DOI Artikel:
Krużel, Krzysztof: Kolekcja graficzna w Fundacji z Brzezia Lankorońskich w Londynie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20617#0109
zachowanych płyt Piranesich, ojca Giovanniego Battisty i
syna Francesca13. W darze przekazanym Bibliotece Jagiel-
lońskiej na szczególną uwagę zasługują lysunki Piotra Mi-
chałowskiego i Jana Matejki oraz akwarela Artura Grottge-
ra14. Z kolei 228 rysunków Jacka Malczewskiego znalazło
swoje miejsce w Zamku Królewskim na Wawelu15.
Z zarysowanego dotąd obrazu kolekcji rysunków
i lycin wynika, iż prace współczesne hr. Karolowi Lanc-
korońskiemu, zarówno polskie jak i zagraniczne, miały
w niej zdecydowaną przewagę. Zbiór lycin w Londynie
przedstawia się natomiast jako bardzo spójny i sięgają-
cy głęboko w przeszłość. Złożony w tekach, liczy zale-
dwie kilkaset plansz, a grafiki i nieliczne rysunki sąsia-
dują z reprodukcjami drukarskimi i fotografiami. Nie
wiadomo, czy jest to pozostałość bezcennej kolekcji
grafik okradziona przez najeźdźców z najwartościow-
szych rzeczy, czy też „reprezentatywna próba statystycz-
na”, która oddaje charakter sporego niegdyś, acz prze-
ciętnego zbioru. Stan rycin jest bardzo zły, wiele z nich
dekorowało ściany, czas odcisnął na nich piętno zacie-
kami, odbarwieniami i grzybicą. Najlepiej przetrwały naj-
starsze papieiy, słabym jakościowo arkuszom z XVIII
i XIX wieku zabrakło odporności, większość rycin z tego
okresu to zupełne destrukty.
Szczęśliwie, niewiele tu rarytasów, większość to po-
lonika dublujące zasoby polskich kolekcji publicznych
i zapewne też wielu prywatnych. O źródłach i sposobie
nabywania tych grafik niewiele możemy na razie po-
wiedzieć, gdzieniegdzie na arkuszach zachowały się ceny
antykwaryczne; być może dokładny wgląd w archiwa-
lia rodzinne uzupełni w przyszłości naszą wiedzę pod
tym względem. Mamy nadzieję, że nawet skromna
wzmianka o zawartości tego, co pozostało w Londynie
z kolekcji, wspomoże stan badań nad prywatnymi zbio-
rami grafik w dawnej Polsce.
Zasób został posegregowany przez właścicieli tema-
tycznie i w takiej kolejności zostanie omówiony. Nie-
które grafiki zostały z niego wydzielone do ozdobienia
Fundacji, tworząc wewnątrz, już od wejścia do niej, oj-
czysty klimat ambasady polskiej w dalekiej Anglii.
Kilkusetplanszowy zbiór został zatem podzielony na
trzy części obejmujące: widoki, portrety oraz różne sce-
ny historyczne, rodzajowe i ubiory.
Wśród widoków najcenniejszą grafiką jest składka
„Panorama Krakowa” wyjęta z Kroniki świata Hartman-
na Schedla, wydanej w 1493 roku przez Antona Kober-
gera w Norymberdze. Jest to drzeworyt kolorowany
z wersji niemieckiej tego wydawnictwa, wartościowy po-
13 Zob. L. Kalinowski, Grafika artystyczna i Gabinety Rycin
[w:] Arcydzieła grafiki XV i XVI stulecia, Kraków 1997, s. 25.
