DOI Artikel:
Oszczanowski, Piotr: "Gdańszczanin we Wrocławiu": czy można mówić o ekspozyturze sztuki gdańskiej we Wrocławiu na przełomie XVI i XVII wieku?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0112
Piotr pierwszy, Gross zetknął się z elbląskim i gdańskim inżynierem pochodzą-
Oszczanowski cym z Lindau nad Jeziorem Bodeńskim Hansem Schneiderem (zwanym
Hansem von Lindau lub Hansem von der Linden)75. Z pewnością pozos-
tawał z nim i później w kontakcie, zapewne u niego zdobywał wiedzę na
temat sztuki fortyfikacji; a o tym że łączyła ich nie tylko praca zawodowa,
ale także przyjaźń, świadczy pożyczenie Schneiderowi juz 20 X 1589 r.
przez Jacoba Grossa, syna Friedricha, „instrumentów" pomiarowych7'1.
To jeszcze za wstawiennictwem F. Grossa wrocławska Rada rozpoczę-
ła starania o pozyskanie tego wybitnego architekta, jakim był Schneider.
Zachowały się informacje o pismach z lat 1583/84-1589 z takimi pro-
pozycjami. W międzyczasie Schneider wzywany był do stolicy Śląska na
konsultacje (np. w 1585 r. i na początku r. 1590)77. Dopiero 27 III 1591 r.
udało się podpisać z nim kontrakt, ściągnąć go na stałe i powierzyć mu
funkcję architekta miejskiego. Miasto doceniając jego umiejętności i talent
potrafiło za jego służbę się odwdzięczyć. Sześcioletni kontrakt, jaki pod-
pisał Schneider z Wrocławiem w roku 1591 opiewał na niespotykaną do
tej pory sumę 700 talarów (jego poprzednicy na stanowisku architekta
miejskiego otrzymywali zaledwie 200 lub 250 talarów), dodatkowo
owies dla konia, dwa stosy drewna i mieszkanie za darmo. Na prze-
prowadzkę rodziny z Gdańska do Wrocławia artysta dostał dodatkowo
100 talarów. Podobne wysokie uposażenie zostało zagwarantowane w ko-
lejnych kontraktach - w 1597 r. na 8 lat i w ostatnim 24 I 1605 r. Architekt
dał się poznać we Wrocławiu - w przeciągu swojej piętnastoletniej
działalności, zmarł bowiem we Wrocławiu 22 XI 1606 r. zarówno z za-
dziornego charakteru78, ale przede wszystkim z ogromnej pracowitości.
Jest on autorem najważniejszych fragmentów nowożytnych umocnień
miasta na północy i częściowo na wschodzie; twórcą Bastionu i Bramy
75 Na temat jego wrocławskiego okresu twórczości, do tej pory najobszerniej - Schultz (1870), s. 123 nn.; -
A. Schultz (1872) Schlesiens Kunstleben im 15ten bis 18ten Jahrhundert, Breslau 1872, s. 19; - H. Lutsch Die
Kunstdenkmaler der Stadt Breslau, [w:] tenże Verzeichnis der Kunstdenkmdler der Provinz Schlesien, Bd. I, Breslau
1886, s. 90-91, 154; - R. Becker Portal des Hauses Schuhbriicke 32, [w:] tenże Ans Alt-Breslau, Breslau 1900, s. 82-86;
- Binder (1934a), s. 124, 128; - K. Bimler (1934b) Hans Schneider von Lindau ein Breslauer Stadbaumeister,
„Zeitschrift des Vereins fur Geschichte Schlesiens" Bd. LXVHI: 1934, s. 118-132;- Bimler (1935a) Die Wehrbauten
der Stadt Breslau, [w:] Festschrift der Technischen Hochschule Breslau zur Feier ihres 25-jahrigen Bestehens 1910-1935,
Breslau 1935;- Bimler (1935b) Die Piastenburg in Schelitz, „Oberschlesier", Jhrg. XVII: 1935, s. 90-94; -
W. Klawitter Geschichte der schlesischen Festungen in vorpreuflischer Zeit, „Zeitschrift des Vereins fur Geschichte
Schlesiens", Bd. LXXIII: 1939, s. 138; - K. Bimler (1940) Die schlesischen Masiv-Wekrbauten, Bd. I, Breslau 1940, s.
