DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45642#0185
Czy dziewiętnastowieczne fotografie są wiarygodnym źródłem do odczytywania treści obrazów...
181
II. 3. Jawnogrzesznica, fot. K. Brandel, Warszawa, 1874 - wg fotografii nieznanego autora wykonanej w Petersburgu; odbitka
z negatywu szklanego kolodionowego na papierze albuminowym, karton; wł. Muzeum w Nieborowie i Arkadii, oddział MNW
historycznych. Aby ograniczyć te szkodliwe prak-
tyki w niektórych europejskich muzeach, m.in.
w Alte Pinakothek w Monachium czy w paryskim
Luwrze, w latach 60. i 70. XIX wieku wprowadza-
no restrykcyjne zakazy fotografowania oryginal-
nych obrazów.
Powszechnie stosowanym i bezpiecznym sposo-
bem przywrócenia w reprodukcji właściwego orygi-
nałowi zróżnicowania walorów był retusz - negaty-
wowy i pozytywowy.
Najbardziej dyskretną metodą był retusz nega-
tywu - wszelkie poprawki wprowadzano w war-
stwie emulsji, tak że na gotowych odbitkach nie
było widać żadnych ręcznych korektur. Stosowano
także retusz pozytywowy, który polegał najczęściej
na naniesieniu poprawek na roboczej odbitce, którą
ponownie fotografowano dla uzyskania drugiego,
właściwego tonalnie negatywu.
W przypadku fotografii z płócien Henryka Sie-
miradzkiego z lat 70. i 80. XIX wieku trudno jest
dziś ocenić, czy poddawane one były jakimś szcze-
gólnym manipulacjom. Większość fotografii była
wykonana przez profesjonalne atelier fotograficzne,
które dbały, aby wszelkie ingerencje w obraz foto-
graficzny były jak najmniej widoczne. Porównując
odbitki z zachowanymi oryginałami, widzimy jed-
nak wyraźnie te najważniejsze niedoskonałości ów-
czesnej techniki fotograficznej, czyli nieprawidłowe
odwzorowanie kolorystyki i zależności tonalnych
między barwami. Najłatwiej dostrzegalne są efekty
nadwrażliwości emulsji na barwę niebieską i fio-
letową, w wyniku czego partie płócien malowane
tymi kolorami ulegały prześwietleniu i na fotografii
pojawiały się jako jasne, gładkie plamy. Taki efekt
widoczny jest najczęściej w partiach nieba. W Orgii
rzymskiej ciemnoniebieska, prześwitująca przez ko-
lumnadę przestrzeń nieba w tle kompozycji, w ory-
ginale postrzegana jako dość ciemna partia płótna,
na fotografii jest zupełnie jasna, i właściwie staje
się najjaśniejszą częścią obrazu. W Jawnogrzesznicy
(1873) widoczne po lewej stronie niebo, z wyraźnie
zaznaczonymi chmurami, na fotografii jest płaską
plamą, zupełnie pozbawioną szczegółów (ił. 3).
I nie jest to, jak można by sądzić, efekt wyblak-
nięcia odbitki, czy źle wykonanej fotografii, słabej
ostrości, ale właśnie nieuniknionego ze względu na
właściwości emulsji prześwietlenia tej partii nega-
tywu. Taką zmianę widzimy również w środkowej
części obrazu - niebieska szata głównej postaci -
grzesznicy, która w oryginale stanowi wyróżniający
181
II. 3. Jawnogrzesznica, fot. K. Brandel, Warszawa, 1874 - wg fotografii nieznanego autora wykonanej w Petersburgu; odbitka
z negatywu szklanego kolodionowego na papierze albuminowym, karton; wł. Muzeum w Nieborowie i Arkadii, oddział MNW
historycznych. Aby ograniczyć te szkodliwe prak-
tyki w niektórych europejskich muzeach, m.in.
w Alte Pinakothek w Monachium czy w paryskim
Luwrze, w latach 60. i 70. XIX wieku wprowadza-
no restrykcyjne zakazy fotografowania oryginal-
nych obrazów.
Powszechnie stosowanym i bezpiecznym sposo-
bem przywrócenia w reprodukcji właściwego orygi-
nałowi zróżnicowania walorów był retusz - negaty-
wowy i pozytywowy.
Najbardziej dyskretną metodą był retusz nega-
tywu - wszelkie poprawki wprowadzano w war-
stwie emulsji, tak że na gotowych odbitkach nie
było widać żadnych ręcznych korektur. Stosowano
także retusz pozytywowy, który polegał najczęściej
na naniesieniu poprawek na roboczej odbitce, którą
ponownie fotografowano dla uzyskania drugiego,
właściwego tonalnie negatywu.
W przypadku fotografii z płócien Henryka Sie-
miradzkiego z lat 70. i 80. XIX wieku trudno jest
dziś ocenić, czy poddawane one były jakimś szcze-
gólnym manipulacjom. Większość fotografii była
wykonana przez profesjonalne atelier fotograficzne,
które dbały, aby wszelkie ingerencje w obraz foto-
graficzny były jak najmniej widoczne. Porównując
odbitki z zachowanymi oryginałami, widzimy jed-
nak wyraźnie te najważniejsze niedoskonałości ów-
czesnej techniki fotograficznej, czyli nieprawidłowe
odwzorowanie kolorystyki i zależności tonalnych
między barwami. Najłatwiej dostrzegalne są efekty
nadwrażliwości emulsji na barwę niebieską i fio-
letową, w wyniku czego partie płócien malowane
tymi kolorami ulegały prześwietleniu i na fotografii
pojawiały się jako jasne, gładkie plamy. Taki efekt
widoczny jest najczęściej w partiach nieba. W Orgii
rzymskiej ciemnoniebieska, prześwitująca przez ko-
lumnadę przestrzeń nieba w tle kompozycji, w ory-
ginale postrzegana jako dość ciemna partia płótna,
na fotografii jest zupełnie jasna, i właściwie staje
się najjaśniejszą częścią obrazu. W Jawnogrzesznicy
(1873) widoczne po lewej stronie niebo, z wyraźnie
zaznaczonymi chmurami, na fotografii jest płaską
plamą, zupełnie pozbawioną szczegółów (ił. 3).
I nie jest to, jak można by sądzić, efekt wyblak-
nięcia odbitki, czy źle wykonanej fotografii, słabej
ostrości, ale właśnie nieuniknionego ze względu na
właściwości emulsji prześwietlenia tej partii nega-
tywu. Taką zmianę widzimy również w środkowej
części obrazu - niebieska szata głównej postaci -
grzesznicy, która w oryginale stanowi wyróżniający