11 Zob. Dar rodziny Lanckorońskich, Kraków 1995, s. 7-8,
wystawa w Bibliotece Jagiellońskiej, Kraków, 14 marca—1 kwiet-
nia 1995; spis wymienia 6 rysunków Piotra Michałowskiego, akwa-
relę Artura Grottgera, rysunek Jana Matejki, 2 widoki akwarelowe
Krakowa, akwarelę Dziewczyna w stroju ludowym, 2 rysunki Ar-
tura Wielogłowskiego, rysunek F. Kulnigga, rysunek archilekto-
2. Rytownik nieokreślony, Światowid, XVII w.,
akwaforta i miedzioiyt (repr. Z. Kos)
nadto jako materiał ekspozycyjny, pozbawiony niewygód
prezentowania najstarszego widoku dawnej stolicy Polski
na rozwarciu potężnego woluminu z Norymbergi. Rycina
ta jest najstarszą grafiką w kolekcji. Rytownictwo siedem-
nastowieczne reprezentuje najobficiej zestaw widoków
miast polskich z De Rebus a Carolo Gustavo... Samuela
Pufendorfa, z ilustracjami Eryka Dahlbergha, wydane po
raz pierwszy w 1696 roku w Norymberdze (m.in. Gdańsk,
Iłża, Tarnów, Warszawa). Pozostałe polonika to głównie
grafiki pochodzące z XIX stulecia. Efektownie prezentuje
się wśród nich barwna akwatinta z panoramicznym wido-
kiem Gdańska, wydana przez R. Bowyera w 1814 roku,
ale trzon tego zespołu stanowią ryciny szeroko znane, prze-
ciętne lub wycięte z czasopism. Nie zabrakło tu zatem
wśród nabytków rodziny bardzo popularnych w.swoim
czasie widoków będących efektem współpracy Zygmun-
ta Vogla i Johanna Freya: krajobrazów polskich Napoleona
Ordy wydanych przez Maksymiliana Fajansa, litografii An-
niczny, gwasz Annette Lanckorońskiej, portret Hugona Johanna
Philippa Stadiona, portrety Stadionów - miedziorytnicze: ano-
nimowy, Jacoba Sandrarta, Christophe’a Guerina, Johanna Heinri-
cha Lipsa oraz litograficzny Josefa Kriehubera.
IS Zob. Artysta i jego Mecenas. Nie znane rysunki Jacka Mal-
czewskiego ze zbiorów Lanckorońskich, Kraków 1995, J. Winie-
w i c z, Rysunki Jacka Malczewskiego ze zbiorów Lanckorońskich, s.
22, przyp. 11.
105
syna Francesca13. W darze przekazanym Bibliotece Jagiel-
lońskiej na szczególną uwagę zasługują lysunki Piotra Mi-
chałowskiego i Jana Matejki oraz akwarela Artura Grottge-
ra14. Z kolei 228 rysunków Jacka Malczewskiego znalazło
swoje miejsce w Zamku Królewskim na Wawelu15.
Z zarysowanego dotąd obrazu kolekcji rysunków
i lycin wynika, iż prace współczesne hr. Karolowi Lanc-
korońskiemu, zarówno polskie jak i zagraniczne, miały
w niej zdecydowaną przewagę. Zbiór lycin w Londynie
przedstawia się natomiast jako bardzo spójny i sięgają-
cy głęboko w przeszłość. Złożony w tekach, liczy zale-
dwie kilkaset plansz, a grafiki i nieliczne rysunki sąsia-
dują z reprodukcjami drukarskimi i fotografiami. Nie
wiadomo, czy jest to pozostałość bezcennej kolekcji
grafik okradziona przez najeźdźców z najwartościow-
szych rzeczy, czy też „reprezentatywna próba statystycz-
na”, która oddaje charakter sporego niegdyś, acz prze-
ciętnego zbioru. Stan rycin jest bardzo zły, wiele z nich
dekorowało ściany, czas odcisnął na nich piętno zacie-
kami, odbarwieniami i grzybicą. Najlepiej przetrwały naj-
starsze papieiy, słabym jakościowo arkuszom z XVIII
i XIX wieku zabrakło odporności, większość rycin z tego
okresu to zupełne destrukty.
