Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (32.1988)

7. Tkanina drukowana. Polska (?), koniec XVIII w. (SZT 1084 MNW)

W tkaninach jedwabnych, charakterystycznych dla czasów Ludwika XVI, w wielu odmianach
występowała kombinacja oddzielonych od siebie pasów, mających kierunek osnowowy, z rzutami
różnokwiatowych bukiecików, umieszczonych najczęściej w przestrzeni między pasami8. Pasy
były wąskie lub nieco szersze, prążkowane, a nawet z rozbudowanym ornamentem geometrycz-
nym albo roślinnym, który w tym wypadku był płasko traktowany. W przeciwieństwie do tego,
w motywie bukiecika zachowywano naturalną przestrzenność, widoczną w wygięciu gałązek,
w rysunku kielichów kwiatowych i liści.

Podobny ornament odnajdujemy na jednej z form z Chodcza, stanowiącej rzadkość w zbio-
rach muzealnych (il. 6). Funkcję podziału rytmicznego pełnią tu pasy z motywem czwórliścia
w ośmioboku. Bukiecik kwiatowy jest nacechowany swobodniejszym układem, ma jednak formę
nieco niespójną, co mogłoby wskazywać na brak pewnych elementów, wśród nich prawdo-
podobnie nieco większej rozetki kwiatowej. Można się więc domyślać, że brakujący element
lub elementy drukowano w innej barwie dodatkową formą. Do takich wniosków prowadzi
porównanie z tkaniną drukowaną, prawdopodobnie polską (il. 7), mającą omawiany typ orna-
mentu. Nadruk jest w tym wypadku czterobarwny. Tkanina, choć nie pochodzi z drukarni
w Chodczu, jest doskonałym przykładem transpozycji wzoru tkanego na technikę druku9.

Opisany schemat, łączący pasy z motywem rzutowym, występuje jeszcze kilkakrotnie, jednak
w pozostałych wypadkach wielkość raportu jest wyraźnie mniejsza, a bukiecik kwiatowy został

391