DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0071
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM V
Agnieszka Świętosławska
Uniwersytet Łódzki,
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata
Czas poszukiwań.
Młodzieńcze obrazy rodzajowe Henryka Siemiradzkiego
W 1869 roku w petersburskim mieszkaniu rzeź-
biarza Marka Antokolskiego odbyło się spotkanie
kilku studentów Akademii Sztuk Pięknych w Pe-
tersburgu z uznanym już wówczas krytykiem ar-
tystycznym Włodzimierzem Stasowem. Według
relacji liii Riepina dyskusja o aktualnej sztuce szyb-
ko przerodziła się w zażartą polemikę o artystycz-
ne pryncypia, w której uczestniczyli dwaj główni
adwersarze: sam Stasow i Henryk Siemiradzki1.
Pierwszy, zgodnie z ideą determinującą jego poglą-
dy na sztukę właściwie przez całe życie2, opowie-
dział się za nowoczesnymi tendencjami realistycz-
nymi i tematyką zaczerpniętą z rosyjskiego życia.
Natomiast Siemiradzki, podpierając się doktryną
akademicką, całkiem odrzucił te banalne i proza-
iczne, jego zdaniem, tematy na rzecz poszukiwania
wyższego, idealnego piękna. Już wówczas przyjął
stanowisko zwolennika tej sztuki, która, jak miał
stwierdzić, „nie zatrzymywała się na błocie ludz-
kości i nie ugrzęzła w zwierzęcości życia jak u Ho-
lendrów”3. Tym niemniej młody artysta, który
w tak bezpośredni i definitywny sposób werbalnie
dyskredytował zarówno tendencje realistyczne, jak
i tematykę rodzajową, właśnie w latach 60. wykonał
kilka prac o motywach zaczerpniętych ze współcze-
snego życia. Mimo iż wątki te malarz dość szybko
porzucił dla przedstawień ze świata antycznego, to
ten epizod młodości wart jest, chociażby w ramach
ciekawostki, badawczego rozważenia.
Pierwszymi znanymi nam dzisiaj próbami Sie-
miradzkiego zmierzenia się z tematyką współczesną
są drobne prace na papierze wykonane ołówkiem,
tuszem lub akwarelą. Najstarsze z nich, pochodzące
ze szkicownika przechowywanego obecnie w Mu-
zeum Narodowym w Warszawie (nr inw. Rys. Pol.
8958), noszą datę 1859 rok, a więc wykonane zo-
stały przez szesnastoletniego twórcę. Grupa rysun-
ków z Muzeum Narodowego w Krakowie (MNK)
powstała na początku lat 60., czyli w czasach, gdy
przyszły artysta studiował nauki przyrodnicze
na Wydziale Fizyko-Matematycznym Imperator-
skiego Uniwersytetu Charkowskiego^. Zespół ten
świadczy o tym, że we wczesnej fazie formowania
się postawy artystycznej Siemiradzkiego istotną
rolę odgrywało zainteresowanie motywami za-
czerpniętymi z codzienności, bystrość obserwacji
1 Riepin (1951).
2 Sitnik (1952).
3 Riepin (1951: 51).
4 Krakowskie rysunki szczegółowo omówiła już Vita Susak
w: Сусак (2002).
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM V
Agnieszka Świętosławska
Uniwersytet Łódzki,
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata
Czas poszukiwań.
Młodzieńcze obrazy rodzajowe Henryka Siemiradzkiego
W 1869 roku w petersburskim mieszkaniu rzeź-
biarza Marka Antokolskiego odbyło się spotkanie
kilku studentów Akademii Sztuk Pięknych w Pe-
tersburgu z uznanym już wówczas krytykiem ar-
tystycznym Włodzimierzem Stasowem. Według
relacji liii Riepina dyskusja o aktualnej sztuce szyb-
ko przerodziła się w zażartą polemikę o artystycz-
ne pryncypia, w której uczestniczyli dwaj główni
adwersarze: sam Stasow i Henryk Siemiradzki1.
Pierwszy, zgodnie z ideą determinującą jego poglą-
dy na sztukę właściwie przez całe życie2, opowie-
dział się za nowoczesnymi tendencjami realistycz-
nymi i tematyką zaczerpniętą z rosyjskiego życia.
Natomiast Siemiradzki, podpierając się doktryną
akademicką, całkiem odrzucił te banalne i proza-
iczne, jego zdaniem, tematy na rzecz poszukiwania
wyższego, idealnego piękna. Już wówczas przyjął
stanowisko zwolennika tej sztuki, która, jak miał
stwierdzić, „nie zatrzymywała się na błocie ludz-
kości i nie ugrzęzła w zwierzęcości życia jak u Ho-
lendrów”3. Tym niemniej młody artysta, który
w tak bezpośredni i definitywny sposób werbalnie
dyskredytował zarówno tendencje realistyczne, jak
i tematykę rodzajową, właśnie w latach 60. wykonał
kilka prac o motywach zaczerpniętych ze współcze-
snego życia. Mimo iż wątki te malarz dość szybko
porzucił dla przedstawień ze świata antycznego, to
ten epizod młodości wart jest, chociażby w ramach
ciekawostki, badawczego rozważenia.
Pierwszymi znanymi nam dzisiaj próbami Sie-
miradzkiego zmierzenia się z tematyką współczesną
są drobne prace na papierze wykonane ołówkiem,
tuszem lub akwarelą. Najstarsze z nich, pochodzące
ze szkicownika przechowywanego obecnie w Mu-
zeum Narodowym w Warszawie (nr inw. Rys. Pol.
8958), noszą datę 1859 rok, a więc wykonane zo-
stały przez szesnastoletniego twórcę. Grupa rysun-
ków z Muzeum Narodowego w Krakowie (MNK)
powstała na początku lat 60., czyli w czasach, gdy
przyszły artysta studiował nauki przyrodnicze
na Wydziale Fizyko-Matematycznym Imperator-
skiego Uniwersytetu Charkowskiego^. Zespół ten
świadczy o tym, że we wczesnej fazie formowania
się postawy artystycznej Siemiradzkiego istotną
rolę odgrywało zainteresowanie motywami za-
czerpniętymi z codzienności, bystrość obserwacji
1 Riepin (1951).
2 Sitnik (1952).
3 Riepin (1951: 51).
4 Krakowskie rysunki szczegółowo omówiła już Vita Susak
w: Сусак (2002).