DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.12761#0112
ARCHITEKTURA KOŚCIELNA
Początki. Zarodki architektury starochrześcijańskiej po-
wstają z chwilą, gdy układ budowy zaczyna dostosowywać się.
do szczególnych potrzeb religji i kultu chrześcijańskiego. Nie
następuje to odrazu i zanim zostają wytworzone główne typy
monumentalne lej architektury, t. j. różne Eormy bazyliki i ko-
ściołów ośrodkowych, przechodzi budownictwo chrześcijańskie
fazę przygotowawczą, dotychczas wprawdzie nieznaną dokład-
nie która jednak zostawiła ślady nietylko w źródłach pisanych,
lecz także w późniejszych zabytkach zachowanych.
Potrzebom pierwszych zebrań gmin chrześcijańskich wy-
starczyły niewątpliwie byle jakie pokoje lub sale bez szczegól-
nego podziału architektonicznego, co potwierdzają wzmianki
0 takich zebraniach w „Dziejach apostołów"; urządzano je
w przygodnych mieszkaniach prywatnych. W miarę coraz har-
dziej rozwijającej się liturgji dokonał się jednak prawdopo-
dobni" już wcześnie zasadniczy pod/.ial w gminie na przewod-
niczących, prezbiterów i biskupów z jednej i masę wiernych
z drugiej strony, co z pewnością wpłynęło także na podział
w architekt lirze sali, przeznaczonej na takie zebrania i to
zwłaszcza z chwilą, gdy zaczęto wznosić osobne gmachy, na
ten cel przeznaczone. Jakikolwiek był w swoich początkach ten
hipotetyczny zresztą rozwój typu chrześcijańskiego domu mo-
dlitwy, tyle jest w każdym razie pewne, że przez wspomniany
podział powstało osobne stało miejsce dla duchowieństwa oraz
nawa dla gminy. Już wiec w najpierwotniejszych typach Świą-
tyni chrześcijańskiej istnieją zasadnicze formy późniejszego roz-
woju, jeżeli uwględniamy tylko rzut poziomy: prostokątna sala
1 w niej, względnie do niej przyłączom* miejsce dla duchowień-
stwa'). Są to jednak początki tylko jednego typu świątyni,
t j. bazyliki, przeznaczonej na zebrania gmin.
Tymczasem bazylika w początkach niewątpliwie nie była
jedynym i wyłącznym typem świątyni chrześcijańskiej. Z po-
') Wui.fk, Altcbrlstl, Kunst, str. 202 n. — Leci.krcij, Diet., ». v. figlises,
Początki. Zarodki architektury starochrześcijańskiej po-
wstają z chwilą, gdy układ budowy zaczyna dostosowywać się.
do szczególnych potrzeb religji i kultu chrześcijańskiego. Nie
następuje to odrazu i zanim zostają wytworzone główne typy
monumentalne lej architektury, t. j. różne Eormy bazyliki i ko-
ściołów ośrodkowych, przechodzi budownictwo chrześcijańskie
fazę przygotowawczą, dotychczas wprawdzie nieznaną dokład-
nie która jednak zostawiła ślady nietylko w źródłach pisanych,
lecz także w późniejszych zabytkach zachowanych.
Potrzebom pierwszych zebrań gmin chrześcijańskich wy-
starczyły niewątpliwie byle jakie pokoje lub sale bez szczegól-
nego podziału architektonicznego, co potwierdzają wzmianki
0 takich zebraniach w „Dziejach apostołów"; urządzano je
w przygodnych mieszkaniach prywatnych. W miarę coraz har-
dziej rozwijającej się liturgji dokonał się jednak prawdopo-
dobni" już wcześnie zasadniczy pod/.ial w gminie na przewod-
niczących, prezbiterów i biskupów z jednej i masę wiernych
z drugiej strony, co z pewnością wpłynęło także na podział
w architekt lirze sali, przeznaczonej na takie zebrania i to
zwłaszcza z chwilą, gdy zaczęto wznosić osobne gmachy, na
ten cel przeznaczone. Jakikolwiek był w swoich początkach ten
hipotetyczny zresztą rozwój typu chrześcijańskiego domu mo-
dlitwy, tyle jest w każdym razie pewne, że przez wspomniany
podział powstało osobne stało miejsce dla duchowieństwa oraz
nawa dla gminy. Już wiec w najpierwotniejszych typach Świą-
tyni chrześcijańskiej istnieją zasadnicze formy późniejszego roz-
woju, jeżeli uwględniamy tylko rzut poziomy: prostokątna sala
1 w niej, względnie do niej przyłączom* miejsce dla duchowień-
stwa'). Są to jednak początki tylko jednego typu świątyni,
t j. bazyliki, przeznaczonej na zebrania gmin.
Tymczasem bazylika w początkach niewątpliwie nie była
jedynym i wyłącznym typem świątyni chrześcijańskiej. Z po-
') Wui.fk, Altcbrlstl, Kunst, str. 202 n. — Leci.krcij, Diet., ». v. figlises,