DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Miscellanea
DOI article:Miks, Nina: Architektura pałacu biskupiego w Kielcach
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37708#0482
NINA MIKS
Ryc. 20. Pałac biskupi w Kielcach, filary loggii
ogrodowej. (Fot. E. Kozłowska)
Omawiając architekturę pałacu kieleckiego ,
zwracałam już uwagę na łączność, jaka zacho-
dzi między nim a innymi zabytkami polskimi
tego okresu. Ponieważ wszystkie z wymienio-
nych tu pałaców za wyjątkiem pałacu Ujazdow-
skiego są mało znane, a tworzą charaktery-
styczną w tej epoce grupę, na której tle rysuje
się wyraźnie sylwetka pałacu biskupiego, na-
leży je pokrótce omówić. Uwzględniam tu sze-
rzej te zabytki, które z pałacem kieleckim wiążą
się najbliżej pośrednio lub bezpośrednio. Cha-
rakterystyczne najogólniejsze cechy wspólne,
które pozwalają zaliczyć pałace: w Białej Pod-
laskiej, Ujazdowski, w Kruszynie, Kielcach
i Podzamczu Piekoszowskim do jednej grupy,
dają się ująć w następującym określeniu: budy-
nek o charakterze pałacu reprezentacyjnego
w zasadzie nieobronny, jednopiętrowy, kryty
wysokim dachem, wzniesiony na planie prosto-
kąta, z dwiema lub czterema wieżami przy na-
rożnikach. Spokojny, renesansowy podział ele-
wacji podkreślony jedynie w fasadach mniej lub
Ryc. 21. Pałac biskupi w Kielcach, filary loggii
wejściowej. (Fot. E. Kozłowska)
więcej ozdobnym potraktowaniem detali, z wy-
odrębnioną zawsze częścią środkową zaznaczoną
trójarkadową loggią. Pałace w Białej Podlaskiej,
Kielcach, i Podzamczu Piekoszowskim stanowią
zwarte bloki, pałace: Ujazdowski i w Kruszynie
skomponowane są w kwadrat wokół dziedzińca.
Pałac w Białej Podlaskiej zwanej niegdyś
Białą „Radziwiłłowską" lub „Książęcą", rezy-
dencji Radziwiłłów, zbudowany prawdopodob-
nie w pierwszych latach XVII w. obecnie nie
istnieje36 (ryc. 8). Z załączonej reprodukcji moż-
na się zorientować, że szczyt fasady jest praw-
dopodobnie późniejszy, z XVIII w. Pałac w za-
sadzie odpowiada najzupełniej sformułowanemu
tu ogólnemu określeniu. Podział elewacji i czte-
ry sześcioboczne wieże są analogiczne z kielec-
36 Znany jest jedynie z XIX-wiecznych ry-
cin reprodukowanych w czasopismach polskich
sprzed pierwszej wojny światowej (m. in. Bie-
siada Literacka, Warszawa 1887, t. XXIII, s. 193).
Zamieszczone tu zdjęcie jest jedyną fotografią
pałacu z początków XX w.
166
Ryc. 20. Pałac biskupi w Kielcach, filary loggii
ogrodowej. (Fot. E. Kozłowska)
Omawiając architekturę pałacu kieleckiego ,
zwracałam już uwagę na łączność, jaka zacho-
dzi między nim a innymi zabytkami polskimi
tego okresu. Ponieważ wszystkie z wymienio-
nych tu pałaców za wyjątkiem pałacu Ujazdow-
skiego są mało znane, a tworzą charaktery-
styczną w tej epoce grupę, na której tle rysuje
się wyraźnie sylwetka pałacu biskupiego, na-
leży je pokrótce omówić. Uwzględniam tu sze-
rzej te zabytki, które z pałacem kieleckim wiążą
się najbliżej pośrednio lub bezpośrednio. Cha-
rakterystyczne najogólniejsze cechy wspólne,
które pozwalają zaliczyć pałace: w Białej Pod-
laskiej, Ujazdowski, w Kruszynie, Kielcach
i Podzamczu Piekoszowskim do jednej grupy,
dają się ująć w następującym określeniu: budy-
nek o charakterze pałacu reprezentacyjnego
w zasadzie nieobronny, jednopiętrowy, kryty
wysokim dachem, wzniesiony na planie prosto-
kąta, z dwiema lub czterema wieżami przy na-
rożnikach. Spokojny, renesansowy podział ele-
wacji podkreślony jedynie w fasadach mniej lub
Ryc. 21. Pałac biskupi w Kielcach, filary loggii
wejściowej. (Fot. E. Kozłowska)
więcej ozdobnym potraktowaniem detali, z wy-
odrębnioną zawsze częścią środkową zaznaczoną
trójarkadową loggią. Pałace w Białej Podlaskiej,
Kielcach, i Podzamczu Piekoszowskim stanowią
zwarte bloki, pałace: Ujazdowski i w Kruszynie
skomponowane są w kwadrat wokół dziedzińca.
Pałac w Białej Podlaskiej zwanej niegdyś
Białą „Radziwiłłowską" lub „Książęcą", rezy-
dencji Radziwiłłów, zbudowany prawdopodob-
nie w pierwszych latach XVII w. obecnie nie
istnieje36 (ryc. 8). Z załączonej reprodukcji moż-
na się zorientować, że szczyt fasady jest praw-
dopodobnie późniejszy, z XVIII w. Pałac w za-
sadzie odpowiada najzupełniej sformułowanemu
tu ogólnemu określeniu. Podział elewacji i czte-
ry sześcioboczne wieże są analogiczne z kielec-
36 Znany jest jedynie z XIX-wiecznych ry-
cin reprodukowanych w czasopismach polskich
sprzed pierwszej wojny światowej (m. in. Bie-
siada Literacka, Warszawa 1887, t. XXIII, s. 193).
Zamieszczone tu zdjęcie jest jedyną fotografią
pałacu z początków XX w.
166