DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0031
Wazy greckie w twórczości Siemiradzkiego
27
z terenów dolnej Wołgi, wypierając Scytów, prze-
sunęli się w okresie rzymskim na zachód. W staro-
żytności bogactwo Scytów, a w czasach nowożyt-
nych - I Rzeczypospolitej, bazowało na uprawie
i handlu zbożem. I do tych rolnych podstaw bogac-
twa kraju dzieciństwa odnosił się zapewne nasz ma-
larz, wracając parokrotnie do przedstawień Deme-
ter i Triptolemosa. Istnieją zatem pewne przesłanki
po temu, by przypuszczać, że na obraz szczęśliwego
i swobodnego dziecięcego bytowania, pod okiem
kochającej matki, nałożyło się mityczne wyobra-
żenie wolnego, wiejskiego bytowania ludów Italii
sprzed okresu despotycznej władzy zwyrodniałych
cezarów oraz echo przeszłości historycznej, bogatej
w zboże Ukrainy, zamieszkałej przez swobodnych
Scytów i Sarmatów64 65. Ukrainy stanowiącej także
przez parę wieków bogatą część I Rzeczypospolitej.
Że podobna supozycja nie jest całkowicie pozba-
wiona podstaw, znajdujemy potwierdzenie w obra-
zie Sielanka rzymska. Przed kąpielą (il. 10) wysta-
wionym w Muzeum Narodowym w Warszawie01.
W artykule napisanym przez autora w roku 2001,
lecz który został opublikowany w pięć lat później,
mamy do czynienia z analogicznym odniesieniem
do terenów nadczarnomorskich, z którymi nasz
malarz czuł się związany pogodnym dzieciństwem.
W tym dziele dwie młode kobiety, z których jed-
na trzyma na kolanach syna, siedząc na stopniach
okalających prostokątny basen, patrzą z rozbawie-
niem na ich młodszą koleżankę lub siostrę, stojącą
po kolana w wodzie, która chcąc zachęcić chłopca
do kąpieli, ciągnie po wodzie łódeczkę z laleczka-
mi wyobrażającymi kobietę i mężczyznę w czepku
„frygijskim” noszonym zazwyczaj w sztuce przez
Scytów. Przejęta i melancholijna twarz dziewczyny
wskazywałaby, że z odległą Scytią łączy ją jakieś we-
wnętrzne serdeczne uczucie66.
Czy jednak pośrednie odwołanie do dzieciń-
stwa, za pomocą owego Scyty, mogłoby się wiązać
w jakiś sposób z wcześnie w domu wszczepianą
64 O związkach sielanek Siemiradzkiego ze wspomnieniami
malarza z młodości pisze też Karpowa (Карпова [2016: 19]):
„Uznanie Włoch za «ziemię obiecaną» powiązało się u Sie-
miradzkiego z faktem, że po zimnym i pozbawionym słońca
Petersburgu rozpoznał i poczuł we Włoszech barwy i zapachy
swej południowej ojczyzny - Ukrainy”. Jednak wspomnienia
Siemiradzkiego to nie tylko słońce Ukrainy, to przede wszyst-
kim ciepło matczynego uczucia, poczucie swobody, wspaniała
natura no i oczywiście polski, kultywujący tradycje, dom.
65 Lewandowski (1911: 86); Zielińska (1995: 133); Załęski
(2001: 148, nr 156); Dobrowolski (2006); Карпова (2008:
il. 85); Adamczyk (2016: 146, il. 3).
66 Dobrowolski (2006: 215).
II. 10. H. Siemiradzki, Sielanka - Przed kqpielq, 1885, olej na
płótnie, 153 x 91 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
(MNW), nr inw. MP 260
polskością? Dla Tatiany Karpowej6 ścisłe związ-
ki twórczości Siemiradzkiego (i innych twórców)
z problematyką antyczną wynikałyby z ich prze-
świadczenia o podstawowym znaczeniu tradycji
antycznej dla tworzenia się cywilizacji europejskiej
i wyposażeniu jej w stałą tendencję do hedonizmu.
Przy tej okazji Karpowa cytuje sąd Fiodora Iwano-
wicza Tiutczewa: „Rzym utworzył Zachodnią Eu-
ropę na swój obraz i podobieństwo”68. Jej zdaniem
przywiązanie do tematyki antycznej ułatwiło więc
Siemiradzkiemu bycie raczej Europejczykiem niż
67 Карпова (2016: 18).
6Й By przekonać się o ograniczonej wartości tego sądu,
wystarczyłoby przeczytać tekst dialogu Fedon Platona, anali-
zującego powody, dla których Sokrates, skazany na śmierć za
swe poglądy, oczekiwał na nią z męstwem i pogodą, a nawet
radością. Choć dziś trudno znaleźć entuzjastów tego filozofa,
niepodobna negować jego roli w kształtowaniu myśli i estetyki
europejskiej w ciągu dwu i pól tysiąca lat ich ewolucji.
