DOI Artikel:
Skubiszewska, Maria: Anioł Simone Martiniego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20617#0139
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 4 (1998)
ISBN 83-86956-33-X
ISSN 0071-6723
Maria Skubiszewska
Anioł Simone Martiniego
Wśród obrazów z daai Lanckorońskich na Wawelu szcze-
gólną uwagę przyciąga małe przedstawienie anioła w
królewskim ubiorze złożonym z błękitnej tuniki z impe-
rialnym lorosem i różowego płaszcza; w ręku trzyma on
cienkie berło lub laskę ze zwieńczeniem w formie kwiatu
lilii, jego włosy zdobi diadem Oyc. 1). Obrazek ten ucho-
dził w kolekcji najpierw za dzieło Duccia1. Max Dvofak
dostrzegł w nim styl Simone Martiniego i uznał, że jest to
fragment jednego z rozproszonych ometańskich polipty-
ków tego mistrza2.
Temat i małe wymiary deski (42 x 25 cm) nie pozosta-
wiają wątpliwości co do tego, że Anioł ten stanowił cuspi-
de, element wieńczący, ponad jedną z bocznych kwater
retabulum3. Serena Padovani wysunęła przypuszczenie, że
Anioł Lanckorońskich stanowił cuspide poliptyku z ko-
ścioła San Francesco w Orneto, powstałego około r. 13214.
Z retabulum tym wiązano wówczas tylko przedstawienie
1 Informuje o tym M. D v o r a k, Uber einige Inedita der Bilder-
sammlung des Grafen Lanckoroński [w:] Ausgewahlte Kunstwerke
der Sammlung Lanckoroński, Wien 1918, s. 55.
2 Tamże, s. 55-
3 Obraz był w latach 1995—1996 poddany badaniom i pracom
konserwatorskim w Pracowni Konserwacji Malarstwa Zamku Kró-
lewskiego na Wawelu, przy współpracy z Wydziałem Konserwacji
i Restauracji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych;
por. K. K u c z m a n, Prace nad wawelską częścią kolekcji Lancko-
rońskich (Studia Waweliana, 5, 1996), s. 203—208. W wyniku tych
prac ustalono, że 1° deska jest wtórnie spiłowana ze wszystkich
stron, obraz nie ma więc swojego pierwotnego formatu i 2° górne
narożniki były pierwotnie ścięte i zostały w nieznanym czasie, ale
przed rokiem 1918 (o czym świadczy fotografia w artykule Dvo-
raka, zob. przyp. 1) uzupełnione do formy prostokąta przez doda-
nie trójkątnych, mahoniowych wstawek, oklejonych następnie płót-
nem i pokrytych złotem. W okresie międzywojennym obraz był
konserwowany w Wiedniu na zlecenie Profesor Karoliny Lancko-
rońskiej. Z tego czasu pochodzą listwy dekoracyjne ponad postacią
anioła, przy czym bieg wewnętrznego luku trójlistnego pokrywa
środkowe z Madonną z Dzieciątkiem, zwieńczoną wize-
runkiem Zbawiciela (obecnie Museo clelLOpera del Duo-
mo, Orneto; całość 179,6 x 59,9 cm) oraz jako jedną z
kwater bocznych - Św. Katarzynę w National Gallery of
Canada w Ottawie (76 x 38 cm). Hipotezę Padovani odrzucił
Joil Brink ze względu na zbyt niski poziom wykonania
naszego obrazu5. Podjęła ją natomiast Mariannę Lonjon i w
zaproponowanych przez nią rekonstrukcjach ołtarza z San
Francesco w Orneto Anioł Lanckorońskich wieńczy kwa-
terę ze Św. Katarzyną z Ottawy6. Dwie inne kwatery bocz-
ne wypełniają w tych rekonstrukcjach obrazy Św. Łucji
(51 x 40 cm) i Św. Katarzyny (54 x 41 cm) należące do
kolekcji Berensona w Settignano (Florencja). Ponad-
to autorka wprowadziła tu cztery medaliony proroków,
o średnicy ok. 10 cm każdy, znajdujące się od roku 1979
w Musee du Petit Palais w Awinionie7. Rekonstrukcja Lon-
jon niew pełni została przyjęta przez następnych badaczy.
się z biegiem oryginalnego, utworzonego z ciemnych kropek orna-
mentu arkadkowego. W roku 1996 obraz był konserwowany przez
Marię Otłowską. Wówczas zaimpregnowano deskę od strony od-
wrocia, wymieniono kity, odczyszczono partie złocone i malowa-
ne obrazu, uzupełniono ubytki: wtórne listwy zwieńczenia zdjęto,
po czym zamocowano je z powrotem.
4 S. Padovani, Una tavola di Castiglione d’Orcia restaurata di
recente (Prospettiva, 17, 1979), s. 85-86. Na temat datowania po-
liptyku z San Francesco i innych poliptyków orvietańskich Simone
Martiniego zob. ostatnio I. Hueck, Simone attorno al 1320 [w:]
Simone Martini. Atti del convegno, a cura cli L. Bellosi, Firenze
1£88, s. 53-54.
5 J. Brink, Simone Martini’s St Catherine of Alexandria: An
Orvietan Altarpiece and the Mystical Theology of St Bonaventure
(Bulletin annuel, 3, Galerie Nationale du Canada, 1979-1980), s.
55, przyp. 16.
6 M. Lonjon, Quatre medaillons de Simone Martini. La recon-
stitution du retable de 1’eglise San Francesco a Orvieto (La revue du
Louvre et des Musees cle France, 3, 1983, 33), s. 203-210.
7M. Laclotte, E. Magnetti, Avignon. Musee du Petit Pa-
lais. Peinture italienne, Paris 1987, nr 220 bis, s. 198-200.
