DOI Artikel:
Ostrowski, Janusz A.: Karola Lanckorońskiego uwagi o muzeach kanadyjskich i amerykańskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20617#0090
1. Jeden z reliefów z Assos widzianych przez Karola Lanckorońskiego w Museum of Fine Arts w Bostonie
(wg Comstock i Yermeule)
a potem do twierdzy Nagoja4 oraz Kioto, Nikko i Joko-
hamy. Podobnie jak w Indiach, tak i tu poczynił wiele
ciekawych spostrzeżeń dotyczących tym razem sztuki
japońskiej.
W Indiach, Kochinchinie, Cliinach i Japonii Lancko-
roński zakupił sporą ilość miejscowych dzieł sztuki, które
następnie znalazły pomieszczenie w wiedeńskim pała-
cu Hrabiego, a w 1890 r. zostały wystawione w C.K.
Austriackim Muzeum Handlu5.
Rejs z Jokohamy do San Francisco tiwał od 24 czeiwca
do 8 lipca. Lanckoroński zwiedził okolice miasta i 17
lipca pociągiem wyruszył do Chicago, gdzie przybył 21
lipca w południe (podziwiał szybkość amerykańskich
pociągów, ale uważał, że europejskimi podróżuje się
przyjemniej). 22 lipca przez Detroit wjechał do Kanady
(doskonały opis wodospadu Niagara), a do Toronto
dotarł w południe 24 lipca. W porcie w Toronto zoba-
czył parowiec o nazwie „Modjeska”, „na cześć pięknej,
znakomitej naszej artystki Modrzejewskiej, która grając
w angielskim języku, jak wiadomo, corocznie mieszkań-
ców New-Jorku, Bostonu, Toronto i Montreal oczaro-
wuje głównie Szekspirowskimi rolami i do entuzjastycz-
nych zmusza hołdów”6. Płynąc statkiem po rzece św.
Wawrzyńca, 15 lipca dotarł do Montrealu. Zabawił tu
pięć dni, a 30 lipca wieczorem odpłynął do Quebec,
który go niejako wzruszył swą europejskością. 31 lipca
powrócił do Stanów Zjednoczonych, odwiedzając Bo-
ston i Nowy Jork. 7 sierpnia odpłynął stąd do Europy.
Przy wyjeździe z portu „przepłynęliśmy tuż popod bron-
zowy posąg wolności, któiy, mniej więcej tak wielki jak
monachijska Bawarya7, w jednej ręce trzyma pochodnię,
nocą elektrycznem światłem jaśniejącą. Figura dopiero
4 Twierdza Nagoja (Nagoya) została wzniesiona w latach 1610-
1612 przez Tohngawa Ieyasu. Zniszczona w 1945 r., potem odbudo-
wana.
5 Zachował się katalog tej wystawy Katalog der Ostasiatischen
Sammlungen des Grafen Karl Lanckoroński. Ausgestellt im K.K.
Ósterreichischen Handels-Museum (Bórsegebdude), Wien 1890, ss.
66, liczący 1079 pozycji, w którym uwzględniono owe „zebrane
szczątki” - nr 393 (posąg Buddy w aureoli) i nr 400 (relief w
kształcie podkowy z fasady klasztoru buddyjskiego ozdobiony roz-
przed kilku laty wzniesiona jest dziełem francuskiego
Alzatczyka, piękna w proporcyach i udatna w pozie.
Stoi ona na małej skalistej wysepce i milami widoczna
jest dla odpływających”8.
16 sierpnia 1889 r. dotarł clo Londynu, „gdzie dla in-
dyjskich i japońskich zbiorów po muzeach czteiy dni
spędziłem. Dopiero po drugiej stronie kanału uczułem
się zupełnie [podkreśl. - K.L.] w Europie, gdyż Lon-
dyn należy właściwie clo wszystkich pięciu części świa-
ta”.
Wspomniana książka, stanowiąca znakomity dokument
epoki, potwierdza olbrzymie zainteresowanie sztuką i cy-
wilizacją zwiedzanych krajów, a także dowodzi zmysłu
wnikliwej obseiwacji i dużego krytycyzmu autora. Na przy-
kład podana przezeń charakterystyka zwiedzanych muze-
ów (The Art Institute w Chicago, Educational Museum w
Toronto, Museum of Fine Arts w Bostonie, czy Metropoli-
tan Museum w Nowym Jorku) świadczy o ówczesnym sta-
nie młodego muzealnictwa amerykańskiego.
„Muzeum sztuki [w Chicago9] [...] zawiera prócz licz-
nych gipsowych odlewów zapisany miastu prywa-
tny zbiór dobrych nowoczesnych obrazów, a na innym
piętrze jeszcze drugą galeryę takich samych dzieł, któ-
rych liczba wciąż wzrasta. Olbrzymie i bardzo obficie
zaopatrzone są księgarnie i handle sztuki; zbytko-
wne wydania, fotografie i odlewy gipsowe z Europy,
po bajecznych cenach z powodu wysokich ceł i dowo-
zu”.
Z kolei w Toronto: „Na zielonem błoniu wśród starych
drzew wznosi się kilka budynków szkolnych, obok zaś
«Educational Museum». Zawiera ono piękną bibliotekę, zbiór
gipsowych odlewów, a na schodach i w dwóch salach wcale
maitymi postaciami, zwierzętami i demonami). Zaznaczono też, że
są to dary kapitana H. A. Deane’a.
6 Lanckoroński, o. c., s. 305.
7 Chodzi o kolosalny posąg, będący personifikacją Bawarii, usta-
wiony w 1853 r. przy Theresien-wiese w Monachium.
,s Statuę Wolności, będącą darem narodu francuskiego dla naro-
du amerykańskiego w stulecie uzyskania niepodległości, zapro-
jektował F. A. Bartholcli. Odsłonięto ją w r. 1886.
