Museum Narodowe w Krakowie [Hrsg.]: Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie (N.S. 5.2012)

68 Alicja Kilijańska

nymi przez Marekowską oraz notowanymi przykładami z kolekcji muzealnych i prywat-
nych - tworzy zespół o jednorodnych cechach stylowych opisanych w charakterystyce
grupy IV71. Część okazów z tego zespołu, podobnie jak wymieniona łyżka z herbem „Le-
liwa”, posiada na czerpakach niellowaną dekorację heraldyczną, tj. herby przedstawicieli
polskich rodzin szlacheckich wraz z inicjałami. Wśród łyżek z tej grupy znajdujących się
w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie uwagę zwracają zabytki zdobione również
techniką niellowania: z herbem „Prawdzie” i inicjałami l-Z oraz z herbem „Nałęcz”. Łyż-
ka z herbem „Korczak” i literami S-I dodatkowo posiada zachowany futerał'2. W zespole
łyżek przechowywanych w Zamku Królewskim na Wawelu znajdują się kolejne przykłady
realizacji z herbami szlacheckimi wykonanymi z użyciem tej samej techniki, m.in. łyżki
z herbem „Gozdawa” z oryginalnym futerałem oraz z herbem „Nowina” i inicjałami T-P /
S-P. Łyżka z herbem „Półkozic” posiada układ dekoracji i motywów ornamentalnych zbli-
żony do łyżki z herbem „Leliwa”'3. Łyżkę, której powstanie również można łączyć ze wspo-
mnianymi warsztatami, posiada w kolekcji Muzeum Narodowe w Poznaniu. Na czerpaku
zabytek ma dekorację rytowaną: herb „Godziemba” z inicjałami. Od wymienionej grupy
różni go brak dekoracji niellowanej oraz inny wariant trzonka* 74 75 76 * 78. Do grupy należy też łyżka
z Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego z herbem „Pobóg” i inicjałami I-P'5. W kolekcji
Glogera, oprócz łyżek o tradycyjnych formach, znajdowała się jedna łyżka „kształtu od-
miennego” z herbem „Krokwy” i literami S-T, które umieszczono nie na czerpaku, ale
na płytce wieńczącej trzon'6.

Z czterech zabytków z ormiańskich warsztatów złotniczych przechowywanych w ko-
lekcji Fundacji XX. Czartoryskich trzy posiadają dekorację heraldyczną: dwie z herbem
„Korczak”, kolejna z herbem „Kościesza”''. Opis łyżki o podobnej dekoracji jest cytowany
w katalogu zasobu prezentowanego w Domku Gotyckim: „łyżka w karpiową łuskę”'8.

Zbiór łyżek Muzeum Narodowego w Krakowie powiększano również o nowe nabytki,
których formy nie pozwalają na ich połączenie z grupami wyodrębnionymi przez Mare-
kowską.

/l Orient w sztuce polskiej, op. cit., s. 90, poz. 11/106; The Orient in polish art, op. cit., s. 34,11/106; R. B o -
brow, op. cit., s. 15; Kolekcja rodziny Starowieyskich, Muzeum Miejskie Wrocławia, Wrocław 2002, s. 46,
poz. 5.

'2 Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 1558, nr inw. SZM 3524, nr inw. MNW 30977, [w:]
R. Bobrow, op. cit., s. 15, il., s. 18.

! Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 1331/1-2 - łyżka z futerałem, nr inw. 5409, nr inw. 5038 [w:]
1000 years ofArt in Poland, op. cit., s. 85, poz. 163, 164, 165, il.

74 Narodziny stolicy, Warszawa w latach 1596-1668. Katalog wystawy, red. R Mrozowski i M. Wre-
de, Zamek Królewski w Warszawie, Warszawa 1996, s. 263, nr kat. VI 37, il. (oprać. R. Sobczak-
- Jaskulska).

75 Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, nr inw. MUJ 9306,1583/IV.

76 Z. Gloger, op. cit., s. 174, il.

" Nr inw. MNK-XIII-3600, 3601 oraz nr inw. MNK-XIII-3268.

78 Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyckim w Puławach, Warszawa 1828, s. 65, poz. 697 - łyżka
darowana przez Jana hr. Stadnickiego.