31-36; - H.J. Schmidt, biogram Schneider Hans, [w:] Allgemeines Lexikon der Bildender Kilnstler... Begriindet von U.
Thieme und F. Becker, Bd. XXX, Leipzig [ok . 1940], s. 194; - Maleczyński, Morelowski, Ptaszycka (1956), s.
90-93; - K. Hauke Hans Schneider von Lindau, ein Baumeister des 16. Jahrhunderts im deutschen Osten,
„Zeitschrift fr Ostforschung", Bd. VIII (1959), s. 533-549; - M. Starzewska, recenzja Karol Hauke, Hans Schneider
von Lindau ..., „Roczniki Sztuki Śląskiej", II: 1963, s. 143-144; - A. Kwaśniewski Dom mieszczański we Wrocławiu
w okresie renesansu, [w:] Architektura Wrocławia. Tom 1: Dom. Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995, s. 128-131.
76 Jacob Gross zamieszcza informację o tym w swoim testamencie, otwartym 29 XII 1589 r. - Schultz (1870),
s. 130. Już w 1584 r. w piśmie skierowanym przez wrocławską Radę Miejską do Schneidera w Gdańsku
Friedrich Gross wymieniany jest, jako „jego przyjaciel" - Schultz (1870), s. 125.
/7 Schultz (1870), s. 125 i J.W. Schulte Beitrdge zur Geschichte von Neifle, „Bericht der Philomathie in Neisse"
Jhrg. XXI: 1882, s. 70-71.
78 Częste były różnego rodzaju awantury i procesy sądowe z jego udziałem. Pierwsza sprawa sądowa ze
swoim krajanem murarzem Hansem Schindolffem z Lindau, w której wyrok wydała Rada Miejską, odbyła się
11IX 1591 r., czyli zaledwie kilka miesięcy po osiedleniu się artysty we Wrocławiu - Schultz (1870), s. 133.
110
Oszczanowski cym z Lindau nad Jeziorem Bodeńskim Hansem Schneiderem (zwanym
Hansem von Lindau lub Hansem von der Linden)75. Z pewnością pozos-
tawał z nim i później w kontakcie, zapewne u niego zdobywał wiedzę na
temat sztuki fortyfikacji; a o tym że łączyła ich nie tylko praca zawodowa,
ale także przyjaźń, świadczy pożyczenie Schneiderowi juz 20 X 1589 r.
przez Jacoba Grossa, syna Friedricha, „instrumentów" pomiarowych7'1.
To jeszcze za wstawiennictwem F. Grossa wrocławska Rada rozpoczę-
ła starania o pozyskanie tego wybitnego architekta, jakim był Schneider.
Zachowały się informacje o pismach z lat 1583/84-1589 z takimi pro-
pozycjami. W międzyczasie Schneider wzywany był do stolicy Śląska na
konsultacje (np. w 1585 r. i na początku r. 1590)77. Dopiero 27 III 1591 r.
udało się podpisać z nim kontrakt, ściągnąć go na stałe i powierzyć mu
funkcję architekta miejskiego. Miasto doceniając jego umiejętności i talent
potrafiło za jego służbę się odwdzięczyć. Sześcioletni kontrakt, jaki pod-
pisał Schneider z Wrocławiem w roku 1591 opiewał na niespotykaną do
tej pory sumę 700 talarów (jego poprzednicy na stanowisku architekta
miejskiego otrzymywali zaledwie 200 lub 250 talarów), dodatkowo
owies dla konia, dwa stosy drewna i mieszkanie za darmo. Na prze-
prowadzkę rodziny z Gdańska do Wrocławia artysta dostał dodatkowo
100 talarów. Podobne wysokie uposażenie zostało zagwarantowane w ko-
lejnych kontraktach - w 1597 r. na 8 lat i w ostatnim 24 I 1605 r. Architekt
dał się poznać we Wrocławiu - w przeciągu swojej piętnastoletniej
działalności, zmarł bowiem we Wrocławiu 22 XI 1606 r. zarówno z za-
dziornego charakteru78, ale przede wszystkim z ogromnej pracowitości.