Czyli obecny The Art Institute.
86
(wg Comstock i Yermeule)
a potem do twierdzy Nagoja4 oraz Kioto, Nikko i Joko-
hamy. Podobnie jak w Indiach, tak i tu poczynił wiele
ciekawych spostrzeżeń dotyczących tym razem sztuki
japońskiej.
W Indiach, Kochinchinie, Cliinach i Japonii Lancko-
roński zakupił sporą ilość miejscowych dzieł sztuki, które
następnie znalazły pomieszczenie w wiedeńskim pała-
cu Hrabiego, a w 1890 r. zostały wystawione w C.K.
Austriackim Muzeum Handlu5.
Rejs z Jokohamy do San Francisco tiwał od 24 czeiwca
do 8 lipca. Lanckoroński zwiedził okolice miasta i 17
lipca pociągiem wyruszył do Chicago, gdzie przybył 21
lipca w południe (podziwiał szybkość amerykańskich
pociągów, ale uważał, że europejskimi podróżuje się
przyjemniej). 22 lipca przez Detroit wjechał do Kanady
(doskonały opis wodospadu Niagara), a do Toronto
dotarł w południe 24 lipca. W porcie w Toronto zoba-
czył parowiec o nazwie „Modjeska”, „na cześć pięknej,
znakomitej naszej artystki Modrzejewskiej, która grając
w angielskim języku, jak wiadomo, corocznie mieszkań-
ców New-Jorku, Bostonu, Toronto i Montreal oczaro-
wuje głównie Szekspirowskimi rolami i do entuzjastycz-
nych zmusza hołdów”6. Płynąc statkiem po rzece św.
Wawrzyńca, 15 lipca dotarł do Montrealu. Zabawił tu
pięć dni, a 30 lipca wieczorem odpłynął do Quebec,
który go niejako wzruszył swą europejskością. 31 lipca
powrócił do Stanów Zjednoczonych, odwiedzając Bo-
ston i Nowy Jork. 7 sierpnia odpłynął stąd do Europy.
Przy wyjeździe z portu „przepłynęliśmy tuż popod bron-
zowy posąg wolności, któiy, mniej więcej tak wielki jak
monachijska Bawarya7, w jednej ręce trzyma pochodnię,
nocą elektrycznem światłem jaśniejącą. Figura dopiero
4 Twierdza Nagoja (Nagoya) została wzniesiona w latach 1610-
1612 przez Tohngawa Ieyasu. Zniszczona w 1945 r., potem odbudo-
wana.
5 Zachował się katalog tej wystawy Katalog der Ostasiatischen
Sammlungen des Grafen Karl Lanckoroński. Ausgestellt im K.K.
Ósterreichischen Handels-Museum (Bórsegebdude), Wien 1890, ss.
66, liczący 1079 pozycji, w którym uwzględniono owe „zebrane
szczątki” - nr 393 (posąg Buddy w aureoli) i nr 400 (relief w
kształcie podkowy z fasady klasztoru buddyjskiego ozdobiony roz-
przed kilku laty wzniesiona jest dziełem francuskiego
Alzatczyka, piękna w proporcyach i udatna w pozie.
Stoi ona na małej skalistej wysepce i milami widoczna
jest dla odpływających”8.
16 sierpnia 1889 r. dotarł clo Londynu, „gdzie dla in-
dyjskich i japońskich zbiorów po muzeach czteiy dni
spędziłem. Dopiero po drugiej stronie kanału uczułem
się zupełnie [podkreśl. - K.L.] w Europie, gdyż Lon-
dyn należy właściwie clo wszystkich pięciu części świa-
ta”.
Wspomniana książka, stanowiąca znakomity dokument
epoki, potwierdza olbrzymie zainteresowanie sztuką i cy-
wilizacją zwiedzanych krajów, a także dowodzi zmysłu
wnikliwej obseiwacji i dużego krytycyzmu autora. Na przy-
kład podana przezeń charakterystyka zwiedzanych muze-
ów (The Art Institute w Chicago, Educational Museum w
Toronto, Museum of Fine Arts w Bostonie, czy Metropoli-
tan Museum w Nowym Jorku) świadczy o ówczesnym sta-
nie młodego muzealnictwa amerykańskiego.
„Muzeum sztuki [w Chicago9] [...] zawiera prócz licz-
nych gipsowych odlewów zapisany miastu prywa-
tny zbiór dobrych nowoczesnych obrazów, a na innym
piętrze jeszcze drugą galeryę takich samych dzieł, któ-
rych liczba wciąż wzrasta. Olbrzymie i bardzo obficie
zaopatrzone są księgarnie i handle sztuki; zbytko-
wne wydania, fotografie i odlewy gipsowe z Europy,
po bajecznych cenach z powodu wysokich ceł i dowo-
zu”.
Z kolei w Toronto: „Na zielonem błoniu wśród starych
drzew wznosi się kilka budynków szkolnych, obok zaś
«Educational Museum». Zawiera ono piękną bibliotekę, zbiór
gipsowych odlewów, a na schodach i w dwóch salach wcale
maitymi postaciami, zwierzętami i demonami). Zaznaczono też, że
są to dary kapitana H. A. Deane’a.
6 Lanckoroński, o. c., s. 305.
7 Chodzi o kolosalny posąg, będący personifikacją Bawarii, usta-
wiony w 1853 r. przy Theresien-wiese w Monachium.
,s Statuę Wolności, będącą darem narodu francuskiego dla naro-
du amerykańskiego w stulecie uzyskania niepodległości, zapro-
jektował F. A. Bartholcli. Odsłonięto ją w r. 1886.
Czyli obecny The Art Institute.
86