DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0143
Heroiny, muzy, niewolnice, opiekunki... Kobiety w obrazach Henryka Siemiradzkiego...
139
II. 6. H. Siemiradzki, U źródła, około 1885, olej, płótno, 90,5 x 151 cm, MNW, nr inw. MP 1024, fot. Teresa Zółtowska-Huszcza / MNW
przedstawione tu postaci aspektu psychologiczne-
go, pierwiastka emocjonalnego, nie dopuszczając
tym samym do przenikania w arkadyjskie sceny
brutalności świata rzeczywistego. Nasycone świa-
tłem, świadomie konwencjonalizowane kompozy-
cje, poprzez swą plastyczność, afirmują prostotę
życia, piękno przyrody.
Niewolnica
Obok sielankowych obrazów pojawiają się w twór-
czości Siemiradzkiego płótna, na których kobieta,
a szczególnie jej ciało podlega zniewoleniu. Arty-
sta aranżuje rozmaite sceny, ilustrujące ten motyw.
W obrazie Wazon czy kobieta z 1878 roku z pełną
świadomością rozgrywającego się dramatu ukazał
ciało kobiece krępowane zarówno w wymiarze fi-
zycznym, przez silny uścisk dłoni chciwego kup-
ca, jak i w aspekcie emocjonalnym, gdy to na jej
nagim ciele spoczywa nieskrępowane spojrzenie
rzymskiego patrycjusza. Ciało młodej piękności
stanowi substytut pięknego przedmiotu, co po-
zwala interpretować scenę jako dramat niewolnicy,
przy czym Siemiradzki nie traktuje przedstawianej
sytuacji w aspekcie moralizatorskim, czy historycz-
nym, cała kompozycja zdaje się być pretekstem do
ukazania zabytków antycznych i artefaktów sztuki
wschodniej.
Zupełnie odmienną wymowę mają obrazy z hi-
storii Rusi i z życia pierwszych chrześcijan. W Spa-
leniu zwłok wodza Rusów w Bułgarii z 1883 roku
Siemiradzki posłużył się zupełnie inną wizją ko-
biecości - dziewczynę przeznaczoną na ofiarę po
śmierci jej pana interpretuje jako istotę uwikłaną
w historię i poddaną mocy tradycji, brutalnie nisz-
czącej jej prawo do życia. W interesujący sposób
zostały w tej kompozycji zróżnicowane postaci
kobiece - gotowej na swój los młodej dziewczyny
i sąsiadującej z nią postaci szamanki, która w istocie
będzie sprawczynią jej śmierci18.
Wspólnym mianownikiem przedstawień kobiet
zniewolonych, bądź kobiet wydanych na śmierć,
jest brak ich sprzeciwu wobec zbliżającej się nie-
woli, czy śmierci. Postawę tę można określić jako
bierność lub jako przejaw godności w konfron-
tacji z własnym przeznaczeniem. Zatem w „nie-
wolnicach” na obrazach Siemiradzkiego dostrzec
możemy istoty poddane woli mężczyzn, cierpliwe
męczenniczki. Do takich przykładów należy cho-
ciażby postać św. Maury z obrazu Męczeństwo św.
Tymoteusza i św. Maury z 1885 roku (zob. il. 1
18 Морозова (2016: 121).
139
II. 6. H. Siemiradzki, U źródła, około 1885, olej, płótno, 90,5 x 151 cm, MNW, nr inw. MP 1024, fot. Teresa Zółtowska-Huszcza / MNW
przedstawione tu postaci aspektu psychologiczne-
go, pierwiastka emocjonalnego, nie dopuszczając
tym samym do przenikania w arkadyjskie sceny
brutalności świata rzeczywistego. Nasycone świa-
tłem, świadomie konwencjonalizowane kompozy-
cje, poprzez swą plastyczność, afirmują prostotę
życia, piękno przyrody.
Niewolnica
Obok sielankowych obrazów pojawiają się w twór-
czości Siemiradzkiego płótna, na których kobieta,
a szczególnie jej ciało podlega zniewoleniu. Arty-
sta aranżuje rozmaite sceny, ilustrujące ten motyw.
W obrazie Wazon czy kobieta z 1878 roku z pełną
świadomością rozgrywającego się dramatu ukazał
ciało kobiece krępowane zarówno w wymiarze fi-
zycznym, przez silny uścisk dłoni chciwego kup-
ca, jak i w aspekcie emocjonalnym, gdy to na jej
nagim ciele spoczywa nieskrępowane spojrzenie
rzymskiego patrycjusza. Ciało młodej piękności
stanowi substytut pięknego przedmiotu, co po-
zwala interpretować scenę jako dramat niewolnicy,
przy czym Siemiradzki nie traktuje przedstawianej
sytuacji w aspekcie moralizatorskim, czy historycz-
nym, cała kompozycja zdaje się być pretekstem do
ukazania zabytków antycznych i artefaktów sztuki
wschodniej.
Zupełnie odmienną wymowę mają obrazy z hi-
storii Rusi i z życia pierwszych chrześcijan. W Spa-
leniu zwłok wodza Rusów w Bułgarii z 1883 roku
Siemiradzki posłużył się zupełnie inną wizją ko-
biecości - dziewczynę przeznaczoną na ofiarę po
śmierci jej pana interpretuje jako istotę uwikłaną
w historię i poddaną mocy tradycji, brutalnie nisz-
czącej jej prawo do życia. W interesujący sposób
zostały w tej kompozycji zróżnicowane postaci
kobiece - gotowej na swój los młodej dziewczyny
i sąsiadującej z nią postaci szamanki, która w istocie
będzie sprawczynią jej śmierci18.
Wspólnym mianownikiem przedstawień kobiet
zniewolonych, bądź kobiet wydanych na śmierć,
jest brak ich sprzeciwu wobec zbliżającej się nie-
woli, czy śmierci. Postawę tę można określić jako
bierność lub jako przejaw godności w konfron-
tacji z własnym przeznaczeniem. Zatem w „nie-
wolnicach” na obrazach Siemiradzkiego dostrzec
możemy istoty poddane woli mężczyzn, cierpliwe
męczenniczki. Do takich przykładów należy cho-
ciażby postać św. Maury z obrazu Męczeństwo św.
Tymoteusza i św. Maury z 1885 roku (zob. il. 1
18 Морозова (2016: 121).