DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Attyckie odważniki z delfinem i półksiężycem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0032
7. 579,50 g. Ołów. Legenda MNA.
Znaleziony w Attyce.
Wg Pernice’a mina handlowa (standard 138). Nie datowany13.
8. 463,7 g. Ołów. Legenda MNA. Pentagram.
Nie datowany14.
9. 455,56 g. Ołów. Legenda MNA. Pentagram.
Nie datowany15.
10. 646,70 g. Ołów. Legenda MNA АГОР.
Znaleziony w Atenach.
Wg Pernice’a mina targowa. Nie datowany16.
11. 645,08 g. Ołów. Legenda MNA АГОР.
Wg Pernice’a mina targowa. Nie datowany17.
Szczególną uwagę zwraca odważnik określony legendą jako 1/2 statera (1). W przeciwieństwie
do pozostałych, na których motyw delfina odlano w formie razem z obiektem, tu relief został
przymocowany dwoma brązowymi sztyfcikami. Legenda wagowa stanowi dowód na przyjęcie
symbolu w okresie, gdy stater był podstawową jednostką wagi. Porównanie zaś ciężaru zabytku
ze sporządzonym wyżej zestawieniem pozwala sądzić, iż obiekt, zbyt lekki w stosunku do normy
solońskiej, powstał w okresie obniżki (standard 92), tj. w końcu VI w. p.n.e.-na początku V
w. p.n.e. Za słusznością takiego poglądu zdaje się przemawiać forma legendy gwarancyjnej,
analogiczna do występującej na ciężarkach standardu 92 z astragalem, tarczą i żółwiem18.
Wymieniony zabytek stanowi oczywisty dowód, iż delfin został wprowadzony jako symbol
na połowę statera. Nie ulega wątpliwości, że pozostał on na odważniku wartości miny, tj. równym
ciężarem połowie tego nominału. Świadczy o tym szereg przykładów. Odważnik ze zbiorów
Muzeum Narodowego w Warszawie19 jest świadectwem przeniesienia tego wyobrażenia na minę
na początku V w. p.n.e.
Być może początkowo wykonywano tylko nieliczne egzemplarze, a rozpowszechnienie symbolu
nastąpiło w połowie V w. p.n.e. W tym czasie zrezygnowano z innego symbolu morskiego, zwią-
zanego z częścią statera — żółwia morskiego, który ustąpił lądowemu20. Można więc ustalić
współczesność szeregu wydarzeń w dziedzinie gospodarki handlowej: popularyzację nowej
podstawowej jednostki wagowej — miny, rezygnację z żółwia morskiego, rozpowszechnienie
delfina — innego symbolu potęgi morskiej Aten. Zauważmy, że aczkolwiek panowanie na morzu
zapoczątkowało zwycięstwo odniesione przez Ateny nad Persami, to jednak szczególny rozkwit
potęgi łączy się z dobą Peryklesa. Z latami jego rządów (443-429 r. p.n.e.) związana byłaby
również wzmożona produkcja ciężarków z delfinem. Dodajmy, iż już w końcu V w. p.n.e. ateński
delfin, znak morskiej potęgi, inspirował nowe emisje monet egineckich21. Wznawiając działalność
po przerwie wywołanej dominacją Aten, w 404 r. p.n.e. mennice Eginy dodały do żółwia lądowego
nowy symbol — delfina, dokumentując w ten sposób roszczenia wyspy do panowania na
morzu.
28
Znaleziony w Attyce.
Wg Pernice’a mina handlowa (standard 138). Nie datowany13.
8. 463,7 g. Ołów. Legenda MNA. Pentagram.
Nie datowany14.
9. 455,56 g. Ołów. Legenda MNA. Pentagram.
Nie datowany15.
10. 646,70 g. Ołów. Legenda MNA АГОР.
Znaleziony w Atenach.
Wg Pernice’a mina targowa. Nie datowany16.
11. 645,08 g. Ołów. Legenda MNA АГОР.
Wg Pernice’a mina targowa. Nie datowany17.
Szczególną uwagę zwraca odważnik określony legendą jako 1/2 statera (1). W przeciwieństwie
do pozostałych, na których motyw delfina odlano w formie razem z obiektem, tu relief został
przymocowany dwoma brązowymi sztyfcikami. Legenda wagowa stanowi dowód na przyjęcie
symbolu w okresie, gdy stater był podstawową jednostką wagi. Porównanie zaś ciężaru zabytku
ze sporządzonym wyżej zestawieniem pozwala sądzić, iż obiekt, zbyt lekki w stosunku do normy
solońskiej, powstał w okresie obniżki (standard 92), tj. w końcu VI w. p.n.e.-na początku V
w. p.n.e. Za słusznością takiego poglądu zdaje się przemawiać forma legendy gwarancyjnej,
analogiczna do występującej na ciężarkach standardu 92 z astragalem, tarczą i żółwiem18.
Wymieniony zabytek stanowi oczywisty dowód, iż delfin został wprowadzony jako symbol
na połowę statera. Nie ulega wątpliwości, że pozostał on na odważniku wartości miny, tj. równym
ciężarem połowie tego nominału. Świadczy o tym szereg przykładów. Odważnik ze zbiorów
Muzeum Narodowego w Warszawie19 jest świadectwem przeniesienia tego wyobrażenia na minę
na początku V w. p.n.e.
Być może początkowo wykonywano tylko nieliczne egzemplarze, a rozpowszechnienie symbolu
nastąpiło w połowie V w. p.n.e. W tym czasie zrezygnowano z innego symbolu morskiego, zwią-
zanego z częścią statera — żółwia morskiego, który ustąpił lądowemu20. Można więc ustalić
współczesność szeregu wydarzeń w dziedzinie gospodarki handlowej: popularyzację nowej
podstawowej jednostki wagowej — miny, rezygnację z żółwia morskiego, rozpowszechnienie
delfina — innego symbolu potęgi morskiej Aten. Zauważmy, że aczkolwiek panowanie na morzu
zapoczątkowało zwycięstwo odniesione przez Ateny nad Persami, to jednak szczególny rozkwit
potęgi łączy się z dobą Peryklesa. Z latami jego rządów (443-429 r. p.n.e.) związana byłaby
również wzmożona produkcja ciężarków z delfinem. Dodajmy, iż już w końcu V w. p.n.e. ateński
delfin, znak morskiej potęgi, inspirował nowe emisje monet egineckich21. Wznawiając działalność
po przerwie wywołanej dominacją Aten, w 404 r. p.n.e. mennice Eginy dodały do żółwia lądowego
nowy symbol — delfina, dokumentując w ten sposób roszczenia wyspy do panowania na
morzu.
28