DOI Heft:
Starożytność
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Odważnik prywatny ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0070
Skoro przyjmujemy, że obiekt nie jest ciężarkiem tkackim na bazie, lecz przybiera formę
naczynia gospodarczego, może słuszniejsza byłaby sugestia, iż omawiane wyobrażenie na stemp-
lach to bezimadłowe naczynie typu gospodarczego w różnych odmianach. Jego brzusiec jest
stożkowaty lub wrzecionowaty, wylew kielichowaty lub pierścieniowaty, a niekiedy w ogóle
nie wyodrębniony. Pojawiający się na stemplach w niektórych przypadkach z dwóch stron
brzuśca element przypominający druciki, określony przez Davidson jako pozostałość pręcików,
którymi przymocowywano ciężarek do nici osnowy17, należałoby uznać za część podstawki
stosowanej do ustawienia naczyń typu gospodarczego o spiczastym dnie.
Zasługuje tu na uwagę symbol, jakim został opatrzony ołowiany odważnik w zbiorach
Muzeum Narodowego w Warszawie w kształcie kwadratowej płytki18. Otóż na powierzchni
tego zabytku widnieje reliefowe przedstawienie bezimadłowego naczynia wspartego na podstawce
o rozchylonym kielichowato wylewie i wrzecionowatym brzuścu zwężającym się ku stopce.
Typ tego wyobrażenia jest analogiczny do zaobserwowanego na stemplach omawianych stożków.
Słuszna zatem wydaje się propozycja nowej interpretacji. Nie ciężarek tkacki byłby odciśnięty
na ciężarku tkackim, lecz naczynie gospodarcze na odważniku..
Potwierdzenie takiej tezy może stanowić fakt, że naczynia należą do zwykłego repertuaru
symboli na odważnikach. Występują zarówno na ołowianych płytkach attyckich19 czy z Chios20,
jak i na ciężarkach wagowych w kształcie piramidek lub stożków. Dla przykładu można zwrócić
uwagę na zabytki z Priene21.
4. Odważnik z Perachora ze stemplem. Korynt. 5. Kubeczek z „Domu Geometrycznego” w Atenach.
V w. p.n.e. Glina. Wg Payne, jw., tabl. 131 Wg Hesperia II, 1933, il. 15
Zastanawiające jest przedstawienie na stemplu odciśniętym na glinianym stożku odkrytym
w Perachora, datowanym na V w. p.n.e. (il. 4)22. Na tym zabytku wyraźnie odciśnięty został
jednoimadłowy kubek, tak zresztą określony przez autora publikacji. Przypomina on minia-
turową ceramikę okresu geometrycznego. Wiele fragmentów takich kubeczków odkryto w Ate-
nach w tzw. „Domu Geometrycznym” (il. 5)23. Podobne znaleziono w sanktuarium Artemidy
Orthia w Sparcie24. Duża liczba znalezisk tego typu dowodzi popularności formy. Być może
te niewielkie naczynia spełniały funkcję miar pojemności. Za takim ich przeznaczeniem prze-
mawia analiza całego kontekstu znalezisk w Atenach. Niewątpliwie miarą pojemności była
66
naczynia gospodarczego, może słuszniejsza byłaby sugestia, iż omawiane wyobrażenie na stemp-
lach to bezimadłowe naczynie typu gospodarczego w różnych odmianach. Jego brzusiec jest
stożkowaty lub wrzecionowaty, wylew kielichowaty lub pierścieniowaty, a niekiedy w ogóle
nie wyodrębniony. Pojawiający się na stemplach w niektórych przypadkach z dwóch stron
brzuśca element przypominający druciki, określony przez Davidson jako pozostałość pręcików,
którymi przymocowywano ciężarek do nici osnowy17, należałoby uznać za część podstawki
stosowanej do ustawienia naczyń typu gospodarczego o spiczastym dnie.
Zasługuje tu na uwagę symbol, jakim został opatrzony ołowiany odważnik w zbiorach
Muzeum Narodowego w Warszawie w kształcie kwadratowej płytki18. Otóż na powierzchni
tego zabytku widnieje reliefowe przedstawienie bezimadłowego naczynia wspartego na podstawce
o rozchylonym kielichowato wylewie i wrzecionowatym brzuścu zwężającym się ku stopce.
Typ tego wyobrażenia jest analogiczny do zaobserwowanego na stemplach omawianych stożków.
Słuszna zatem wydaje się propozycja nowej interpretacji. Nie ciężarek tkacki byłby odciśnięty
na ciężarku tkackim, lecz naczynie gospodarcze na odważniku..
Potwierdzenie takiej tezy może stanowić fakt, że naczynia należą do zwykłego repertuaru
symboli na odważnikach. Występują zarówno na ołowianych płytkach attyckich19 czy z Chios20,
jak i na ciężarkach wagowych w kształcie piramidek lub stożków. Dla przykładu można zwrócić
uwagę na zabytki z Priene21.
4. Odważnik z Perachora ze stemplem. Korynt. 5. Kubeczek z „Domu Geometrycznego” w Atenach.
V w. p.n.e. Glina. Wg Payne, jw., tabl. 131 Wg Hesperia II, 1933, il. 15
Zastanawiające jest przedstawienie na stemplu odciśniętym na glinianym stożku odkrytym
w Perachora, datowanym na V w. p.n.e. (il. 4)22. Na tym zabytku wyraźnie odciśnięty został
jednoimadłowy kubek, tak zresztą określony przez autora publikacji. Przypomina on minia-
turową ceramikę okresu geometrycznego. Wiele fragmentów takich kubeczków odkryto w Ate-
nach w tzw. „Domu Geometrycznym” (il. 5)23. Podobne znaleziono w sanktuarium Artemidy
Orthia w Sparcie24. Duża liczba znalezisk tego typu dowodzi popularności formy. Być może
te niewielkie naczynia spełniały funkcję miar pojemności. Za takim ich przeznaczeniem prze-
mawia analiza całego kontekstu znalezisk w Atenach. Niewątpliwie miarą pojemności była
66