DOI Heft:
Sztuka Faras
DOI Artikel:Dobrzeniecki, Tadeusz: Święta Anna z Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0099
Tadeusz Dobrzeniecki
ŚWIĘTA ANNA Z PARAS W MUZEUM NARODOWYM
W WARSZAWIE
SYMBOLIKA GESTU MILCZENIA
M
1 T Xuzeum Narodowe w Warszawie przechowuje pochodzące z katedry w Faras (Nubia)
ścienne malowidło z fragmentarycznie zachowaną postacią św. Anny (il. 1). Malowidło znajdo-
wało się na północnej ścianie nawy północnej, na wysokości 3 metrów od poziomu posadzki
(il. 2)1.
Przedstawienie św. Anny wprawdzie uznano powszechnie za arcydzieło malarstwa nubijskiego,
ale nie podjęto badań nad jego oryginalną ikonografią. Jedynie Kazimierz Michałowski w swym
obszernym opisie zachowanego malowidła zamieścił kilka charakterystycznych motywów:
,,Głowa Świętej Anny skłania się lekko ku lewemu ramieniu. Ciemnofioletowy kaptur obwie-
dziony czarnym konturem jest częścią maphorionu (płaszcza), który spowijał nie zachowaną
resztę postaci. Fałdy kaptura oznaczone są czarnymi kreskami. Kaptur maphorionu jest od
wewnętrznej strony jasnożółty i pokryty fałdami oznaczonymi jasnym fioletem; włosy Anny
ujęte są w żółty woal, widoczny pomiędzy kapturem a obliczem.
Twarz jest podłużna, długi, prosty nos cieniowany z prawej strony fioletową kreską, scho-
dzącą od łuków brwi, koniec nosa zaznaczono czarną, zakrzywioną linią. Ciemnofioletowy
kontur podkreśla opadające ku dołowi kąciki ust. Oczy o wielkich, czarnych źrenicach oto-
czonych kreskami, fioletową i czarną, są szeroko rozwarte, dolne powieki zaznaczone farbą
jasnofioletową, górne zaś — ciemnym fioletem. Pierwotnie brwi były namalowane jasnym fio-
letem, poprawiono je następnie czarnym kolorem uzyskując efekt ciemnego fioletu.
W tle głowy brak nimbu charakterystycznego w przedstawieniach postaci świętych, być może
przyczyną jest fakt, że Święta Anna nie występuje w Nowym Testamencie, a jedynie w Apokry-
fach — tak zwanej Protoewangelii świętego Jakuba i Ewangelii Pseudo-Mateusza.
Zadziwiający jest układ ręki o długich, wąskich palcach, malowanych jasnożółtą farbą
i konturowanych fioletem. Prawa dłoń podtrzymuje podbródek, palec wskazujący o zaznaczonym
paznokciu położony jest na ustach w geście nakazującym milczenie. Jakkolwiek gest milczenia
95
ŚWIĘTA ANNA Z PARAS W MUZEUM NARODOWYM
W WARSZAWIE
SYMBOLIKA GESTU MILCZENIA
M
1 T Xuzeum Narodowe w Warszawie przechowuje pochodzące z katedry w Faras (Nubia)
ścienne malowidło z fragmentarycznie zachowaną postacią św. Anny (il. 1). Malowidło znajdo-
wało się na północnej ścianie nawy północnej, na wysokości 3 metrów od poziomu posadzki
(il. 2)1.
Przedstawienie św. Anny wprawdzie uznano powszechnie za arcydzieło malarstwa nubijskiego,
ale nie podjęto badań nad jego oryginalną ikonografią. Jedynie Kazimierz Michałowski w swym
obszernym opisie zachowanego malowidła zamieścił kilka charakterystycznych motywów:
,,Głowa Świętej Anny skłania się lekko ku lewemu ramieniu. Ciemnofioletowy kaptur obwie-
dziony czarnym konturem jest częścią maphorionu (płaszcza), który spowijał nie zachowaną
resztę postaci. Fałdy kaptura oznaczone są czarnymi kreskami. Kaptur maphorionu jest od
wewnętrznej strony jasnożółty i pokryty fałdami oznaczonymi jasnym fioletem; włosy Anny
ujęte są w żółty woal, widoczny pomiędzy kapturem a obliczem.
Twarz jest podłużna, długi, prosty nos cieniowany z prawej strony fioletową kreską, scho-
dzącą od łuków brwi, koniec nosa zaznaczono czarną, zakrzywioną linią. Ciemnofioletowy
kontur podkreśla opadające ku dołowi kąciki ust. Oczy o wielkich, czarnych źrenicach oto-
czonych kreskami, fioletową i czarną, są szeroko rozwarte, dolne powieki zaznaczone farbą
jasnofioletową, górne zaś — ciemnym fioletem. Pierwotnie brwi były namalowane jasnym fio-
letem, poprawiono je następnie czarnym kolorem uzyskując efekt ciemnego fioletu.
W tle głowy brak nimbu charakterystycznego w przedstawieniach postaci świętych, być może
przyczyną jest fakt, że Święta Anna nie występuje w Nowym Testamencie, a jedynie w Apokry-
fach — tak zwanej Protoewangelii świętego Jakuba i Ewangelii Pseudo-Mateusza.
Zadziwiający jest układ ręki o długich, wąskich palcach, malowanych jasnożółtą farbą
i konturowanych fioletem. Prawa dłoń podtrzymuje podbródek, palec wskazujący o zaznaczonym
paznokciu położony jest na ustach w geście nakazującym milczenie. Jakkolwiek gest milczenia
95