DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0241
„Szczęśliwa godzina”. Malarstwo polskie
około roku 1900
Na początku lat dziewięćdziesiątych dwa największe polskie muzea na-
rodowe - krakowskie i warszawskie - udostępniły publiczności nowe
galerie malarstwa polskiego1. W obu wypadkach mamy do czynienia
z pokazami, które spełniając wszystkie wymogi muzealnej, historycznej
prezentacji, sugerują wyraźnie określoną interpretację dziejów polskie-
go malarstwa XIX i XX wieku. Odmienne spojrzenia i koncepcje, inne
hierarchie, inaczej rozłożone akcenty i punkty ciężkości, inni bohatero-
wie, własne tradycje lokalne, wreszcie zupełnie inna muzealna prze-
strzeń obu ekspozycji - wszystko to sprawia, że stoimy przed dwoma
panoramami polskiego malarstwa nowoczesnego, prowokującymi do
porównań i zestawień. Przy wszystkich odmiennościach, których kon-
frontacja mogłaby być skądinąd bardzo interesująca, obie galerie łączy
jedno - obie mają zdecydowaną kulminację, mocną dominantę. Jest nią
malarstwo około roku 19002.
Jest to wrażenie przemożne dla zwiedzającego muzealne sale, pomimo -
powtórzmy - innych wyborów i innej konfiguracji obrazów. W War-
szawie przede wszystkim wyczuwalny jest podział na przestrzenie
publiczne i prywatne. Malczewski więc znalazł się w sali otwartej, prze-
stronnej, typowo galeryjno-wystawowej. Natomiast Wyspiański pozo-
stał zamknięty i odosobniony w swej szafirowej pracowni, nic nie
zakłóca intymności szarosrebrzystego atelier Boznańskiej, także Wojt-
kiewicz jest sam w swym pokoiku przedwcześnie postarzałego dziecka.
Fatalny skądinąd układ przestrzenny warszawskiego muzeum ma tę za-
letę, iż nie pozwala uszeregować obrazów w jednoliniowym rozwojo-
wym ciągu. Muzealny „kierunek zwiedzania” - najprostszy, ale i naj-
bardziej kategoryczny sposób wytyczania historycznego biegu sztuki -
jest tu poplątany, trzeba się cofać, odchodzić na bok, przemierzać sale
już widziane, i ta pozornie niewygodna sytuacja sprzyja prawdziwemu
około roku 1900
Na początku lat dziewięćdziesiątych dwa największe polskie muzea na-
rodowe - krakowskie i warszawskie - udostępniły publiczności nowe
galerie malarstwa polskiego1. W obu wypadkach mamy do czynienia
z pokazami, które spełniając wszystkie wymogi muzealnej, historycznej
prezentacji, sugerują wyraźnie określoną interpretację dziejów polskie-
go malarstwa XIX i XX wieku. Odmienne spojrzenia i koncepcje, inne
hierarchie, inaczej rozłożone akcenty i punkty ciężkości, inni bohatero-
wie, własne tradycje lokalne, wreszcie zupełnie inna muzealna prze-
strzeń obu ekspozycji - wszystko to sprawia, że stoimy przed dwoma
panoramami polskiego malarstwa nowoczesnego, prowokującymi do
porównań i zestawień. Przy wszystkich odmiennościach, których kon-
frontacja mogłaby być skądinąd bardzo interesująca, obie galerie łączy
jedno - obie mają zdecydowaną kulminację, mocną dominantę. Jest nią
malarstwo około roku 19002.
Jest to wrażenie przemożne dla zwiedzającego muzealne sale, pomimo -
powtórzmy - innych wyborów i innej konfiguracji obrazów. W War-
szawie przede wszystkim wyczuwalny jest podział na przestrzenie
publiczne i prywatne. Malczewski więc znalazł się w sali otwartej, prze-
stronnej, typowo galeryjno-wystawowej. Natomiast Wyspiański pozo-
stał zamknięty i odosobniony w swej szafirowej pracowni, nic nie
zakłóca intymności szarosrebrzystego atelier Boznańskiej, także Wojt-
kiewicz jest sam w swym pokoiku przedwcześnie postarzałego dziecka.
Fatalny skądinąd układ przestrzenny warszawskiego muzeum ma tę za-
letę, iż nie pozwala uszeregować obrazów w jednoliniowym rozwojo-
wym ciągu. Muzealny „kierunek zwiedzania” - najprostszy, ale i naj-
bardziej kategoryczny sposób wytyczania historycznego biegu sztuki -
jest tu poplątany, trzeba się cofać, odchodzić na bok, przemierzać sale
już widziane, i ta pozornie niewygodna sytuacja sprzyja prawdziwemu