Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

NAGROBEK KS. MAZOWIECKICH W KATEDRZE WARSZAWSKIEJ *


Ryc. 2. Nagrobek, ks. Mazowieckich, fragment przed zniszczeniem.
(Fot. ze zb. P. I. S.)

ter przewodników1 2, oraz dwie monografie: Ko-
pery i Cerchy o Giovannim Cinim z Sieny-’
1 Pierwszą wzmiankę o grobowcu przekazał
nam Szymon Starowolski w Monumenta Sar-
matorum, Cracoviae 1655. s. 244-5. Zawiera
ona jedynie treść inskrypcji, w której brak wier-
sza stwierdzającego datę śmierci Janusza. Mi-
mo to odpis ten, jedyny na przestrzeni przeszło
150 lat, uważany był za zupełnie poprawny.
Powoływała się nań bezkrytycznie literatura
1 poł. XIX w., interesująca się głównie stroną
treściową pomnika. Na niedokładność tego opisu
zwrócił uwagę dopiero w r. 1849 Sobieszczański
F. M. (Wiadomości historyczne o sztukach pięk-
nych w dawnej Polsce, Warszawa 1849, t. II,
s. 243). Pomogła mu w tym z pewnością nie
z autopsji przeprowadzona korelacja tekstu, lecz
ogłoszony w tym czasie pełny odpis przez Wój-
cickiego K. Wł. w Album Literackim (t. I, s. 37).
W wypowiedzi jego znajdujemy też pierwszą
słuszną ocenę estetyczną pomnika, zaliczającą
go do „lepszych robót XVI stulecia1'. Spośród
pozostałych wzmianek (Stronczyński K., Pom-
niki książęce Piastów lenników dawnej Polski
w pieczęciach, budowlach, grobowcach i innych
starożytnościach zebrane i objaśnione, Piotr-
ków 1882, s. 139-40; Gębarski St., Katedra św.
Jana, Warszawa 1914, s. 24-6; Kwiatkowski W.
ks., Królewska katedra św. Jana w Warszawie,

i Hornunga o pomniku ostatnich Jagiellonów
w kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu3. Dotych-
Warszawa 1939, s. 24; Trojanowski W., Katedra
św. Jana. Przewodnik artystyczny, Warszawa
1922, s. 12-14) na uwagę zasługuje Czajewskie-
go W., Katedra św. Jana w Warszawie, Warsza-
wa 1899, s. 33, ze względu na skromne co praw-
da, ale nieocenione z powodu dewastacji archi-
wum katedralnego, wiadomości na temat histo-
rii zabytku.
2 Nadworny rzeźbiarz króla Zygmunta Sta-
rego Giovanni Cini ze Sieny i jego dzieła w Pol-
sce, Kraków b. r., s. 87-8, fig. 90. Autorzy przy-
pisują nasz nagrobek Ciniemu. Wobec tego, że
dotychczas nie został określony wkład artystycz-
ny Ciniego w dekorację kaplicy Zygmuntow-
skiej i, co za tym idzie, nie został ściślej spre-
cyzowany charakter jego twórczości, atrybucja
ta nie posiada podstaw naukowych.
3 Pomnik ostatnich Jagiellonów w kaplicy
Zygmuntowskiej na Wawelu, Lwów 1936, s. 13.
Autor przypisuje nagrobek Berecciemu jedynie
na podstawie charakterystycznego typu zbroi
maksymiliańskiej, występującego również na
wykonanych przez tego artystę pomnikach św.
Zygmunta i Wacława w kaplicy Zygmuntow-
skiej na Wawelu. Również i ta atrybucja nie da
się utrzymać w świetle gruntowniejszej analizy
porównawczej.

181