DOI Artikel:
Rozprawy
DOI Artikel:Kononowicz, Wanda: Z problemów urbanistyki dwudziestolecia międzywojennego: Osiedle ogrodowe Sępolno we Wrocławiu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13735#0116
72
Wanda Kononowicz
czółku zieleńca. Podobnie gmina ewangelicka mia-
ła od początku zamiar budować kościół na Sępol-
nie i nabyła działkę pod kościół oraz dom parafial-
ny na wschodnim krańcu zieleńca. Inaczej było
z parafialnym kościołem katolickim, który miał
pierwotnie stanąć na Zalesiu. Dopiero w 1925
roku gmina katolicka zdecydowała się na lokaliza-
cję swego kościoła na Sępolnie. Z trzech propozy-
cji lokalizacyjnych pierwsza dotyczyła skrzyżowa-
nia ul. Dembowskiego i Monte Cassino, druga —
terenu przylegającego od południa do parku Jons-
chego, trzecia — głównego placu projektowanego
Nowego Biskupina. Gmina katolicka wybrała pier-
wszą lokalizację, co zostało już uwzględnione na
modelu osiedla w 1926 r. (il. 49). W rozplanowaniu
zespołu głównych budowli osiedla, w wersji z 1927,
utrzymano rozwiązanie z 1926 r. z zasadą wielości
w jedności, a więc jednej rozczłonkowanej budowli
z zewnętrznymi dziedzińcami (il. 7 p. 4). Jądro
założenia miała stanowić sala zebrań (Dom Ludo-
wy), do którego przylegały dwie pary skrzydeł
uformowanych w podkowy; mniejsza „podkowa"
od strony zieleńca mieścić miała: bibliotekę, łaźnię,
inspektorat policji, stację pielęgniarską, pocztę,
pomieszczenia administracji, kasę oszczędności,
aptekę, księgarnię, bezalkoholową restaurację.
Większa „podkowa", otwarta ku zachodowi, prze-
znaczona miała być na potrzeby młodzieży i mieś-
ciłaby: szkołę z salą gimnastyczną, szkołę gos-
podarstwa domowego i przedszkole. Otwarcie
dziedzińca ku parkowi Johnschego dawałoby moż-
liwość prowadzenia ćwiczeń na wolnym powietrzu.
Program powyższy został przedstawiony na ży-
czenie Althoffa do dyspozycji Hochbauverwaltung
i posłużył jako podstawa do opracowania projektu
przez urząd, a także do rozpisania konkursu, dla
uzyskania wstępnych projektów, pomiędzy zapro-
szonych pięciu wrocławskich architektów. Z całą
pewnością dało się ustalić, że w konkursie brali
udział: Wahlich, Heim i Scharoun. Nazwiska po-
zostałych architektów nie są znane. W warunkach
konkursu wyrażono życzenie włączenia kościoła
katolickiego w obręb wspólnego założenia, chociaż
gmina dokonała już wyboru innego miejsca. Kon-
kurs odbył się w trybie przyspieszonym, a jego
efekty zignorowano40. W rozwiązaniach konkur-
sowych kościół wykluczono, natomiast w opraco-
waniu urzędowego projektu podpisanego przez
40 Heim wyraża swoje rozgoryczenie co do okoliczności
związanych z konkursem. Pisze, że uczestnikom konkursu dano
trzytygodniowy termin na zadanie, którego rozwiązanie wyma-
ga co najmniej trzech miesięcy. P. Heim, Die óffenllichen
Gebaude der Siedlung Zimpel, „Schlesische Monatshefte",
4 (1927), s. 261.
10. Wroclaw-Sępolno. Projekt konkursowy szkoły autorstwa
Scharouna, 1927 r. Rzut przyziemia: l. biblioteka i miesz-
kanie służbowe, 2. pomieszczenia administracyjne i miesz-
kanie służbowe, 3. wejścia, 4. zieleniec, 5. ogródek woźnego,
6. pomieszczenie na rowery, 7. ogród szkolny,
8. szatnie, 9a. dziedziniec dziewcząt, 9b. dziedziniec chłop-
ców, 10. klasy, 11. WC, 12. natryski, 13. szatnie, 14. świet-
lik, 15 scena, 16. zaplecze, 17 sala gimnastyczna i aula,
18. magazyn rekwizytów, 19. mieszkanie służbowe, 20.
boiska.
Althoffa i Schirmera, radców budownictwa — od-
powiednio — miasta i magistratu, kościół włączo-
no i usytuowano, jak w pierwszym projekcie
Wahlicha i Heima, na osi ul. Kosynierów Gdyńs-
kich (il. 7 p. 5). Całość założenia miała charakter
obrzeżnej zabudowy śródmiejskiej, której wspólny
dziedziniec musiał być podzielony między różne
instytucje. Potężny budynek szkoły nie mógł sta-
nowić odpowiedniego sąsiedztwa dla przewidzia-
nej zbyt blisko konkurencyjnej bryły kościoła.
Zatem ani wcześniejsza propozycja pawilonowego
założenia Wahlicha i Heima, ani też pełne lekkości,
awangardowe rozwiązanie szkoły Scharouna41 (il.
10, 53), nie znalazły uznania u architektonicznych
decydentów. Zrealizowano czterokondygnacjową
szkołę o elewacji ponad 100-metrowej długości ze
stromym dachem, według urzędowego projektu.
