Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (6.1999)

Piotr
Oszczanowski


5. Fragment epitafium Leonharda Oelhafen
von Schóllenbach (zm. 1619) i je- go zony
Anny z d. Pucher (zm. 1637), w kościele
Św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. Stan
w 1933 r. Wg H. Nickel, il. 2

Konkluzję tego rodzaju poglądów oraz badawczego zaangażowania
i ekspresji przedstawił Profesor Morelowski najdobitniej w artykule (de
facto został wycięty z gazety i wklejony do omawianego egzemplarza
książki) zamieszczonym w „Wiadomościach Literackich" - co wiele tłu-
maczy - w 1939 roku14. Profesor pisał wprost - „Otóż wszystko [podkre-
ślone przez M. Morelowskiego] prawie co wtedy [tj. w XVI i XVII w.
- PO.] powstało wśród najpiękniejszych budowli Gdańska, jest dziełem
nie - Niemców, lecz imigrantów z dalekich stron Zachodu [...] Gdańsk
w niczem nie reprezentował i nie będzie mógł reprezentować wyima-
ginowanej śmiesznie supremacji ducha niemieckiego nad polskim, bo
brak mu było sił aż tak bardzo wielkich". Warto jednak jeszcze raz pod-
kreślić - tego rodzaju sądy padają w tragicznym dla Polski roku 1939,
w którym to - zgodnie ze słowami Morelowskiego - „powinniśmy [byli]
zdwoić czujność na wszystko ... [gdyż - i tu tez należy zgodzić się całko-
wicie z Profesorem]...czy nie dość natrudzili się pseudo-uczeni niemieccy
(czasem i prawdziwi), by od lat dziesiątków szerzyć przesadne sądy
o rzekomych zasługach niemieckich dla sztuki pozaniemieckich teryto-
riów? W rezultacie nawet wśród elit wykształconych Europy nie braknie
naiwnych, którzy w to uwierzyli"15. Dziś, z perspektywy czasu już trochę
inaczej patrzymy na tego typu deklaracje, widząc w nich w pełni zrozu-

14 M. Morelowski Źródła architektury gdańskiej, „Wiadomości Literackie", nr 31-31 823-824,1929, s. 1.
15 Ibidem.

94