DOI Artikel:
Fabiański, Marcin: Corregia "Leda" a rzeźba starożytna
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20617#0200
9. Wenus z Kupidynem, fragment, reprodukcja rzeźby starożyt-
nej w zbiorach G. Dosia (wg De Cavalleriis)
oryginału29. Chociaż hipoteza ta nie znalazła potwierdze-
nia, warto pamiętać, że relief z Woburn Abbey był ulubio-
nym dziełem w kręgu innego ucznia Rafaela, Perina del
Vaga30. Poza i styl postaci Bachusa ze sceny przerysowa-
nej przez Perina dla dekoracji Cofanetto Farnese, znanej z
przerysu wykonanego zapewne przez Pellegrina Tibaldie-
29 A. E. P o p h a m, J. Wild e, The Italian Drawings of the XV
and XVI Centuries in the Collection of His Majesty the King at Wind-
sor Castle, London 1949, s. 206, nr kat. 197.
30 D a c o s, o. c., s. 209-
31 Luwr, Cabinet des dessins, inv. 593- Na temat rysunku (przy-
pisywanego samemu Perinowi) zob.: R. Bacou, Autour de Ra-
phael, Paris 1983, nr 98; E. Parma Amani, Perin del Vaga.
L’annello mancante. Studi sul Manierismo, Genova 1986, s. 333-
Rysunek został związany z Tibaldim przez M. Cal f, Sul periodo
romano di Pellegrino Tibaldi (Bolletino d’Arte, 1988), s. 48; L.
Mfartino] [w:j I Farnese. Arte e collezioniosmo [katalog wystawy
Parma-Neapol-Monachium 1995], pod red. L. Fornari Schianchi i
N. Spinosa, Milano 1995, s. 361.
32 Zob. Pray Bober, Rubinstein, o. c., s. 64, nr 20. Listę
replik zestawiają M. B i e b e r, The Sculpture of the Hellenistic Age,
New York 1961, s. 144 i E. Ktinzl, Venus vor dem Bade - ein
Neufund aus der Colonia Ulpia Traiana und Bemerkungen zum
go31, przypomina żywo interpretację reliefu Girolama da
Carpi. Z przedstawionych analogii wynika, że rzymski re-
lief bachiczny był znany przez artystów z kręgu Rafaela,
którzy wykorzystywali tę kompozycję we własnych dzie-
łach. Prawdopodobnie więc, także Giulio Romano rysując
swojego Apollina przypomniał sobie pozę starożytnej po-
staci, być może za pośrednictwem rysunku.
Również Kupid Correggia wykazuje podobieństwa do
postaci ze starożytnego sarkofagu, nie tylko do głównego
bohatera, ale również do dwóch uskrzydlonych putt. Ich
pozy przypominają bowiem pozę Kupidyna znacznie bar-
dziej niż poza Apollina. Na rysunku Girolama da Carpi,
inaczej niż w odpowiednim miejscu oryginalnej rzeźby,
układ siedzącego na panterze putta z lirą odpowiada nie-
mal dokładnie ułożeniu ciała Correggiowskiego młodzień-
ca. Fakt ten każe sądzić, że Correggio nie odwołał się bez-
pośrednio do rzymskiego reliefu, lecz skorzystał z pośre-
dnictwa rysunku. Podobnie jak w przypadku Roksany tak-
że i tu tego rodzaju rysunek mógł udostępnić Correggiowi
Giulio. W odróżnieniu od Ledy, Allegri nie zmienił zasadni-
czo ekspresji oryginalnej postaci.
W omawianej kompozycji Correggia szczególnym
wdziękiem odznacza się młoda niewiasta z prawej stro-
ny obrazu, którą ubiera służąca. Dziewczyna wyszła
właśnie z kąpieli i oparła się prawym kolanem i lewym
ramieniem o brzeg. Jednocześnie odwróciła się w tył,
ku prawej krawędzi obrazu, unosząc rozjaśnioną w
uśmiechu twarz ku odlatującemu łabędziowi. Niewy-
muszona, naturalna poza wychodzącej z kąpieli nie jest
zapewne oryginalnym pomysłem malarza. Podobny
układ ciała został bowiem wprowadzony do sztuki ok.
r. 200 po Chr. w kompozycji Kąpiącej się Wenus. Kom-
pozycja ta już w starożytności musiała się cieszyć nie-
zwykłą popularnością, ponieważ jeszcze dziś zachowało
się ponad 180 replik wykonanych w różnych materiałach32.