Zaniechanie realizacji reszty zespołu osiedlowych
41 Zob. „Modernę Bauformen", 27 (1928), s. 376.
Wanda Kononowicz
czółku zieleńca. Podobnie gmina ewangelicka mia-
ła od początku zamiar budować kościół na Sępol-
nie i nabyła działkę pod kościół oraz dom parafial-
ny na wschodnim krańcu zieleńca. Inaczej było
z parafialnym kościołem katolickim, który miał
pierwotnie stanąć na Zalesiu. Dopiero w 1925
roku gmina katolicka zdecydowała się na lokaliza-
cję swego kościoła na Sępolnie. Z trzech propozy-
cji lokalizacyjnych pierwsza dotyczyła skrzyżowa-
nia ul. Dembowskiego i Monte Cassino, druga —
terenu przylegającego od południa do parku Jons-
chego, trzecia — głównego placu projektowanego
Nowego Biskupina. Gmina katolicka wybrała pier-
wszą lokalizację, co zostało już uwzględnione na
modelu osiedla w 1926 r. (il. 49). W rozplanowaniu
zespołu głównych budowli osiedla, w wersji z 1927,
utrzymano rozwiązanie z 1926 r. z zasadą wielości
w jedności, a więc jednej rozczłonkowanej budowli
z zewnętrznymi dziedzińcami (il. 7 p. 4). Jądro
założenia miała stanowić sala zebrań (Dom Ludo-
wy), do którego przylegały dwie pary skrzydeł
uformowanych w podkowy; mniejsza „podkowa"
od strony zieleńca mieścić miała: bibliotekę, łaźnię,
inspektorat policji, stację pielęgniarską, pocztę,
pomieszczenia administracji, kasę oszczędności,
aptekę, księgarnię, bezalkoholową restaurację.
Większa „podkowa", otwarta ku zachodowi, prze-
znaczona miała być na potrzeby młodzieży i mieś-
ciłaby: szkołę z salą gimnastyczną, szkołę gos-
podarstwa domowego i przedszkole. Otwarcie
dziedzińca ku parkowi Johnschego dawałoby moż-
liwość prowadzenia ćwiczeń na wolnym powietrzu.
Program powyższy został przedstawiony na ży-
czenie Althoffa do dyspozycji Hochbauverwaltung
i posłużył jako podstawa do opracowania projektu
przez urząd, a także do rozpisania konkursu, dla
uzyskania wstępnych projektów, pomiędzy zapro-
szonych pięciu wrocławskich architektów. Z całą
pewnością dało się ustalić, że w konkursie brali
udział: Wahlich, Heim i Scharoun. Nazwiska po-
zostałych architektów nie są znane. W warunkach
konkursu wyrażono życzenie włączenia kościoła
katolickiego w obręb wspólnego założenia, chociaż
gmina dokonała już wyboru innego miejsca. Kon-
kurs odbył się w trybie przyspieszonym, a jego
efekty zignorowano40. W rozwiązaniach konkur-
sowych kościół wykluczono, natomiast w opraco-
waniu urzędowego projektu podpisanego przez
40 Heim wyraża swoje rozgoryczenie co do okoliczności
związanych z konkursem. Pisze, że uczestnikom konkursu dano
trzytygodniowy termin na zadanie, którego rozwiązanie wyma-
ga co najmniej trzech miesięcy. P. Heim, Die óffenllichen
Gebaude der Siedlung Zimpel, „Schlesische Monatshefte",
4 (1927), s. 261.
10. Wroclaw-Sępolno. Projekt konkursowy szkoły autorstwa
Scharouna, 1927 r. Rzut przyziemia: l. biblioteka i miesz-
kanie służbowe, 2. pomieszczenia administracyjne i miesz-
kanie służbowe, 3. wejścia, 4. zieleniec, 5. ogródek woźnego,
6. pomieszczenie na rowery, 7. ogród szkolny,
8. szatnie, 9a. dziedziniec dziewcząt, 9b. dziedziniec chłop-
ców, 10. klasy, 11. WC, 12. natryski, 13. szatnie, 14. świet-
lik, 15 scena, 16. zaplecze, 17 sala gimnastyczna i aula,
18. magazyn rekwizytów, 19. mieszkanie służbowe, 20.
boiska.
Althoffa i Schirmera, radców budownictwa — od-
powiednio — miasta i magistratu, kościół włączo-
no i usytuowano, jak w pierwszym projekcie
Wahlicha i Heima, na osi ul. Kosynierów Gdyńs-
kich (il. 7 p. 5). Całość założenia miała charakter
obrzeżnej zabudowy śródmiejskiej, której wspólny
dziedziniec musiał być podzielony między różne
instytucje. Potężny budynek szkoły nie mógł sta-
nowić odpowiedniego sąsiedztwa dla przewidzia-
nej zbyt blisko konkurencyjnej bryły kościoła.
Zatem ani wcześniejsza propozycja pawilonowego
założenia Wahlicha i Heima, ani też pełne lekkości,
awangardowe rozwiązanie szkoły Scharouna41 (il.
10, 53), nie znalazły uznania u architektonicznych
decydentów. Zrealizowano czterokondygnacjową
szkołę o elewacji ponad 100-metrowej długości ze
stromym dachem, według urzędowego projektu.
Zaniechanie realizacji reszty zespołu osiedlowych
41 Zob. „Modernę Bauformen", 27 (1928), s. 376.