27
z terenów dolnej Wołgi, wypierając Scytów, prze-
sunęli się w okresie rzymskim na zachód. W staro-
żytności bogactwo Scytów, a w czasach nowożyt-
nych - I Rzeczypospolitej, bazowało na uprawie
i handlu zbożem. I do tych rolnych podstaw bogac-
twa kraju dzieciństwa odnosił się zapewne nasz ma-
larz, wracając parokrotnie do przedstawień Deme-
ter i Triptolemosa. Istnieją zatem pewne przesłanki
po temu, by przypuszczać, że na obraz szczęśliwego
i swobodnego dziecięcego bytowania, pod okiem
kochającej matki, nałożyło się mityczne wyobra-
żenie wolnego, wiejskiego bytowania ludów Italii
sprzed okresu despotycznej władzy zwyrodniałych
cezarów oraz echo przeszłości historycznej, bogatej
w zboże Ukrainy, zamieszkałej przez swobodnych
Scytów i Sarmatów64 65. Ukrainy stanowiącej także
przez parę wieków bogatą część I Rzeczypospolitej.
Że podobna supozycja nie jest całkowicie pozba-
wiona podstaw, znajdujemy potwierdzenie w obra-
zie Sielanka rzymska. Przed kąpielą (il. 10) wysta-
wionym w Muzeum Narodowym w Warszawie01.
W artykule napisanym przez autora w roku 2001,
lecz który został opublikowany w pięć lat później,
mamy do czynienia z analogicznym odniesieniem
do terenów nadczarnomorskich, z którymi nasz
malarz czuł się związany pogodnym dzieciństwem.
W tym dziele dwie młode kobiety, z których jed-
na trzyma na kolanach syna, siedząc na stopniach
okalających prostokątny basen, patrzą z rozbawie-
niem na ich młodszą koleżankę lub siostrę, stojącą
po kolana w wodzie, która chcąc zachęcić chłopca
do kąpieli, ciągnie po wodzie łódeczkę z laleczka-
mi wyobrażającymi kobietę i mężczyznę w czepku
„frygijskim” noszonym zazwyczaj w sztuce przez
Scytów. Przejęta i melancholijna twarz dziewczyny
wskazywałaby, że z odległą Scytią łączy ją jakieś we-
wnętrzne serdeczne uczucie66.
Czy jednak pośrednie odwołanie do dzieciń-
stwa, za pomocą owego Scyty, mogłoby się wiązać
w jakiś sposób z wcześnie w domu wszczepianą
64 O związkach sielanek Siemiradzkiego ze wspomnieniami
malarza z młodości pisze też Karpowa (Карпова [2016: 19]):
„Uznanie Włoch za «ziemię obiecaną» powiązało się u Sie-
miradzkiego z faktem, że po zimnym i pozbawionym słońca
Petersburgu rozpoznał i poczuł we Włoszech barwy i zapachy
swej południowej ojczyzny - Ukrainy”. Jednak wspomnienia
Siemiradzkiego to nie tylko słońce Ukrainy, to przede wszyst-
kim ciepło matczynego uczucia, poczucie swobody, wspaniała
natura no i oczywiście polski, kultywujący tradycje, dom.
65 Lewandowski (1911: 86); Zielińska (1995: 133); Załęski
(2001: 148, nr 156); Dobrowolski (2006); Карпова (2008:
il. 85); Adamczyk (2016: 146, il. 3).
66 Dobrowolski (2006: 215).
II. 10. H. Siemiradzki, Sielanka - Przed kqpielq, 1885, olej na
płótnie, 153 x 91 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
(MNW), nr inw. MP 260
polskością? Dla Tatiany Karpowej6 ścisłe związ-
ki twórczości Siemiradzkiego (i innych twórców)
z problematyką antyczną wynikałyby z ich prze-
świadczenia o podstawowym znaczeniu tradycji
antycznej dla tworzenia się cywilizacji europejskiej
i wyposażeniu jej w stałą tendencję do hedonizmu.
Przy tej okazji Karpowa cytuje sąd Fiodora Iwano-
wicza Tiutczewa: „Rzym utworzył Zachodnią Eu-
ropę na swój obraz i podobieństwo”68. Jej zdaniem
przywiązanie do tematyki antycznej ułatwiło więc
Siemiradzkiemu bycie raczej Europejczykiem niż
67 Карпова (2016: 18).
6Й By przekonać się o ograniczonej wartości tego sądu,
wystarczyłoby przeczytać tekst dialogu Fedon Platona, anali-
zującego powody, dla których Sokrates, skazany na śmierć za
swe poglądy, oczekiwał na nią z męstwem i pogodą, a nawet
radością. Choć dziś trudno znaleźć entuzjastów tego filozofa,
niepodobna negować jego roli w kształtowaniu myśli i estetyki
europejskiej w ciągu dwu i pól tysiąca lat ich ewolucji.