W swojej rzymskiej kolekcji Giovan Antonio Dosio miał
Wenerę wychodzącą z kąpieli (ryc. 9)33- Chociaż ta popu-
larna kompozycja nie oddziałała, o ile wiadomo, na mala-
rzy z kręgu Rafaela, to jednak wykorzystywali ją inni arty-
ści włoscy w XVI w., np. działający w Mantui rzeźbiarz
Antico przypomniał sobie tę pozę, kiedy wykonywał mo-
del posągu Atropos dla biskupa Ludovica Gonzagi34. Podob-
Typus der „Sandalenlósenden Aphrodite” (Bonner Jahrbiicher, 170,
1970), s. 102-162. O kopii wiedeńskiej zob. GuJS + Form. Bron-
zen aus der Antikensammlung. Kunsthistorisches Museum. Anti-
kensammlung, pod red. K. Gschwantlera, Wien 1986, s. 110, nr
kat. 152. O domniemanej roli Myrona Tebańskiego w wypracowa-
niu tej pozy pisze P. Mingazzini, La statua di Ladas e la data-
zione di Mirone di Tebe (Wiener Jahreshefte, 1, 1972-1974, wyd.
1974), s. 13-22.
33 Na temat posążka w zbiorach Dosia zob. G. B. de Caval-
leriis, Antiąuarwn statuarum urbis Romae libri, II, Roma 1594,
fol. 70.
34 Londyn, Victoria and Albert Museum, no. A16-1931 oraz
Wiedeń, Kunsthistorisches Museum, no. pl. 5545. Zob. A. H. Al-
1 i s o n, The Bronzes of Pier Jacopo Alari-Bonacolsi Called Antico
(Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien, 89/90, 1993),
s. 48, 51-52 i 116-123, nr 14.
196
nej w zbiorach G. Dosia (wg De Cavalleriis)
oryginału29. Chociaż hipoteza ta nie znalazła potwierdze-
nia, warto pamiętać, że relief z Woburn Abbey był ulubio-
nym dziełem w kręgu innego ucznia Rafaela, Perina del
Vaga30. Poza i styl postaci Bachusa ze sceny przerysowa-
nej przez Perina dla dekoracji Cofanetto Farnese, znanej z
przerysu wykonanego zapewne przez Pellegrina Tibaldie-
29 A. E. P o p h a m, J. Wild e, The Italian Drawings of the XV
and XVI Centuries in the Collection of His Majesty the King at Wind-
sor Castle, London 1949, s. 206, nr kat. 197.
30 D a c o s, o. c., s. 209-
31 Luwr, Cabinet des dessins, inv. 593- Na temat rysunku (przy-
pisywanego samemu Perinowi) zob.: R. Bacou, Autour de Ra-
phael, Paris 1983, nr 98; E. Parma Amani, Perin del Vaga.
L’annello mancante. Studi sul Manierismo, Genova 1986, s. 333-
Rysunek został związany z Tibaldim przez M. Cal f, Sul periodo
romano di Pellegrino Tibaldi (Bolletino d’Arte, 1988), s. 48; L.
Mfartino] [w:j I Farnese. Arte e collezioniosmo [katalog wystawy
Parma-Neapol-Monachium 1995], pod red. L. Fornari Schianchi i
N. Spinosa, Milano 1995, s. 361.
32 Zob. Pray Bober, Rubinstein, o. c., s. 64, nr 20. Listę
replik zestawiają M. B i e b e r, The Sculpture of the Hellenistic Age,
New York 1961, s. 144 i E. Ktinzl, Venus vor dem Bade - ein
Neufund aus der Colonia Ulpia Traiana und Bemerkungen zum
go31, przypomina żywo interpretację reliefu Girolama da
Carpi. Z przedstawionych analogii wynika, że rzymski re-
lief bachiczny był znany przez artystów z kręgu Rafaela,
którzy wykorzystywali tę kompozycję we własnych dzie-
łach. Prawdopodobnie więc, także Giulio Romano rysując
swojego Apollina przypomniał sobie pozę starożytnej po-
staci, być może za pośrednictwem rysunku.