135
Seria Nowa, t. 4 (1998)
ISBN 83-86956-33-X
ISSN 0071-6723
Maria Skubiszewska
Anioł Simone Martiniego
Wśród obrazów z daai Lanckorońskich na Wawelu szcze-
gólną uwagę przyciąga małe przedstawienie anioła w
królewskim ubiorze złożonym z błękitnej tuniki z impe-
rialnym lorosem i różowego płaszcza; w ręku trzyma on
cienkie berło lub laskę ze zwieńczeniem w formie kwiatu
lilii, jego włosy zdobi diadem Oyc. 1). Obrazek ten ucho-
dził w kolekcji najpierw za dzieło Duccia1. Max Dvofak
dostrzegł w nim styl Simone Martiniego i uznał, że jest to
fragment jednego z rozproszonych ometańskich polipty-
ków tego mistrza2.
Temat i małe wymiary deski (42 x 25 cm) nie pozosta-
wiają wątpliwości co do tego, że Anioł ten stanowił cuspi-
de, element wieńczący, ponad jedną z bocznych kwater
retabulum3. Serena Padovani wysunęła przypuszczenie, że
Anioł Lanckorońskich stanowił cuspide poliptyku z ko-
ścioła San Francesco w Orneto, powstałego około r. 13214.
Z retabulum tym wiązano wówczas tylko przedstawienie
1 Informuje o tym M. D v o r a k, Uber einige Inedita der Bilder-
sammlung des Grafen Lanckoroński [w:] Ausgewahlte Kunstwerke
der Sammlung Lanckoroński, Wien 1918, s. 55.
2 Tamże, s. 55-
3 Obraz był w latach 1995—1996 poddany badaniom i pracom
konserwatorskim w Pracowni Konserwacji Malarstwa Zamku Kró-
lewskiego na Wawelu, przy współpracy z Wydziałem Konserwacji
i Restauracji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych;
por. K. K u c z m a n, Prace nad wawelską częścią kolekcji Lancko-
rońskich (Studia Waweliana, 5, 1996), s. 203—208. W wyniku tych
prac ustalono, że 1° deska jest wtórnie spiłowana ze wszystkich
stron, obraz nie ma więc swojego pierwotnego formatu i 2° górne
narożniki były pierwotnie ścięte i zostały w nieznanym czasie, ale
przed rokiem 1918 (o czym świadczy fotografia w artykule Dvo-
raka, zob. przyp. 1) uzupełnione do formy prostokąta przez doda-
nie trójkątnych, mahoniowych wstawek, oklejonych następnie płót-
nem i pokrytych złotem. W okresie międzywojennym obraz był
konserwowany w Wiedniu na zlecenie Profesor Karoliny Lancko-
rońskiej. Z tego czasu pochodzą listwy dekoracyjne ponad postacią
anioła, przy czym bieg wewnętrznego luku trójlistnego pokrywa
środkowe z Madonną z Dzieciątkiem, zwieńczoną wize-
runkiem Zbawiciela (obecnie Museo clelLOpera del Duo-
mo, Orneto; całość 179,6 x 59,9 cm) oraz jako jedną z
kwater bocznych - Św. Katarzynę w National Gallery of
Canada w Ottawie (76 x 38 cm). Hipotezę Padovani odrzucił
Joil Brink ze względu na zbyt niski poziom wykonania
naszego obrazu5. Podjęła ją natomiast Mariannę Lonjon i w
zaproponowanych przez nią rekonstrukcjach ołtarza z San
Francesco w Orneto Anioł Lanckorońskich wieńczy kwa-
terę ze Św. Katarzyną z Ottawy6. Dwie inne kwatery bocz-
ne wypełniają w tych rekonstrukcjach obrazy Św. Łucji
(51 x 40 cm) i Św. Katarzyny (54 x 41 cm) należące do
kolekcji Berensona w Settignano (Florencja). Ponad-
to autorka wprowadziła tu cztery medaliony proroków,
o średnicy ok. 10 cm każdy, znajdujące się od roku 1979
w Musee du Petit Palais w Awinionie7. Rekonstrukcja Lon-
jon niew pełni została przyjęta przez następnych badaczy.
się z biegiem oryginalnego, utworzonego z ciemnych kropek orna-
mentu arkadkowego. W roku 1996 obraz był konserwowany przez
Marię Otłowską. Wówczas zaimpregnowano deskę od strony od-
wrocia, wymieniono kity, odczyszczono partie złocone i malowa-
ne obrazu, uzupełniono ubytki: wtórne listwy zwieńczenia zdjęto,
po czym zamocowano je z powrotem.
4 S. Padovani, Una tavola di Castiglione d’Orcia restaurata di
recente (Prospettiva, 17, 1979), s. 85-86. Na temat datowania po-
liptyku z San Francesco i innych poliptyków orvietańskich Simone
Martiniego zob. ostatnio I. Hueck, Simone attorno al 1320 [w:]
Simone Martini. Atti del convegno, a cura cli L. Bellosi, Firenze
1£88, s. 53-54.
5 J. Brink, Simone Martini’s St Catherine of Alexandria: An
Orvietan Altarpiece and the Mystical Theology of St Bonaventure
(Bulletin annuel, 3, Galerie Nationale du Canada, 1979-1980), s.
55, przyp. 16.
6 M. Lonjon, Quatre medaillons de Simone Martini. La recon-
stitution du retable de 1’eglise San Francesco a Orvieto (La revue du
Louvre et des Musees cle France, 3, 1983, 33), s. 203-210.
7M. Laclotte, E. Magnetti, Avignon. Musee du Petit Pa-
lais. Peinture italienne, Paris 1987, nr 220 bis, s. 198-200.
135