Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (15.1991)

WANDA KONONOWICZ (Wrocław)

Z PROBLEMÓW URBANISTYKI DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO.
OSIEDLE OGRODOWE SĘPOLNO WE WROCŁAWIU

I. Rozwój historyczno-urbanistyczny oraz analiza przestrzenna osiedla. — II. Charakterystyka architektury osiedla. — III. Stan
istniejący a wnioski konserwatorskie. — IV. Koncepcja rewaloryzacji układu urbanistycznego i architektury.

Osiedle Sępolno1 jest charakterystycznym i bo-
daj najciekawszym przykładem osiedla społecz-
nego z okresu dwudziestolecia międzywojennego
we Wrocławiu (il. 29). Jego niezaprzeczalne walory
kompozycyjne i funkcjonalne stawiają je w czołów-
ce europejskich rozwiązań urbanistycznych.
Osiedle usytuowane jest we wschodniej części

1 W niniejszym opracowaniu zaprezentowane zostały po-
głębione wyniki badań przeprowadzonych nad tym obiektem,
pod kierunkiem autorki, w Instytucie Historii Architektury,
Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej na zlecenie Dziel-
nicowego Zarządu Budynków Mieszkalnych — Śródmieście;
por. W. Kononowicz, W. Brzozowski, M. Rodriguez,
Rewaloryzacja osiedla Sępolno we Wrocławiu, Wrocław 1981,
mps w bibliotece IHASiT. Istotne uzupełnienie materiału
ilustracyjnego nastąpiło dzięki współpracy z Dorotą Skomorow-
ską, Beatą Chełmicką i Jadwigą Urbanik przy kolejnym opra-
cowaniu osiedla, wchodzącym w skład szerszej zespołowej
pracy, zawierającej studia nad kilkunastoma osiedlami Wroc-
ławia, wykonane na zamówienie Biura Dokumentacji Zabyt-
ków we Wrocławiu w 1988 r.; por. W. Kononowicz,
D. Skomorowska, Wroclaw-Sępolno, [w:] Osiedla mieszkanio-
we na tle koncepcji i realizacji urbanistycznych Wrocławia
w okresie międzywojennym, Wrocław 1988, mps w Bibliotece
IHASiT. Dokumentację fotograficzną wykonali: | Jan Borski [
(reprodukcje planów i projektów), Józef Borski, Tomasz Kono-
nowicz, Zbigniew Nowakowski.

Rezultaty pierwszej wersji badań zostały przedstawione publicz-
nie po raz pierwszy w 1982 roku w Szczecinie na ogólnopolskiej
konferencji urbanistycznej Aspekty społeczne w urbanistyce
polskiej, zorganizowanej z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin
i 50-lecia pracy zawodowej — nieodżałowanej już dziś pamięci
profesora Leszka Teodozego Dąbrowskiego, mojego drogiego
wychowawcy i promotora dyplomowej pracy. W 1983 r.
problem rewaloryzacji osiedla Sępolno został zaprezentowany
na seminarium poświęconym urbanistyce europejskiej okresu
20-lecia międzywojennego, zorganizowanym przez Unitę Peda-
gogią ue d'Architecture w Nantes, por.: W. Kononowicz, De
problemes de la rehabilitation des oeuvres d'urbanisme de la
periode des annees 20 sur l'exemple de la cite Sępolno a Wrocław,
Wrocław 1983, mps w bibliotece Unitę Pedagogique d'Ar-
chitecture dc Nantes.

miasta, w odległości ok. 4,5 km od centrum, na
terenie wielkiej „wyspy" utworzonej sztucznie
przez przekopanie w 1917 r. kanałów: żeglugowego
i powodziowego, stanowiących dodatkowe połą-
czenie głównego koryta Odry ze Starą Odrą na
odcinku Bartoszowice-Karłowice. Na „wyspie" po-
wstały również inne osiedla, jak: Zalesie, Zacisze,
Biskupin, Dąbie; żadne z nich jednak nie posiada
tak wyrazistej kompozycji przestrzennej i tak bo-
gatego programu funkcjonalnego, jak Sępolno.
Osiedla te toną w zieleni a ich zabudowa posiada
ekstensywny charakter. Głównym rezerwuarem
zieleni jest tu Park Szczytnicki, z którym ściśle
wiążą się tereny sportowe oraz ogród zoologiczny.

Osiedle Sępolno we Wrocławiu nie było do tej
pory obiektem szczegółowych badań historyków
architektury i urbanistyki, chociaż w niektórych
publikacjach, poświęconych szerszym problemom
urbanistyki, architektury czy historii Wrocławia
jest ono cytowane i wymieniane jako charakterys-
tyczny przykład osiedla okresu międzywojennego2.
Podstawę niniejszego opracowania stanowiły źród-
ła w postaci oryginalnych projektów urbanistycz-
nych i architektonicznych z lat 1919—19383, jak

2 A. Ptaszycka, Rozwój urbanistyczny w latach
1807-1945, [w:] K. Maleczyński, M. Morelowski,
A. Ptaszycka, Wrocław — rozwój urbanistyczny, Warszawa
1956, s. 161 — 163; J. Pudełko, Rozwój urbanistyczny w okresie
od 1806 do II wojny światowej, [w:] Wrocław — jego dzieje
i kultura, praca zbiorowa pod redakcją Z. Świechowskiego,
Warszawa 1978, s. 382, 385; E. Niemczyk, Nowa forma
w architekturze Wrocławia pierwszego trzydziestolecia XX w.,
[w:] Z dziejów sztuki śląskiej, praca zbiorowa pod redakcją
Z. Świechowskiego, Warszawa 1978, s. 440; Z. Antkowiak,
Stare i nowe osiedla Wrocławia, Wrocław — Warszawa — Kra-
ków-Gdańsk 1973, s. 192-195.

3 Bogaty zbiór dokumentów dotyczących Sępolna znajduje
się w Miejskim Archiwum Budowlanym we Wrocławiu (w
dalszym ciągu pracy stosuję skrót AB). Pojedyncze interesujące