DOI Artikel:
Sobieraj, Małgorzata: Melancholia Jacka Malczewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20617#0284
5. Jacek Malczewski, Melancholia, fragment ryc. 1 (fot. P. Janasik)
dla ono także, a może i przede wszystkim funkcję obra-
zów w obrazie. Polega ona na pogłębieniu widzenia,
na przenikliwości, która ujawnia to, co kryje się pod po-
wierzchnią rzeczy i zjawisk, ukazuje ich podłoże w całej
złożoności, by ostatecznie dotrzeć do samego ich sedna.
Każdy przeto z wymienionych wyżej obrazów w obrazie
jest jak okno z przezroczystą szybą umożliwiające w i -
d z e n i e na wskroś.
Okno przedstawione z prawej strony obrazu ma swój
dość szczególny - można by rzec, że opaczny - odpowie-
dnik po przeciwnej stronie kompozycji w postaci okna
ślepego. Tak bowiem wygląda wyobrażony tu fragment
ściany o nierównej powierzchni, pomalowanej w ciemniej-
sze i jaśniejsze pasy. Nierówność tworzy występ w mu-
rze. W jego załomie, na tle ciemniejszej w kolorze ściany
widać klepsydrę, którą trzyma w uniesionej dłoni mały chło-
piec, a na ostrej krawędzi występu w murze — kosy, które
dwaj inni chłopcy tak skrzyżowali jakby chcieli stykające
się w tym miejscu ściany ostemplować. I w tym przypad-
ku, podobnie jak na obrazie z krosnem, styliska kos prze-
cinają się w punkcie leżącym na osi poprzecznej obrazu.
Wprawdzie ślepe okno ma tyle samo kwater co i okno z
widokiem na ogród, to przecież nietrudno zauważyć od-
wrotność w zakresie funkcji tych kwater. Szczelnie za-
mkniętym kwaterom zewnętrznym w oknie z widokiem
na ogród odpowiadają kwateiy wewnętrzne w oknie śle-
pym, czyli „ostemplowane” i kolorystycznie zróżnicowa-
ne ściany. Pasy po obu stronach występu w murze to
kwatery zewnętrzne ślepego okna, będące odpowiedni-
kiem kwater wewnętrznych w oknie z widokiem na ogród.
Zachowana została natomiast symetria w kolorystyce kwa-
ter obu tych okien, a ich równoważność podkreślona mo-
tywem uniesionej ręki: w jednym oknie dziewczyny w
czerni, w drugim - chłopca z klepsydrą.
Niewielki uskok w murze między prawą, zewnętrzną
kwaterą ślepego okna, a najjaśniejszym z pomalowanych
na ścianie pasów tworzy granicę między lewą a środkową
częścią obrazu Malczewskiego. Autor Melancholii nie tyl-
ko tę granicę precyzyjnie oznaczył, ale tak rozmieścił po-
zostałe trzy pasy, by unaocznić ich związek z innymi obra-
zami w obrazie. I tak w części środkowej, gdzie znajdują
się dwa nazwane kadrami płótna, znajdują się też dwa,
zharmonizowane z kolorem tych płócien pasy. Na lewym
skrzydle, bo tak już można tę część obrazu określić, poza
280
dla ono także, a może i przede wszystkim funkcję obra-
zów w obrazie. Polega ona na pogłębieniu widzenia,
na przenikliwości, która ujawnia to, co kryje się pod po-
wierzchnią rzeczy i zjawisk, ukazuje ich podłoże w całej
złożoności, by ostatecznie dotrzeć do samego ich sedna.
Każdy przeto z wymienionych wyżej obrazów w obrazie
jest jak okno z przezroczystą szybą umożliwiające w i -
d z e n i e na wskroś.
Okno przedstawione z prawej strony obrazu ma swój
dość szczególny - można by rzec, że opaczny - odpowie-
dnik po przeciwnej stronie kompozycji w postaci okna
ślepego. Tak bowiem wygląda wyobrażony tu fragment
ściany o nierównej powierzchni, pomalowanej w ciemniej-
sze i jaśniejsze pasy. Nierówność tworzy występ w mu-
rze. W jego załomie, na tle ciemniejszej w kolorze ściany
widać klepsydrę, którą trzyma w uniesionej dłoni mały chło-
piec, a na ostrej krawędzi występu w murze — kosy, które
dwaj inni chłopcy tak skrzyżowali jakby chcieli stykające
się w tym miejscu ściany ostemplować. I w tym przypad-
ku, podobnie jak na obrazie z krosnem, styliska kos prze-
cinają się w punkcie leżącym na osi poprzecznej obrazu.
Wprawdzie ślepe okno ma tyle samo kwater co i okno z
widokiem na ogród, to przecież nietrudno zauważyć od-
wrotność w zakresie funkcji tych kwater. Szczelnie za-
mkniętym kwaterom zewnętrznym w oknie z widokiem
na ogród odpowiadają kwateiy wewnętrzne w oknie śle-
pym, czyli „ostemplowane” i kolorystycznie zróżnicowa-
ne ściany. Pasy po obu stronach występu w murze to
kwatery zewnętrzne ślepego okna, będące odpowiedni-
kiem kwater wewnętrznych w oknie z widokiem na ogród.
Zachowana została natomiast symetria w kolorystyce kwa-
ter obu tych okien, a ich równoważność podkreślona mo-
tywem uniesionej ręki: w jednym oknie dziewczyny w
czerni, w drugim - chłopca z klepsydrą.
Niewielki uskok w murze między prawą, zewnętrzną
kwaterą ślepego okna, a najjaśniejszym z pomalowanych
na ścianie pasów tworzy granicę między lewą a środkową
częścią obrazu Malczewskiego. Autor Melancholii nie tyl-
ko tę granicę precyzyjnie oznaczył, ale tak rozmieścił po-
zostałe trzy pasy, by unaocznić ich związek z innymi obra-
zami w obrazie. I tak w części środkowej, gdzie znajdują
się dwa nazwane kadrami płótna, znajdują się też dwa,
zharmonizowane z kolorem tych płócien pasy. Na lewym
skrzydle, bo tak już można tę część obrazu określić, poza
280