Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (4.1995)

2. Artur Nacht-Sambor-
ski, Głowa 2 jednym okiem,
ol., płótno, ok. 1970. Repr.
wg: Artur Nacht-Samborski
(1898-1974) [kat. wyst.],
Muzeum Narodowe, Poz-
nań IV-V 1995, il. 11


Czy Artur
Nacht-
-Samborski
miał spadko-
bierców?

by tego czy innego „izmu"? Można oczywiście udzielić na te pytania odpo-
wiedzi względnie krótkiej, zarazem banalnej i poniekąd wykrętnej. Ale
malarstwo nieortodoksyjnego kapisty, jakim bez wątpienia był Artur Nacht-
-Samborski, nie poddaje się naturalnym skłonnościom krytyków do w mia-
rę precyzyjnego porządkowania materiału z co najmniej kilku powodów.
Między innymi dlatego, że zanim na dobre okrzepło, było polem różnorod-
nych artystycznych doświadczeń. Równie dobrze można jednak powie-
dzieć, że cały czas mamy tu do czynienia ze sztuką, która im bardziej
dojrzała, późna, tym bardziej dobitnie ugruntowuje w widzu przeświad-
czenie, iż jej twórca reprezentował konsekwentnie tę samą postawę wobec
rzeczywistości. Za istotę tej postawy uznać trzeba przekonanie, że sens
świata, jądro kosmosu mogą być skupione, umiejscowione w najbardziej
zgrzebnych, pozornie wyłącznie „potocznych" przedmiotach codziennego
użytku. Zadaniem malarza pozostaje nieustanna praca nad tym, aby do
owego skrytego sensu, utajonej istoty rzeczy — i życia — dotrzeć, zgłębić
i unaocznić ją przy pomocy artystycznych środków. Inaczej mówiąc:
w przypadku Nachta mamy do czynienia ze sztuką — jak między innymi
Cybis przykazał — celowo atematyczną, posługującą się natomiast moty-

147