DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0107
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM V
Grzegorz First
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata
Egipt Siemiradzkiego. Scena męczeństwa pierwszych chrześcijan
(Męczeństwo św. Tymoteusza i Maury jego małżonki)
Początki chrześcijaństwa z prześladowaniem pierw-
szych wyznawców Chrystusa to jeden z głównych
tematów podejmowanych przez Henryka Siemi-
radzkiego w ciągu jego drogi artystycznej1. Mo-
numentalne dzieła czy też małe sceny osadzone są
na ogół w kontekście rzymskim i zawierają liczne
atrybuty związane ze światem antycznym. Niektóre
jednak dzieła, niekoniecznie związane z tematyką
prześladowań chrześcijan, zawierają także odnie-
sienia do świata orientalnego, przy czym orient -
zarówno dawny, jak i Siemiradzkiemu współcze-
sny - obecny jest w nich głównie jako element
dekoracyjny. Przykładem takiego malarskiego cyta-
tu jest tkanina z wiernie i drobiazgowo oddanymi
motywami asyryjskimi i perskimi wisząca w sklepie
antykwariusza na obrazie Wazon czy kobieta (1878,
kolekcja prywatna)2. Wydaje się, że Siemiradzki
w tym przypadku skompilował w tkaninie kilka
scen wojennych i tryumfalnych zaczerpniętych
z reliefów królewskich z pałaców w Nimrud i Ni-
niwie publikowanych pierwotnie m.in. w dziełach
1 Okoń (1992: 147-166).
2 Malinowski (1987: 66). Szerzej o orientalizmie w malar-
stwie polskim w: Kozak (2008).
jednego z odkrywców cywilizacji asyryjskiej - Au-
stena Henry Layarda3.
Na tle dominujących w malarstwie Siemiradz-
kiego inspiracji antykiem klasycznym, czyli grecko-
-rzymskim, niezwykle ciekawie przedstawiają się te
prace, w których Siemiradzki zgodnie z duchem
epoki czerpał także ze sztuki egipskiej, choć ele-
menty egipskie, podobnie jak i orientalne, nigdy
u niego nie stanowiły tematu wiodącego w dziele.
W przypadku obrazu Antoniusz i Kleopatra (1885,
własność prywatna, wzmiankowane także jako
dzieło zaginione) kontekst egipski został niejako
wymuszony miejscem „akcji”4. Egipskość jest tutaj
obecna przede wszystkim poprzez bogatą, dekora-
cyjną ikonografię harf, które wraz z lutnią i grupą
trzech muzykantek stanowią kontrapunkt dla słu-
chających koncertu, siedzących na sofie zakocha-
nych bohaterów. Pudło rezonansowe pierwszej
harfy wieńczone jest plastycznym przedstawieniem
głowy (faraona?) w charakterystycznym nakryciu
głowy zwanym nemesem, ze sztuczną brodą i bo-
3 Layard (1852: 214); Layard (1854: 72-73).
4 Puciata-Pawłowska (1939: 23, poz. 87). Do II wojny świa-
towej obraz był w posiadaniu działacza społecznego i przemy-
słowca Mieczysława Broniewskiego (1893-1966).
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM V
Grzegorz First
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata
Egipt Siemiradzkiego. Scena męczeństwa pierwszych chrześcijan
(Męczeństwo św. Tymoteusza i Maury jego małżonki)
Początki chrześcijaństwa z prześladowaniem pierw-
szych wyznawców Chrystusa to jeden z głównych
tematów podejmowanych przez Henryka Siemi-
radzkiego w ciągu jego drogi artystycznej1. Mo-
numentalne dzieła czy też małe sceny osadzone są
na ogół w kontekście rzymskim i zawierają liczne
atrybuty związane ze światem antycznym. Niektóre
jednak dzieła, niekoniecznie związane z tematyką
prześladowań chrześcijan, zawierają także odnie-
sienia do świata orientalnego, przy czym orient -
zarówno dawny, jak i Siemiradzkiemu współcze-
sny - obecny jest w nich głównie jako element
dekoracyjny. Przykładem takiego malarskiego cyta-
tu jest tkanina z wiernie i drobiazgowo oddanymi
motywami asyryjskimi i perskimi wisząca w sklepie
antykwariusza na obrazie Wazon czy kobieta (1878,
kolekcja prywatna)2. Wydaje się, że Siemiradzki
w tym przypadku skompilował w tkaninie kilka
scen wojennych i tryumfalnych zaczerpniętych
z reliefów królewskich z pałaców w Nimrud i Ni-
niwie publikowanych pierwotnie m.in. w dziełach
1 Okoń (1992: 147-166).
2 Malinowski (1987: 66). Szerzej o orientalizmie w malar-
stwie polskim w: Kozak (2008).
jednego z odkrywców cywilizacji asyryjskiej - Au-
stena Henry Layarda3.
Na tle dominujących w malarstwie Siemiradz-
kiego inspiracji antykiem klasycznym, czyli grecko-
-rzymskim, niezwykle ciekawie przedstawiają się te
prace, w których Siemiradzki zgodnie z duchem
epoki czerpał także ze sztuki egipskiej, choć ele-
menty egipskie, podobnie jak i orientalne, nigdy
u niego nie stanowiły tematu wiodącego w dziele.
W przypadku obrazu Antoniusz i Kleopatra (1885,
własność prywatna, wzmiankowane także jako
dzieło zaginione) kontekst egipski został niejako
wymuszony miejscem „akcji”4. Egipskość jest tutaj
obecna przede wszystkim poprzez bogatą, dekora-
cyjną ikonografię harf, które wraz z lutnią i grupą
trzech muzykantek stanowią kontrapunkt dla słu-
chających koncertu, siedzących na sofie zakocha-
nych bohaterów. Pudło rezonansowe pierwszej
harfy wieńczone jest plastycznym przedstawieniem
głowy (faraona?) w charakterystycznym nakryciu
głowy zwanym nemesem, ze sztuczną brodą i bo-
3 Layard (1852: 214); Layard (1854: 72-73).
4 Puciata-Pawłowska (1939: 23, poz. 87). Do II wojny świa-
towej obraz był w posiadaniu działacza społecznego i przemy-
słowca Mieczysława Broniewskiego (1893-1966).