Studia Waweliana (8.1999)

V

ANNA JAGIELLONKA
(ur. 18 X 1523 - zm. 9 IX 1596)

1. Tablica trumienna

Wykonana zapewne w Warszawie, gdzie królowa
zmarła 9 IX 1596 na rękach swego siostrzeńca - króla
Zygmunta III53; pierwotnie umieszczona pod głową54.
W roku 1840 wyjęta z pochówku i - według T. Kru-
szyńskiego - uzupełniona o tekst upamiętniający odno-

i

3

6

9

12

33 Jagiellonki..., V (z materiałów zebranych przez A. Przezdziec-
kiego), wyd. J. Szujski, Kraków 1878, s. CCLXL

54 List Czackiego [poz. I, 3], s. 270.

55 Zob. T. Kruszyński, Sarkofag Anny Jagiellonki, żony wiel-
kiego Batorego, w grobach królewskich na Wawelu (Kurier Lite-
racko-Naukowy 9: 1932, nr 7, s. 7-8). W 1. poł. XIX w. sarkofag
otwierano przynajmniej dwukrotnie: w 1814 (por. przyp. 22) i pod-
czas reperacji w 1840. W r. 1874 obok insygniów grobowych znale-
ziona została również: „blacha srebrna z napisem. Korona srebrna
pozłacana z wyrytym na łubku napisem: »ANNA JAGIELONIA
DEI GRATIA REGINA POLONIE MAGNA DUX LITWANIE
ETC«. Na blasze srebrnej napis znany z przytoczenia Ambrożego
Grabowskiego (w dziele jego o grobach), z dodatkiem uczynionym
przed 34 laty, wskazującym, że w roku 1840 trumnę Anny Jagiel-

wienie sarkofagu z polecenia cesarza Ferdynanda I. Na
fotografii z roku 1929 widoczna na kolanach królowej55.
Obecnie zapewne pozostaje w sarkofagu.

Blacha srebrna, być może pozłocona56, napis punco-
wany lub grawerowany kapitałą humanistyczną. Część
pierwsza inskrypcji uformowana najprawdopodobniej
z charakterystycznym dla zapisu dystychu elegijnego
cofnięciem drugiego wiersza. Subskrypcja fundatora
prawdopodobnie na osi tabliczki. Brak informacji o go-
dłach i zdobieniach.

lonki restaurowano z polecenia cesarza Ferdynanda I" - Kruszyń-
ski, o.c, s. 8 (por. tamże fotografię otwartego sarkofagu z widocz-
ną na kolanach zmarłej dużą, kwadratową tablicą, o boku równym
mniej więcej połowie szerokości wieka sarkofagu, i podpisem „Zwło-
ki Anny Jagiellonki w otwartym sarkofagu. Na wierzchu tablica
srebrna, złocona z napisem" oraz tekst (poniżej) „Przy ostatniem
otwarciu [ w r. 1929] znaleziono wewnątrz sarkofagu srebrną złoco-
ną tablicę o treści przytoczonej przez A. Grabowskiego, z wyjaśnie-
niem, że położył ją Zygmunt III"). Wg Rożka (o.c, s. 273, przyp.
200): „Oryginalne protokoły otwarcia trumien królewskich z lat
1923-1930 posiadał ks. prof. dr Tadeusz Kruszyński (zm. 1959), a po
jego śmierci zaginęły".

56 List Czackiego [poz. I, 3], s. 270: „na srebrnej nic niezaśnie-
działej blasze"; por. przyp. 55.

ILLA IAGELLONIDVM AVGVSTO DE SANGVINE CRETA,

ANNA NVRVS REGVM, FILIA, SPONSA, SOROR,
MAGNA ORTA MAGNIS, MAIOR VIRTVTIBVS AT NVNC

TAM MAGNAM BREVIS H^C CONTINET VRNA DEAM.
PLANGITE SAVROMAT^E, MISERI LVGETE CLIENTES,
NON DOMINA H^EC YOBIS, SED FVIT ILLA PARENS.

SIGISMVNDVS III. POLONOR. SVECOR. GOTHOR. ET VANDAL.

REX INCLYTVS
MATERTER^ QVANTVM MATRI ALTER/E OPT. MERIT/E,

DEBITU GRATITVDINIS
MEMOR,
CVM LVCTV ET MGERORE P.
A. A CHRISTO M D XC VI.

Tekst odtworzony na podstawie wymienionych niżej najważniejszych przekazów inskrypcji, w. 1 - w Liście Czackiego
w przedruku z roku 1819 (s. 304) [zob. poz. I, 3]: Jagiellonidum oraz opuszczone de; w. 3 - w Liście Czackiego i jego
przedrukach: 1819 (s. 304), 1822 (s. 298), 1830 (s. 357) adunc; w Napisach trumien..:, at nunc; w. 5 - w Liście Czackiego
i przedrukach: Accipite Sauromatae; w Napisach trumien...: Plangite Sauromatae; ww. 7-13 - układ hipotetyczny; ww. 7—
8: Polonor(um) Svecor(um) Gothor(um) et Vandal(orum) Rex inclytus;w Liście Czackiego i przedrukach opuszczone tytuły
Zygmunta III, jest tylko - Pol. Rex inclytus; w Napisach trumien... tytuły jak w tekście; inclitus; w. 9 Opt(imae); w Liście
Czackiego: materterae, w przedrukach: matertera; w Napisach trumien...: materterae; w Liście Czackiego i w przedrukach
oraz Napisach trumien...: matri alteri [!]; w. 12 P(osuit); w Liście Czackiego i przedrukach opuszczone, obecne natomiast
w Napisach trumien...; w. 13 A(nno).

162