lat siedemdziesięciu.
3