DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Szczepkowska-Naliwajek, Kinga: [Rezension von: Stanisław Kobielus, Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49350#0676
655
KINGA SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Stanisław Kobielus, Krzyż Chrystusa.
Od znaku i figury do symbolu i metafory,
Warszawa 2000, Instytut Wydawniczy Pax, ss. 320, il. 141, rys. 121
Po opublikowaniu Niebiańskiej Jerozolimy od
«sacrum» miejsca do «sacrum» modelu,
(Warszawa 1989), Człowieka i ogrodu raj-
skiego w kulturze religijnej średniowiecza, (Warsza-
wa 1997), Teofila Prezbitera, «Diversarum Artium
Schedula». Średniowiecznego zbioru przepisów
o sztukach rozmaitych, (Kraków 1998), ks. Stanisław
Kobielus wydał ostatnio czwartą książkę. Starannie
opracowana graficznie pozycja zatytułowana Krzyż
Chrystusa. Od znaku i fitgury do symbolu i metafory
jest szczególnym leksykonem ikonograficznym od-
wołującym się do kontekstu źródłowego i literackie-
go, na kanwie którego wykształcił się omawiany te-
mat. Autor podjął tu próbę objaśnienia najstarszych
znaczeń treściowych związanych z przedstawieniami
krzyża i Chrystusa Ukrzyżowanego. Punktem wyjścia
dla dociekań ks. Kobielusa są wyobrażenia zawarte w
dziełach sztuki wykonanych przez artystów pracują-
cych na potrzeby Kościoła od VI wieku aż po koniec
wieku XV, choć sięga ona także niekiedy do zabyt-
ków przedchrześcijańskich. W mieniącej się różno-
rodnymi odcieniami sztuce średniowiecznej, która
swym zasięgiem obejmuje okres prawie dziesięciu
stuleci, przedstawienia krzyża Chrystusa są w istocie
nieprzebrane i niezliczone. Przywołane w książce
przykłady pochodzą z iluminowanych kart rękopisów,
z dekoracji mozaikowych, z obrazów tablicowych,
z miedziorytów i drzeworytów; występują w rzeźbie
architektonicznej, w monumentalnych rzeźbach kul-
towych i dewocyjnych, w drobnych plakietach z ko-
ści słoniowej, w ampułkach pielgrzymich, w srebr-
nych i złotych krzyżach relikwiarzowych i różnego
typu relikwiarzach, w grawerunkach na romańskich
kielichach z patenami, słowem we wszystkich dzie-
dzinach twórczości artystycznej tej epoki.
Z tak zgromadzoną materią obrazową autor połą-
czył teksty z literatury patrystycznej; fragmenty pism
Ojców Kościoła, starożytnych i średniowiecznych
1. Chrystus na krzyżu ogarniający ramionami
U niw er sum - Winnicę Ojca. Mapa świata,
rękopis z St. Gallen, Biblioteka klasztorna,
nr 237
1. Christ on the cross embracing the
Universum — Vine of the Holy Father. Map of
the world, manuscript from St. Gallen,
monastery library, no. 237
pisarzy zajmujących się egzegezątypologii krzyża sta-
ły się precyzyjnym komentarzem, który wyjaśnia zna-
czenie poszczególnych przedstawień. W książce
ks. prof. Stanisława Kobielusa ów komentarz literacki
KINGA SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Stanisław Kobielus, Krzyż Chrystusa.
Od znaku i figury do symbolu i metafory,
Warszawa 2000, Instytut Wydawniczy Pax, ss. 320, il. 141, rys. 121
Po opublikowaniu Niebiańskiej Jerozolimy od
«sacrum» miejsca do «sacrum» modelu,
(Warszawa 1989), Człowieka i ogrodu raj-
skiego w kulturze religijnej średniowiecza, (Warsza-
wa 1997), Teofila Prezbitera, «Diversarum Artium
Schedula». Średniowiecznego zbioru przepisów
o sztukach rozmaitych, (Kraków 1998), ks. Stanisław
Kobielus wydał ostatnio czwartą książkę. Starannie
opracowana graficznie pozycja zatytułowana Krzyż
Chrystusa. Od znaku i fitgury do symbolu i metafory
jest szczególnym leksykonem ikonograficznym od-
wołującym się do kontekstu źródłowego i literackie-
go, na kanwie którego wykształcił się omawiany te-
mat. Autor podjął tu próbę objaśnienia najstarszych
znaczeń treściowych związanych z przedstawieniami
krzyża i Chrystusa Ukrzyżowanego. Punktem wyjścia
dla dociekań ks. Kobielusa są wyobrażenia zawarte w
dziełach sztuki wykonanych przez artystów pracują-
cych na potrzeby Kościoła od VI wieku aż po koniec
wieku XV, choć sięga ona także niekiedy do zabyt-
ków przedchrześcijańskich. W mieniącej się różno-
rodnymi odcieniami sztuce średniowiecznej, która
swym zasięgiem obejmuje okres prawie dziesięciu
stuleci, przedstawienia krzyża Chrystusa są w istocie
nieprzebrane i niezliczone. Przywołane w książce
przykłady pochodzą z iluminowanych kart rękopisów,
z dekoracji mozaikowych, z obrazów tablicowych,
z miedziorytów i drzeworytów; występują w rzeźbie
architektonicznej, w monumentalnych rzeźbach kul-
towych i dewocyjnych, w drobnych plakietach z ko-
ści słoniowej, w ampułkach pielgrzymich, w srebr-
nych i złotych krzyżach relikwiarzowych i różnego
typu relikwiarzach, w grawerunkach na romańskich
kielichach z patenami, słowem we wszystkich dzie-
dzinach twórczości artystycznej tej epoki.
Z tak zgromadzoną materią obrazową autor połą-
czył teksty z literatury patrystycznej; fragmenty pism
Ojców Kościoła, starożytnych i średniowiecznych
1. Chrystus na krzyżu ogarniający ramionami
U niw er sum - Winnicę Ojca. Mapa świata,
rękopis z St. Gallen, Biblioteka klasztorna,
nr 237
1. Christ on the cross embracing the
Universum — Vine of the Holy Father. Map of
the world, manuscript from St. Gallen,
monastery library, no. 237
pisarzy zajmujących się egzegezątypologii krzyża sta-
ły się precyzyjnym komentarzem, który wyjaśnia zna-
czenie poszczególnych przedstawień. W książce
ks. prof. Stanisława Kobielusa ów komentarz literacki