DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Attyckie odważniki z delfinem i półksiężycem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0035
dził, że Ateńczycy wprowadzili na monety półksiężyc po bitwie pod Salaminą. Jego zdaniem
kierowała nimi wdzięczność dla Artemidy, która przyczyniła się do zwycięstwa, dając przed
walką ostatnią kwadrę księżyca, a więc ciemną noc33.
Naszym zdaniem symbol ten miał, być może, przypominać bitwę, która odegrała decydującą
rolę w historii państwa ateńskiego, przynosząc mu w konsekwencji panowanie na morzu. Ta
supremacja z kolei stanowiła źródło sukcesów handlowych. Zanikający półksiężyc, symboli-
zujący zwycięską bitwę, mógł przeto przypominać bezpośrednią przyczynę rozkwitu. Zasto-
sowano go na frakcji miny, a więc jednostki, na którą wprowadzono symbol morski — delfina.
Wyłania się teraz pytanie, kiedy rozpoczęto produkcję odważników z półksiężycem. Wspo-
mniano wyżej, że w połowie V w. p.n.e. nastąpiła popularyzacja miny z delfinem. Wydaje się
prawdopodobne, że w tym samym czasie zrodziła się potrzeba utworzenia frakcji tej jednostki
i przyjęto na nią jako symbol półksiężyc, znany już z monet.
Omawiany motyw wyobrażano na 1/4 i 1/6 miny. Ciężar tych nominałów, rzecz jasna, zmie-
niał się w zależności od przekształceń normy. Jak można obliczyć, przedstawiał się on dla poszcze-
gólnych standardów wagowych następująco:
Standard
105
112
126
138
150
175
1 /4 miny
w gramach
114,4
115-130
130-140
150,42
163,5
185-197,5
1/6 miny
w gramach
76,3
76,6—86,6
86,6-93,3
100,28
109
123,3-131,7
W naszych rozważaniach opieramy się na następujących zabytkach:
12. 114,15 g. Ołów. Legenda nieczytelna.
Znaleziony w Pireusie.
Wg Pernice’a 1/4 miny. Nie datowany34.
13. 105,7 g. Ołów. Legendy brak.
Wg Pernice’a 1/4 miny. Nie datowany35.
14. 114,13 g. Ołów. Legendy brak. Pentagram.
Znaleziony w Atenach.
Wg Pernice’a 1/4 miny. Nie datowany36.
15. 84,92 g. Ołów. Legenda ET HM ЛЕ.
Znaleziony w Atenach.
Wg Pernice’a 1/6 miny. Nie datowany (il. 6)37.
6. 1 /6 miny. Ateny. Ostatnie lata V w. p.n.e. Ołów. Wg S c h i 11 b a c h, Beitrag....,
jw., tabl. II, 13
31
kierowała nimi wdzięczność dla Artemidy, która przyczyniła się do zwycięstwa, dając przed
walką ostatnią kwadrę księżyca, a więc ciemną noc33.
Naszym zdaniem symbol ten miał, być może, przypominać bitwę, która odegrała decydującą
rolę w historii państwa ateńskiego, przynosząc mu w konsekwencji panowanie na morzu. Ta
supremacja z kolei stanowiła źródło sukcesów handlowych. Zanikający półksiężyc, symboli-
zujący zwycięską bitwę, mógł przeto przypominać bezpośrednią przyczynę rozkwitu. Zasto-
sowano go na frakcji miny, a więc jednostki, na którą wprowadzono symbol morski — delfina.
Wyłania się teraz pytanie, kiedy rozpoczęto produkcję odważników z półksiężycem. Wspo-
mniano wyżej, że w połowie V w. p.n.e. nastąpiła popularyzacja miny z delfinem. Wydaje się
prawdopodobne, że w tym samym czasie zrodziła się potrzeba utworzenia frakcji tej jednostki
i przyjęto na nią jako symbol półksiężyc, znany już z monet.
Omawiany motyw wyobrażano na 1/4 i 1/6 miny. Ciężar tych nominałów, rzecz jasna, zmie-
niał się w zależności od przekształceń normy. Jak można obliczyć, przedstawiał się on dla poszcze-
gólnych standardów wagowych następująco:
Standard
105
112
126
138
150
175
1 /4 miny
w gramach
114,4
115-130
130-140
150,42
163,5
185-197,5
1/6 miny
w gramach
76,3
76,6—86,6
86,6-93,3
100,28
109
123,3-131,7
W naszych rozważaniach opieramy się na następujących zabytkach:
12. 114,15 g. Ołów. Legenda nieczytelna.
Znaleziony w Pireusie.
Wg Pernice’a 1/4 miny. Nie datowany34.
13. 105,7 g. Ołów. Legendy brak.
Wg Pernice’a 1/4 miny. Nie datowany35.
14. 114,13 g. Ołów. Legendy brak. Pentagram.
Znaleziony w Atenach.
Wg Pernice’a 1/4 miny. Nie datowany36.
15. 84,92 g. Ołów. Legenda ET HM ЛЕ.
Znaleziony w Atenach.
Wg Pernice’a 1/6 miny. Nie datowany (il. 6)37.
6. 1 /6 miny. Ateny. Ostatnie lata V w. p.n.e. Ołów. Wg S c h i 11 b a c h, Beitrag....,
jw., tabl. II, 13
31