DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Krzyżanowska, Aleksandra: Medale papieskie w zbiorach Gabinetu Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0221
Aleksandra Krzyżanowska
MEDALE PAPIESKIE W ZBIORACH GABINETU MONET I MEDALI
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
7
Æ—Jhiàx medali papieskich przechowywany w Gabinecie Monet i Medali Muzeum Narodowego
w Warszawie liczy 300 sztuk i jest interesującym zespołem, zarówno pod względem kolekcjo-
nerskim, jak i, co ważniejsze, artystycznym.
Jego skład chronologiczny obejmuje okazy od najwcześniejszych, wykonanych w 2 połowie
wieku XV, za pontyfikatu Pawła II, poprzez czasy największego rozkwitu medalierstwa
włoskiego okresu renesansu i baroku, XIX-wieczne medale Piusa IX i Leona XIII, kończąc
na okresie sprzed II wojny światowej. Urywa się w zasadzie na pontyfikacie Piusa XI, zakoń-
czonym w 1939 r. Z czasów powojennych pochodzi tylko jeden egzemplarz, wybity za Jana
XXIII.
Pod nazwą medali papieskich rozumiemy wytwory sztuki wykonane w mennicy papieskiej,
na dworze papieży, przez medalierów będących na ich usługach. Zasadniczo nie publikujemy
w tym zbiorze medali wykonywanych ku czci papieży w innych krajach, wybijanych w innych
mennicach. Trzeba było jednak uwzględnić pewne wyjątki. Do takich należą serie z portretami
papieży wykonywane na zlecenia prywatne w różnych czasach, np. seria zamówiona przez arcy-
biskupa Moguncji w XVII w. Zaliczono tu też niektóre egzemplarze wykonane przez obcych
artystów, ale utrzymane w charakterze rzymskich medali papieskich, jakkolwiek nie mamy
pewności, czy zostały zrobione na zamówienie papieża. Wymienić tu można medaliera niemiec-
kiego działającego w Neapolu Bernarda Pergera czy Arvida Karłsteena, wybitnego medaliera
szwedzkiego, których sygnatury na medalach poświęconych papieżom nie ulegają żadnym wątpli-
wościom. Jako wyjątek umieszczono też piękny medal opatrzony sygnaturą E. I., wykonany
najprawdopodobniej poza kręgiem medalierów włoskich1. Podobnie potraktowano medal
wykonany przez wiedeńskiego artystę Józefa Vinazera z okazji wizyty Piusa VI w Wiedniu.
W niektórych wypadkach trzeba było podjąć decyzję co do włączenia lub wyłączenia medali
mających charakter zbliżony do medalików religijnych i dewocjonaliów. Do zbioru weszły
tylko te, które łączyły się z określonymi wydarzeniami historycznymi i miały charakter bardziej
pamiątkowy niż kultowy. Dotyczy to przeważnie okresu późniejszego, końca wieku XIX i wieku
217
MEDALE PAPIESKIE W ZBIORACH GABINETU MONET I MEDALI
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
7
Æ—Jhiàx medali papieskich przechowywany w Gabinecie Monet i Medali Muzeum Narodowego
w Warszawie liczy 300 sztuk i jest interesującym zespołem, zarówno pod względem kolekcjo-
nerskim, jak i, co ważniejsze, artystycznym.
Jego skład chronologiczny obejmuje okazy od najwcześniejszych, wykonanych w 2 połowie
wieku XV, za pontyfikatu Pawła II, poprzez czasy największego rozkwitu medalierstwa
włoskiego okresu renesansu i baroku, XIX-wieczne medale Piusa IX i Leona XIII, kończąc
na okresie sprzed II wojny światowej. Urywa się w zasadzie na pontyfikacie Piusa XI, zakoń-
czonym w 1939 r. Z czasów powojennych pochodzi tylko jeden egzemplarz, wybity za Jana
XXIII.
Pod nazwą medali papieskich rozumiemy wytwory sztuki wykonane w mennicy papieskiej,
na dworze papieży, przez medalierów będących na ich usługach. Zasadniczo nie publikujemy
w tym zbiorze medali wykonywanych ku czci papieży w innych krajach, wybijanych w innych
mennicach. Trzeba było jednak uwzględnić pewne wyjątki. Do takich należą serie z portretami
papieży wykonywane na zlecenia prywatne w różnych czasach, np. seria zamówiona przez arcy-
biskupa Moguncji w XVII w. Zaliczono tu też niektóre egzemplarze wykonane przez obcych
artystów, ale utrzymane w charakterze rzymskich medali papieskich, jakkolwiek nie mamy
pewności, czy zostały zrobione na zamówienie papieża. Wymienić tu można medaliera niemiec-
kiego działającego w Neapolu Bernarda Pergera czy Arvida Karłsteena, wybitnego medaliera
szwedzkiego, których sygnatury na medalach poświęconych papieżom nie ulegają żadnym wątpli-
wościom. Jako wyjątek umieszczono też piękny medal opatrzony sygnaturą E. I., wykonany
najprawdopodobniej poza kręgiem medalierów włoskich1. Podobnie potraktowano medal
wykonany przez wiedeńskiego artystę Józefa Vinazera z okazji wizyty Piusa VI w Wiedniu.
W niektórych wypadkach trzeba było podjąć decyzję co do włączenia lub wyłączenia medali
mających charakter zbliżony do medalików religijnych i dewocjonaliów. Do zbioru weszły
tylko te, które łączyły się z określonymi wydarzeniami historycznymi i miały charakter bardziej
pamiątkowy niż kultowy. Dotyczy to przeważnie okresu późniejszego, końca wieku XIX i wieku
217