Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

KRONIKA

fa typy stworzone przez Donatella, Sansovina
i Michała Anioła. Znacznie mniejszą uwagę po-
święcił referent wpływom północnym, nider-
landzkim, sprowadzając twórczość polską do
dwóch rodzimych typów nagrobka: podwójne-
go, małżeńskiego i mieszczańskiego. Główny
akcent położony został na działalność artystów
włoskiego pochodzenia: Berecciego, Ciniego, Pa-
dovana i Canavesiego, z przywiązaniem mniej-
szej wagi do twórczości Michałowicza i ujemną
oceną postaci Santi Gucciego. Pierwsza tego ro-
dzaju synteza wielkiego materiału zabytkowe-
go, operująca pojęciem typu jako główną pod-
stawą klasyfikacji, przyniosła jednocześnie sze-
reg nowych, nie znanych przedtem atrybucji,
których autor, niestety ze względu na brak miej-
sca, nie mógł szczegółowa uzasadnić. Zarzuty
dyskutantów (Juliusz Starzyński, K. Piwocki,
Ewa Kozłowska, S. Kozakiewicz. Andrzej .Jaki-
mowicz, J. Łoziński) obok spraw drobnych,
szczegółowych, szły po linii krytyki strony me-
todologicznej referatu, atakując z jednej stro-
ny przyjęte ze sztuki i nauki obcej kryteria
wartościowania, z drugiej zaś operowanie zbyt
schematycznym pojęciem typu i ogólnymi, po-
wierzchownymi cechami formalnymi, nie wy-
starczającymi przy analizie rzeźby sepulkralnej
o silnym wyrazie treściowym. Poddano też
w wątpliwość szereg przyjętych przez autora
atrybucji.
Niejako uzupełnieniem pracy Z. Hornunga
był referat S. Wilińskiego Wielkopolska rzeźba
monumentalna 1 poi. XVII w. Autor, po omó-
wieniu podłoża społeczno-gospodarczego twór-
czości artystycznej Wielkopolski w okresie póź-
nego renesansu i przedstawieniu ogólnego obli-
cza rzeźby nagrobkowej w tym czasie, zajął się
wyróżnionym przez niego, lokalnym i rozpow-
szechnionym szeroko na tamtym terenie typem
nagrobka w formie płyty z płaskorzeźbioną sto-
jącą postacią zmarłego.
Nagrobki dziecięce XVII w. w Polsce omówi-
ła Maria Kołakowska. Zgromadzony tu, intere-
sujący i mało dotąd znany — mimo prac Lep-
szego i Sokołowskiego — materiał zabytkowy,
podzielony na kilka grup, przedstawiony został
jako szczególny dokument obyczajowości i at-
mosfery życia rodzinnego w Polsce XVI i XVII w.
z podkreśleniem silnych zwdązków ze współ-
czesną literaturą. Genezy tej odmiany nagrob-
ka szukała autorka we włoskiej sztuce epoki
Odrodzenia, zwłaszcza w grafice, gdzie często
pojawia się symboliczny motyw dziecka
z czaszką.
Pozostałe referaty z zakresu rzeźby dotyczy-
ły już pojedyńczych obiektów. Karol Estreicher

przedstawił pracę Grobowiec Władysława Ja-
giełły, wiążąc ten zabytek na podstawie szczegó-
łowej, wnikliwej analizy porównawczej ze śro-
dowiskiem włoskim, w szczególności zaś z twór-
czością Ghibertiego3. Helena Kozakiewiczowa
odczytała komunikat o brązowym nagrobku So-
bockich w Sobocie, rzutując ten zabytek na
współczesną polską twórczość odlewniczą4. Te-
renu Wielkopolski dotyczyły komunikaty Marii
Żółtowskiej Nagrobek Górków w Koźminie
i Piotra Skubiszewskiego Nagrobek Orzelskich
w Kościanie. J. E. Dutkiewicz omówił Płasko-
rzeźbę z Sądem Salomona z kościoła w Piotra-
winie, wiążąc ją z twórczością Padovana. Wnik-
liwą interpretacją treściowa odznaczała się
praca Barbary Zielińskiej Kolumna Zygmun-
3 Por. Estreicher K., Grobowiec Jagiełły,
Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej
Akademii Umiejętności, t. XLIX. 1948, s. 70-73.
4 Por. s. 175-180.


Ryc. 10. Staszów, kaplica przy kościele para-
fialnym. (Fot. J. Łoziński)

l4ł

193