Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

HELENA I STEFAN KOZAKIEWICZOWIE


Ryc. 39. H. Canavesi, Płyta nagrobna biskupa Jana Przerębskiego w kolegiacie
w Łowiczu. (Fot. ze zb. P. I. S.)

bez odpowiednich studiów z natury i mają charakter typowy; jest ona
z pewnością zbyt jednostronna. Być może, że po tych pracach przygoto-
wawczych uda się nam trafniej ująć problem, o ile — w szczególnym
naszym wypadku warunków polskich XVI w. — większy realizm w od-


Ryc. 40. Nagrobek Jana Przybyły w
kościele farnym w Kazimierzu n. Wisłą.
(Fot. ze zb. P. I. S.)

daniu postaci ludzkiej zależny był od
nacisku zleceniodawców mieszczań-
skich, a większa idealizacja czy sty-
lizacja — od nacisku zlecenia szla-
checkiego i magnackiego. Wiadomo-
ści źródłowe, jakie posiadamy, i sa-
me zabytki, zdają się mówić raczej,
ze zarówno zleceniodawca mieszczań-
ski jak i szlachecki żądali na ogół
wierności portretowej. Dobrym przy-
kładem jest tu np. sprawa Orliko-
wej. Szlachta ówczesna, szybko osią-
gająca nową i mocną pozycję w pań-
stwie głównie dzięki swemu udzia-
łowi w produkcji i handlu zboża, nie
zdaje się mieć w ramach swego
nikłego zresztą stosunku do sztuki
żadnych idealistycznych obciążeń,
i jak to już podkreślano (Komornic-
ki) ma raczej pozytywny stosunek
do nowego stylu — renesansu i jego

118