Również Kupid Correggia wykazuje podobieństwa do
postaci ze starożytnego sarkofagu, nie tylko do głównego
bohatera, ale również do dwóch uskrzydlonych putt. Ich
pozy przypominają bowiem pozę Kupidyna znacznie bar-
dziej niż poza Apollina. Na rysunku Girolama da Carpi,
inaczej niż w odpowiednim miejscu oryginalnej rzeźby,
układ siedzącego na panterze putta z lirą odpowiada nie-
mal dokładnie ułożeniu ciała Correggiowskiego młodzień-
ca. Fakt ten każe sądzić, że Correggio nie odwołał się bez-
pośrednio do rzymskiego reliefu, lecz skorzystał z pośre-
dnictwa rysunku. Podobnie jak w przypadku Roksany tak-
że i tu tego rodzaju rysunek mógł udostępnić Correggiowi
Giulio. W odróżnieniu od Ledy, Allegri nie zmienił zasadni-
czo ekspresji oryginalnej postaci.
W omawianej kompozycji Correggia szczególnym
wdziękiem odznacza się młoda niewiasta z prawej stro-
ny obrazu, którą ubiera służąca. Dziewczyna wyszła
właśnie z kąpieli i oparła się prawym kolanem i lewym
ramieniem o brzeg. Jednocześnie odwróciła się w tył,
ku prawej krawędzi obrazu, unosząc rozjaśnioną w
uśmiechu twarz ku odlatującemu łabędziowi. Niewy-
muszona, naturalna poza wychodzącej z kąpieli nie jest
zapewne oryginalnym pomysłem malarza. Podobny
układ ciała został bowiem wprowadzony do sztuki ok.
r. 200 po Chr. w kompozycji Kąpiącej się Wenus. Kom-
pozycja ta już w starożytności musiała się cieszyć nie-
zwykłą popularnością, ponieważ jeszcze dziś zachowało
się ponad 180 replik wykonanych w różnych materiałach32.
W swojej rzymskiej kolekcji Giovan Antonio Dosio miał
Wenerę wychodzącą z kąpieli (ryc. 9)33- Chociaż ta popu-
larna kompozycja nie oddziałała, o ile wiadomo, na mala-
rzy z kręgu Rafaela, to jednak wykorzystywali ją inni arty-
ści włoscy w XVI w., np. działający w Mantui rzeźbiarz
Antico przypomniał sobie tę pozę, kiedy wykonywał mo-
del posągu Atropos dla biskupa Ludovica Gonzagi34. Podob-
Typus der „Sandalenlósenden Aphrodite” (Bonner Jahrbiicher, 170,
1970), s. 102-162. O kopii wiedeńskiej zob. GuJS + Form. Bron-
zen aus der Antikensammlung. Kunsthistorisches Museum. Anti-
kensammlung, pod red. K. Gschwantlera, Wien 1986, s. 110, nr
kat. 152. O domniemanej roli Myrona Tebańskiego w wypracowa-
niu tej pozy pisze P. Mingazzini, La statua di Ladas e la data-
zione di Mirone di Tebe (Wiener Jahreshefte, 1, 1972-1974, wyd.
1974), s. 13-22.
33 Na temat posążka w zbiorach Dosia zob. G. B. de Caval-
leriis, Antiąuarwn statuarum urbis Romae libri, II, Roma 1594,
fol. 70.
34 Londyn, Victoria and Albert Museum, no. A16-1931 oraz
Wiedeń, Kunsthistorisches Museum, no. pl. 5545. Zob. A. H. Al-
1 i s o n, The Bronzes of Pier Jacopo Alari-Bonacolsi Called Antico
(Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in Wien, 89/90, 1993),
s. 48, 51-52 i 116-123, nr 14.
196