DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0141
Heroiny, muzy, niewolnice, opiekunki... Kobiety w obrazach Henryka Siemiradzkiego...
137
II. 4. H. Siemiradzki, szkic kompozycyjny i szkic postaci do obrazu Fryne z 1889 roku, przed 1889, 31,8 x 47,6 cm, MNW,
nr inw. Rys. Pol. 8950/20, fot. MNW
prezentują zupełnie inny epizod z życia antycznej
piękności. Przedstawiają moment, gdy Fryne miała
stanąć przed ateńskim sądem pod zarzutem bezboż-
ności. Wówczas jej obrońca, by zyskać uniewinnie-
nie, odkrył jej piersi przed sędziami i wezwał ich do
zachowania życia pięknej kapłanki Afrodyty. Siemi-
radzki zaproponował nie tyiko inne ujęcie Fryne,
ałe także pozostał wierny zasadom własnej sztuki,
w której do ukazywania prawd życiowych uciekał
się niezwykłe rzadko, zachowując najczęściej idyl-
liczny wymiar akademickich kompozycji.
Zatrzymując się jeszcze na chwilę przy kategorii
kobiety jako heroiny, warto również zwrócić uwagę
na obraz, w którym Siemiradzki w wyjątkowy spo-
sób opracowuje archetypiczny dla europejskiego
malarstwa temat sądu Parysa. Tradycja malarska, od
epoki renesansu do epoki współczesnej, ukazywała
artyście ten temat z antycznej mitologii w ten sam
sposób: trzy boginie - Atena, Hera i Afrodyta -
stoją obok siebie i wznoszą ku górze złote jabłko,
zapewne zainspirował się malarstwem prezentowanym na Sa-
lonie Paryskim, a konkretnie głośnym obrazem Fryne przed
Areopagiem (1861) Jeana Leona Gerómea, z którym zaprzy-
jaźnił się w Paryżu i początkowo był pod wielkim wrażeniem
jego twórczości.
Ujęcie tego motywu u Siemiradzkiego jest ory-
ginalne, nie stanowi, jak zauważa Jerzy Miziołek,
ilustracji żadnej ze znanych wersji mitu o sporze
między boginiami13. W tym przypadku wyjątkowe
jest przede wszystkim literackie źródło, z którego
korzystał malarz - słynne Metamorfozy albo zloty
osioł Apulejusza z Madaury14. Trzy najważniejsze
kobiety w kompozycji zostały przedstawione w bar-
dzo zindywidualizowany sposób, z atrybutami swo-
jej władzy i, co najciekawsze, emocjonalnie odnoszą
się do wydanego przez Parysa werdyktu, co do tej
pory w malarstwie europejskim było niespotykane
(zob. ił. 21 na s. 39). Sam triumf Afrodyty, niczym
teatralna inscenizacja, porównać można do erotycz-
nego uniesienia, jakie emanowało z wcześniejszej
o kilka lat postaci Fryne.
Opiekunka
Antyczne sielanki Siemiradzkiego są pod wzglę-
dem funkcji postaci kobiecej bardzo zróżnicowane.
Można tu wyróżnić dwa typy przedstawień - opie-
13 Miziołek (2004: 93).
14 Miziołek (2004: 93).
137
II. 4. H. Siemiradzki, szkic kompozycyjny i szkic postaci do obrazu Fryne z 1889 roku, przed 1889, 31,8 x 47,6 cm, MNW,
nr inw. Rys. Pol. 8950/20, fot. MNW
prezentują zupełnie inny epizod z życia antycznej
piękności. Przedstawiają moment, gdy Fryne miała
stanąć przed ateńskim sądem pod zarzutem bezboż-
ności. Wówczas jej obrońca, by zyskać uniewinnie-
nie, odkrył jej piersi przed sędziami i wezwał ich do
zachowania życia pięknej kapłanki Afrodyty. Siemi-
radzki zaproponował nie tyiko inne ujęcie Fryne,
ałe także pozostał wierny zasadom własnej sztuki,
w której do ukazywania prawd życiowych uciekał
się niezwykłe rzadko, zachowując najczęściej idyl-
liczny wymiar akademickich kompozycji.
Zatrzymując się jeszcze na chwilę przy kategorii
kobiety jako heroiny, warto również zwrócić uwagę
na obraz, w którym Siemiradzki w wyjątkowy spo-
sób opracowuje archetypiczny dla europejskiego
malarstwa temat sądu Parysa. Tradycja malarska, od
epoki renesansu do epoki współczesnej, ukazywała
artyście ten temat z antycznej mitologii w ten sam
sposób: trzy boginie - Atena, Hera i Afrodyta -
stoją obok siebie i wznoszą ku górze złote jabłko,
zapewne zainspirował się malarstwem prezentowanym na Sa-
lonie Paryskim, a konkretnie głośnym obrazem Fryne przed
Areopagiem (1861) Jeana Leona Gerómea, z którym zaprzy-
jaźnił się w Paryżu i początkowo był pod wielkim wrażeniem
jego twórczości.
Ujęcie tego motywu u Siemiradzkiego jest ory-
ginalne, nie stanowi, jak zauważa Jerzy Miziołek,
ilustracji żadnej ze znanych wersji mitu o sporze
między boginiami13. W tym przypadku wyjątkowe
jest przede wszystkim literackie źródło, z którego
korzystał malarz - słynne Metamorfozy albo zloty
osioł Apulejusza z Madaury14. Trzy najważniejsze
kobiety w kompozycji zostały przedstawione w bar-
dzo zindywidualizowany sposób, z atrybutami swo-
jej władzy i, co najciekawsze, emocjonalnie odnoszą
się do wydanego przez Parysa werdyktu, co do tej
pory w malarstwie europejskim było niespotykane
(zob. ił. 21 na s. 39). Sam triumf Afrodyty, niczym
teatralna inscenizacja, porównać można do erotycz-
nego uniesienia, jakie emanowało z wcześniejszej
o kilka lat postaci Fryne.
Opiekunka
Antyczne sielanki Siemiradzkiego są pod wzglę-
dem funkcji postaci kobiecej bardzo zróżnicowane.
Można tu wyróżnić dwa typy przedstawień - opie-
13 Miziołek (2004: 93).
14 Miziołek (2004: 93).