DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Kozakiewiczowa, Helena; Kozakiewicz, Stefan: Polskie nagrobki renesanowe: Stan, problemy i postulaty badań: Problemy ogólne
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37708#0417
POLSKIE NAGROBKI RENESANSOWE
epitafiów: ścienne z popiersiem
lub medalionem portretowym
zmarłego w obramieniu archi-
tektonicznym, epitafia z wy-
obrażeniem Chrystusa Ukrzyżo-
wanego lub jakiejś sceny z Pis-
ma św. z adorującymi członka-
mi rodziny zmarłego, wreszcie
nagrobki z postacią stojącą, Do-
browolski w Sztuce Krako-
wa uporządkował typologicznie
skromne renesansowe nagrobki
krakowskie 4 ćw. w. XVI i pocz.
w. XVII, wyróżniając wśród
nich tablice z popiersiem w
obramieniu, tablice z głową
zmarłego w części górnej, z któ-
rych rozwija się nagrobek z po-
piersiem, nagrobki z postacia-
mi członków rodziny zmarłego
przed krucyfiksem i rzadkie
nagrobki z wielofigurową kom-
pozycją o znaczeniu symbolicz-
nym. Nakreślił interesująco roz-
wój tych typów w okresie prze-
miany renesansu w barok. Jego
typologia winna być uzupełnio-
na i rozszerzona na materiał za-
bytkowy całej Polski.
Osobnym problemem jest
sprawa tzw. typu nagrobka
dziecięcego, podnoszonego cza-
sem jako specyficznie polskie
zjawisko, zwłaszcza przez Wa-
lickiego i Hornunga. Czy taki
temat nagrobkowy jest wyłącz-
ną właściwością polskiego śro-
dowiska, wymaga jeszcze rozpatrzenia; wymaga jego także i kwestia,
czy temat ten stworzył u nas osobny typ formalny.
Zagadnienie typologiczne jest problemem głównie formalnym; lecz
wnioski wyciągane mogą i powinny przeciwstawić się pojęciu autonomicz-
nego rozwoju form niezależnie od warunków kultury i społeczno-gospo-
darczych. W dotychczasowych badaniach akcent wielokrotnie leżał wy-
łącznie na zagadnieniu formy. Bardziej konsekwentnie jedynie Eckhard-
tówna w pracy o nagrobku Lubrańskiego i Hornung w pewnej części swej
syntezy dziejów rzeźby polskiej próbowali pojęcie typu w rzeźbie rene-
sansowej związać z szerzej rozumianym podłożem. Eckhardtówna podno-
Ryc. 30. Nagrobek kanonika Bartłomieja
Niszczyckiego w katedrze płockiej.
(Fot. ze zb. P. I. S.)
101
epitafiów: ścienne z popiersiem
lub medalionem portretowym
zmarłego w obramieniu archi-
tektonicznym, epitafia z wy-
obrażeniem Chrystusa Ukrzyżo-
wanego lub jakiejś sceny z Pis-
ma św. z adorującymi członka-
mi rodziny zmarłego, wreszcie
nagrobki z postacią stojącą, Do-
browolski w Sztuce Krako-
wa uporządkował typologicznie
skromne renesansowe nagrobki
krakowskie 4 ćw. w. XVI i pocz.
w. XVII, wyróżniając wśród
nich tablice z popiersiem w
obramieniu, tablice z głową
zmarłego w części górnej, z któ-
rych rozwija się nagrobek z po-
piersiem, nagrobki z postacia-
mi członków rodziny zmarłego
przed krucyfiksem i rzadkie
nagrobki z wielofigurową kom-
pozycją o znaczeniu symbolicz-
nym. Nakreślił interesująco roz-
wój tych typów w okresie prze-
miany renesansu w barok. Jego
typologia winna być uzupełnio-
na i rozszerzona na materiał za-
bytkowy całej Polski.
Osobnym problemem jest
sprawa tzw. typu nagrobka
dziecięcego, podnoszonego cza-
sem jako specyficznie polskie
zjawisko, zwłaszcza przez Wa-
lickiego i Hornunga. Czy taki
temat nagrobkowy jest wyłącz-
ną właściwością polskiego śro-
dowiska, wymaga jeszcze rozpatrzenia; wymaga jego także i kwestia,
czy temat ten stworzył u nas osobny typ formalny.
Zagadnienie typologiczne jest problemem głównie formalnym; lecz
wnioski wyciągane mogą i powinny przeciwstawić się pojęciu autonomicz-
nego rozwoju form niezależnie od warunków kultury i społeczno-gospo-
darczych. W dotychczasowych badaniach akcent wielokrotnie leżał wy-
łącznie na zagadnieniu formy. Bardziej konsekwentnie jedynie Eckhard-
tówna w pracy o nagrobku Lubrańskiego i Hornung w pewnej części swej
syntezy dziejów rzeźby polskiej próbowali pojęcie typu w rzeźbie rene-
sansowej związać z szerzej rozumianym podłożem. Eckhardtówna podno-
Ryc. 30. Nagrobek kanonika Bartłomieja
Niszczyckiego w katedrze płockiej.
(Fot. ze zb. P. I. S.)
101