Jest on autorem najważniejszych fragmentów nowożytnych umocnień
miasta na północy i częściowo na wschodzie; twórcą Bastionu i Bramy
75 Na temat jego wrocławskiego okresu twórczości, do tej pory najobszerniej - Schultz (1870), s. 123 nn.; -
A. Schultz (1872) Schlesiens Kunstleben im 15ten bis 18ten Jahrhundert, Breslau 1872, s. 19; - H. Lutsch Die
Kunstdenkmaler der Stadt Breslau, [w:] tenże Verzeichnis der Kunstdenkmdler der Provinz Schlesien, Bd. I, Breslau
1886, s. 90-91, 154; - R. Becker Portal des Hauses Schuhbriicke 32, [w:] tenże Ans Alt-Breslau, Breslau 1900, s. 82-86;
- Binder (1934a), s. 124, 128; - K. Bimler (1934b) Hans Schneider von Lindau ein Breslauer Stadbaumeister,
„Zeitschrift des Vereins fur Geschichte Schlesiens" Bd. LXVHI: 1934, s. 118-132;- Bimler (1935a) Die Wehrbauten
der Stadt Breslau, [w:] Festschrift der Technischen Hochschule Breslau zur Feier ihres 25-jahrigen Bestehens 1910-1935,
Breslau 1935;- Bimler (1935b) Die Piastenburg in Schelitz, „Oberschlesier", Jhrg. XVII: 1935, s. 90-94; -
W. Klawitter Geschichte der schlesischen Festungen in vorpreuflischer Zeit, „Zeitschrift des Vereins fur Geschichte
Schlesiens", Bd. LXXIII: 1939, s. 138; - K. Bimler (1940) Die schlesischen Masiv-Wekrbauten, Bd. I, Breslau 1940, s.
31-36; - H.J. Schmidt, biogram Schneider Hans, [w:] Allgemeines Lexikon der Bildender Kilnstler... Begriindet von U.
Thieme und F. Becker, Bd. XXX, Leipzig [ok . 1940], s. 194; - Maleczyński, Morelowski, Ptaszycka (1956), s.
90-93; - K. Hauke Hans Schneider von Lindau, ein Baumeister des 16. Jahrhunderts im deutschen Osten,
„Zeitschrift fr Ostforschung", Bd. VIII (1959), s. 533-549; - M. Starzewska, recenzja Karol Hauke, Hans Schneider
von Lindau ..., „Roczniki Sztuki Śląskiej", II: 1963, s. 143-144; - A. Kwaśniewski Dom mieszczański we Wrocławiu
w okresie renesansu, [w:] Architektura Wrocławia. Tom 1: Dom. Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1995, s. 128-131.
76 Jacob Gross zamieszcza informację o tym w swoim testamencie, otwartym 29 XII 1589 r. - Schultz (1870),
s. 130. Już w 1584 r. w piśmie skierowanym przez wrocławską Radę Miejską do Schneidera w Gdańsku
Friedrich Gross wymieniany jest, jako „jego przyjaciel" - Schultz (1870), s. 125.
/7 Schultz (1870), s. 125 i J.W. Schulte Beitrdge zur Geschichte von Neifle, „Bericht der Philomathie in Neisse"
Jhrg. XXI: 1882, s. 70-71.
78 Częste były różnego rodzaju awantury i procesy sądowe z jego udziałem. Pierwsza sprawa sądowa ze
swoim krajanem murarzem Hansem Schindolffem z Lindau, w której wyrok wydała Rada Miejską, odbyła się
11IX 1591 r., czyli zaledwie kilka miesięcy po osiedleniu się artysty we Wrocławiu - Schultz (1870), s. 133.
110