DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0213
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM V
Maria Nitka
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata
Kamilla Twardowska
Muzeum Narodowe w Krakowie
Henryk Siemiradzki - malarz słowa
W Muzeum Narodowym w Krakowie (MNK) od
roku 1979 znajduje się niezwykły i nie prezentowa-
ny dotąd zabytek związany z osobą Henryka Sie-
miradzkiego - nowelka jego autorstwa pt. Nasza
Lampa). Jest to jedyny znany utwór literacki tego
wybitnego malarza. Nowelka, napisana po włosku,
niestety nie jest opatrzona żadną datą, ale z pew-
nością powstała w okresie włoskim artysty, czyli po
1872 roku2. Ciekawostką jest to, że autor dedyko-
wał ją enigmatycznej Mani Milkuszyc. Kim była ta
postać i dlaczego Siemiradzki zdecydował się wła-
śnie jej poświęcić swe jedyne literackie dzieło?
W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie przy-
datne okazały się dokumenty pochodzące z Woły-
nia, w których znajdujemy informację o ślubie Ma-
rii Milkuszyc z Mieczysławem Johanem Sulewskim.
Według nich panna młoda miała 30 lat, imię ojca to
Józef, rodowe nazwisko matki - Dobrowska, a ślub
miał miejsce w 1899 roku w Tbilisi3 *. Ojciec Marii,
1 Nr inw. VIIIA 1588/92. Utwór trafił do MNK jako część
daru przekazanego przez Edwarda Kudrewicza.
2 H. Siemiradzki przed przyjazdem do Włoch nie znał ję-
zyka włoskiego, o czym pisze w liście z Florencji. Archivio di
PISĘ (D-10: k. 326-327 v\. list H. Siemiradzkiego do rodzi-
ców z dn. 26 kwietnia 1872.
3 http://wolyn-metryki.pl/Wolyn/index.phpPimie_szu-
k=Maria+&nazw_szuk=Milkuszyc&miej_szuk=, dostęp:
Józef Milkuszyc4 5 urodził się w Warszawie w 1830,
miał brata Władysława i siostrę Emilię. Brat, Wła-
dysław Milkuszyc’ (1833-1908) był znanym rzeź-
biarzem, absolwentem warszawskiej Szkoły Sztuk
Pięknych, czynnym w Warszawie i Radomiu. Z ko-
lei Emilia Lejowa z domu Milkuszyc (1839-1906)6
to autorka ponad 20 zbiorków opowiadań obycza-
jowych, obrazów historycznych i popularnonauko-
wych opowieści przyrodniczych i geograficznych,
bardziej rozpoznawalna była jako autorka książek
dla dzieci i młodzieży. Jej twórczość nie jest jed-
nak wysoko oceniana przez znawców przedmiotu,
którzy zarzucają jej wtórność motywów, nadmiar
melancholii i smutku, skłonność do bigoterii, nie-
dostatki warsztatu poetyckiego.
Maria Milkuszyc wywodziła się zatem z rodzi-
ny ziemiańskiej o tradycjach artystycznych. Sama
również podjęła próbę tworzenia, była literatką,
aktywną twórczo w latach 90. XIX wieku. Wtedy
ukazały się jej powieści: Przemysłowcy1, Dziadowie
06.07.2017.
4 Wielcy.pl/wgm/?m-NG&n-sw.547196, dostęp:
06.07.2017.
5 Kwiatkowska (1995: 121-122).
6 http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/emilia-lejowa,
dostęp: 06.07.2017.
Milkuszyc (1894).
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM V
Maria Nitka
Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata
Kamilla Twardowska
Muzeum Narodowe w Krakowie
Henryk Siemiradzki - malarz słowa
W Muzeum Narodowym w Krakowie (MNK) od
roku 1979 znajduje się niezwykły i nie prezentowa-
ny dotąd zabytek związany z osobą Henryka Sie-
miradzkiego - nowelka jego autorstwa pt. Nasza
Lampa). Jest to jedyny znany utwór literacki tego
wybitnego malarza. Nowelka, napisana po włosku,
niestety nie jest opatrzona żadną datą, ale z pew-
nością powstała w okresie włoskim artysty, czyli po
1872 roku2. Ciekawostką jest to, że autor dedyko-
wał ją enigmatycznej Mani Milkuszyc. Kim była ta
postać i dlaczego Siemiradzki zdecydował się wła-
śnie jej poświęcić swe jedyne literackie dzieło?
W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie przy-
datne okazały się dokumenty pochodzące z Woły-
nia, w których znajdujemy informację o ślubie Ma-
rii Milkuszyc z Mieczysławem Johanem Sulewskim.
Według nich panna młoda miała 30 lat, imię ojca to
Józef, rodowe nazwisko matki - Dobrowska, a ślub
miał miejsce w 1899 roku w Tbilisi3 *. Ojciec Marii,
1 Nr inw. VIIIA 1588/92. Utwór trafił do MNK jako część
daru przekazanego przez Edwarda Kudrewicza.
2 H. Siemiradzki przed przyjazdem do Włoch nie znał ję-
zyka włoskiego, o czym pisze w liście z Florencji. Archivio di
PISĘ (D-10: k. 326-327 v\. list H. Siemiradzkiego do rodzi-
ców z dn. 26 kwietnia 1872.
3 http://wolyn-metryki.pl/Wolyn/index.phpPimie_szu-
k=Maria+&nazw_szuk=Milkuszyc&miej_szuk=, dostęp:
Józef Milkuszyc4 5 urodził się w Warszawie w 1830,
miał brata Władysława i siostrę Emilię. Brat, Wła-
dysław Milkuszyc’ (1833-1908) był znanym rzeź-
biarzem, absolwentem warszawskiej Szkoły Sztuk
Pięknych, czynnym w Warszawie i Radomiu. Z ko-
lei Emilia Lejowa z domu Milkuszyc (1839-1906)6
to autorka ponad 20 zbiorków opowiadań obycza-
jowych, obrazów historycznych i popularnonauko-
wych opowieści przyrodniczych i geograficznych,
bardziej rozpoznawalna była jako autorka książek
dla dzieci i młodzieży. Jej twórczość nie jest jed-
nak wysoko oceniana przez znawców przedmiotu,
którzy zarzucają jej wtórność motywów, nadmiar
melancholii i smutku, skłonność do bigoterii, nie-
dostatki warsztatu poetyckiego.
Maria Milkuszyc wywodziła się zatem z rodzi-
ny ziemiańskiej o tradycjach artystycznych. Sama
również podjęła próbę tworzenia, była literatką,
aktywną twórczo w latach 90. XIX wieku. Wtedy
ukazały się jej powieści: Przemysłowcy1, Dziadowie
06.07.2017.
4 Wielcy.pl/wgm/?m-NG&n-sw.547196, dostęp:
06.07.2017.
5 Kwiatkowska (1995: 121-122).
6 http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/emilia-lejowa,
dostęp: 06.07.2017.
Milkuszyc (1894).