DOI Artikel:
Sienkiewicz, Jan Wiktor: Mariana Bohusza-Szyszki O sztuce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0360
356
JAN W. SIENKIEWICZ
W sztuce angielskiej Marian Bohusz-Szyszko wysoko ceni dzieła Williama
Hogartha, Richarda Boningtona, Williama Turnera, Johna Constable’a, a także
twórców sztuki najnowszej: Waltera Sickerta, Christophera Wooda, Augustusa
Edwina Hohna, Henri Morra, Grahama Sutherlanda, Bena Nicholsona, Williama
Scotta59. Nie szczędzi jednak w swojej krytyce twórców skupionych w Royal
Academy, stwierdzając (w 1952 roku), iż „instytucja nosząca zaszczytny tytuł
«królewskiej», posiadająca tradycję prawie dwustu lat istnienia, jest [obecnie]
właściwie szerzycielką najgorszego smaku i niekompetencji, [a] synonimem jej
roli w sztuce tego kraju dzisiaj są: obskurantyzm, wstecznictwo, snobizm i ja-
łowość...”60
W tekstach poświęconych twórczości współczesnych mu artystów szczególne
miejsce zajmują dwadzieścia dwa artykuły poświęcone malarzom polskim two-
rzącym w Londynie. Zdecydowana większość tych artystów to uczniowie
i absolwenci Studium Malarstwa Sztalugowego przy Społeczności Akademic-
kiej Uniwersytetu Stefana Batorego (później PUNO) w Londynie. Recenzje te,
nie zawsze obszerne, zawierają z reguły pozytywną ocenę dokonań polskich
malarzy. W żadnym z nich nie zauważa się „cienia zawistnictwa”. Wręcz
przeciwnie, Bohusz często podkreśla osiągnięcia i odkrycia tychże twórców na
polu malarstwa oraz ich indywidualny wkład w rozwój zwłaszcza plastyki pol-
skiej61. Bardzo odważnie oceniał dokonania poszczególnych malarzy, konfron-
tując ich styl, zamierzenia i realizacje, nie unikając wskazywania na błędy
i niedociągnięcia w konkretnych omawianych dziełach62.
W krytykach Mariana Bohusza-Szyszki dopatrzeć się można jednak pewnych
luk, które zdają się być „niewybaczalne” w nieustającym dążeniu artysty do
rzetelnego informowania o wydarzeniach artystycznych i polskich twórcach na
gruncie sztuki współczesnej w Londynie. W pisarstwie Bohusza zabrakło teks-
tów o dziełach takich artystów, jak: Leliks Topolski, Tadeusz Beutlich, Ta-
deusz Znicz-Muszyński, Leon Piesowski. Nie jest to, jak się okazuje, „przemil-
tam dzieła „prowokującym absurdem, absurdem nie do przyjęcia, absurdem nie dziwactwa, nie
młodzieńczej zuchwałości, ale po prostu, z nielicznymi wyjątkami, absurdem tępej nudy i braku
inwencji” (tamże, s. 104).
59 Por. O Akademii, krytykach i o nas, [w:] O sztuce, s. 86.
60 Tamże, s. 84.
61 Można jako przykład podać bardzo pozytywną ocenę twórczości Jankiela Adlera, Marka
Żuławskiego, Józefa Czapskiego, Haliny Sukiennickiej, Janiny Baranowskiej oraz dokonań arty-
stycznych w zakresie rzeźby ceramicznej Józefa Piwowara i Adama Kossowskiego. Twórczość
tego ostatniego M. Bohusz-Szyszko ocenia jako „najmonumentalniejszą w tym zakresie w skali
światowej”.
62 Por. m.in. teksty dotyczące twórczości Haliny Sukiennickiej (Twórczość Haliny Sukien-
nickiej, [w:] O sztuce, s. 284) i Janiny Baranowskiej (Malarstwo Janiny Barranowskiej, [w:] O
sztuce, s. 270-272).
JAN W. SIENKIEWICZ
W sztuce angielskiej Marian Bohusz-Szyszko wysoko ceni dzieła Williama
Hogartha, Richarda Boningtona, Williama Turnera, Johna Constable’a, a także
twórców sztuki najnowszej: Waltera Sickerta, Christophera Wooda, Augustusa
Edwina Hohna, Henri Morra, Grahama Sutherlanda, Bena Nicholsona, Williama
Scotta59. Nie szczędzi jednak w swojej krytyce twórców skupionych w Royal
Academy, stwierdzając (w 1952 roku), iż „instytucja nosząca zaszczytny tytuł
«królewskiej», posiadająca tradycję prawie dwustu lat istnienia, jest [obecnie]
właściwie szerzycielką najgorszego smaku i niekompetencji, [a] synonimem jej
roli w sztuce tego kraju dzisiaj są: obskurantyzm, wstecznictwo, snobizm i ja-
łowość...”60
W tekstach poświęconych twórczości współczesnych mu artystów szczególne
miejsce zajmują dwadzieścia dwa artykuły poświęcone malarzom polskim two-
rzącym w Londynie. Zdecydowana większość tych artystów to uczniowie
i absolwenci Studium Malarstwa Sztalugowego przy Społeczności Akademic-
kiej Uniwersytetu Stefana Batorego (później PUNO) w Londynie. Recenzje te,
nie zawsze obszerne, zawierają z reguły pozytywną ocenę dokonań polskich
malarzy. W żadnym z nich nie zauważa się „cienia zawistnictwa”. Wręcz
przeciwnie, Bohusz często podkreśla osiągnięcia i odkrycia tychże twórców na
polu malarstwa oraz ich indywidualny wkład w rozwój zwłaszcza plastyki pol-
skiej61. Bardzo odważnie oceniał dokonania poszczególnych malarzy, konfron-
tując ich styl, zamierzenia i realizacje, nie unikając wskazywania na błędy
i niedociągnięcia w konkretnych omawianych dziełach62.
W krytykach Mariana Bohusza-Szyszki dopatrzeć się można jednak pewnych
luk, które zdają się być „niewybaczalne” w nieustającym dążeniu artysty do
rzetelnego informowania o wydarzeniach artystycznych i polskich twórcach na
gruncie sztuki współczesnej w Londynie. W pisarstwie Bohusza zabrakło teks-
tów o dziełach takich artystów, jak: Leliks Topolski, Tadeusz Beutlich, Ta-
deusz Znicz-Muszyński, Leon Piesowski. Nie jest to, jak się okazuje, „przemil-
tam dzieła „prowokującym absurdem, absurdem nie do przyjęcia, absurdem nie dziwactwa, nie
młodzieńczej zuchwałości, ale po prostu, z nielicznymi wyjątkami, absurdem tępej nudy i braku
inwencji” (tamże, s. 104).
59 Por. O Akademii, krytykach i o nas, [w:] O sztuce, s. 86.
60 Tamże, s. 84.
61 Można jako przykład podać bardzo pozytywną ocenę twórczości Jankiela Adlera, Marka
Żuławskiego, Józefa Czapskiego, Haliny Sukiennickiej, Janiny Baranowskiej oraz dokonań arty-
stycznych w zakresie rzeźby ceramicznej Józefa Piwowara i Adama Kossowskiego. Twórczość
tego ostatniego M. Bohusz-Szyszko ocenia jako „najmonumentalniejszą w tym zakresie w skali
światowej”.
62 Por. m.in. teksty dotyczące twórczości Haliny Sukiennickiej (Twórczość Haliny Sukien-
nickiej, [w:] O sztuce, s. 284) i Janiny Baranowskiej (Malarstwo Janiny Barranowskiej, [w:] O
sztuce, s. 270-272).