Szczęśliwie, niewiele tu rarytasów, większość to po-
lonika dublujące zasoby polskich kolekcji publicznych
i zapewne też wielu prywatnych. O źródłach i sposobie
nabywania tych grafik niewiele możemy na razie po-
wiedzieć, gdzieniegdzie na arkuszach zachowały się ceny
antykwaryczne; być może dokładny wgląd w archiwa-
lia rodzinne uzupełni w przyszłości naszą wiedzę pod
tym względem. Mamy nadzieję, że nawet skromna
wzmianka o zawartości tego, co pozostało w Londynie
z kolekcji, wspomoże stan badań nad prywatnymi zbio-
rami grafik w dawnej Polsce.
Zasób został posegregowany przez właścicieli tema-
tycznie i w takiej kolejności zostanie omówiony. Nie-
które grafiki zostały z niego wydzielone do ozdobienia
Fundacji, tworząc wewnątrz, już od wejścia do niej, oj-
czysty klimat ambasady polskiej w dalekiej Anglii.
Kilkusetplanszowy zbiór został zatem podzielony na
trzy części obejmujące: widoki, portrety oraz różne sce-
ny historyczne, rodzajowe i ubiory.
Wśród widoków najcenniejszą grafiką jest składka
„Panorama Krakowa” wyjęta z Kroniki świata Hartman-
na Schedla, wydanej w 1493 roku przez Antona Kober-
gera w Norymberdze. Jest to drzeworyt kolorowany
z wersji niemieckiej tego wydawnictwa, wartościowy po-
13 Zob. L. Kalinowski, Grafika artystyczna i Gabinety Rycin
[w:] Arcydzieła grafiki XV i XVI stulecia, Kraków 1997, s. 25.
11 Zob. Dar rodziny Lanckorońskich, Kraków 1995, s. 7-8,
wystawa w Bibliotece Jagiellońskiej, Kraków, 14 marca—1 kwiet-
nia 1995; spis wymienia 6 rysunków Piotra Michałowskiego, akwa-
relę Artura Grottgera, rysunek Jana Matejki, 2 widoki akwarelowe
Krakowa, akwarelę Dziewczyna w stroju ludowym, 2 rysunki Ar-
tura Wielogłowskiego, rysunek F. Kulnigga, rysunek archilekto-
2. Rytownik nieokreślony, Światowid, XVII w.,
akwaforta i miedzioiyt (repr. Z. Kos)
nadto jako materiał ekspozycyjny, pozbawiony niewygód
prezentowania najstarszego widoku dawnej stolicy Polski
na rozwarciu potężnego woluminu z Norymbergi. Rycina
ta jest najstarszą grafiką w kolekcji. Rytownictwo siedem-
nastowieczne reprezentuje najobficiej zestaw widoków
miast polskich z De Rebus a Carolo Gustavo... Samuela
Pufendorfa, z ilustracjami Eryka Dahlbergha, wydane po
raz pierwszy w 1696 roku w Norymberdze (m.in. Gdańsk,
Iłża, Tarnów, Warszawa). Pozostałe polonika to głównie
grafiki pochodzące z XIX stulecia. Efektownie prezentuje
się wśród nich barwna akwatinta z panoramicznym wido-
kiem Gdańska, wydana przez R. Bowyera w 1814 roku,
ale trzon tego zespołu stanowią ryciny szeroko znane, prze-
ciętne lub wycięte z czasopism. Nie zabrakło tu zatem
wśród nabytków rodziny bardzo popularnych w.swoim
czasie widoków będących efektem współpracy Zygmun-
ta Vogla i Johanna Freya: krajobrazów polskich Napoleona
Ordy wydanych przez Maksymiliana Fajansa, litografii An-
niczny, gwasz Annette Lanckorońskiej, portret Hugona Johanna
Philippa Stadiona, portrety Stadionów - miedziorytnicze: ano-
nimowy, Jacoba Sandrarta, Christophe’a Guerina, Johanna Heinri-
cha Lipsa oraz litograficzny Josefa Kriehubera.
IS Zob. Artysta i jego Mecenas. Nie znane rysunki Jacka Mal-
czewskiego ze zbiorów Lanckorońskich, Kraków 1995, J. Winie-
w i c z, Rysunki Jacka Malczewskiego ze zbiorów Lanckorońskich, s.
22, przyp. 11.
105