Studia Waweliana (8.1999)

Królewskiego na Wawelu 13. Fragment kolumny - kapitel

(fot. Ł. Schuster) (fot. autor)

naiwnie archaizujących, nie odpowiadających bowiem kon-
sekwentnie konkretnej epoce historycznej13. Święci podtrzy-
mują rotundę umieszczoną na bogato udrapowanej tkaninie14.
Obramienie tworzy prosta opaska z napisem stylizowaną raa-
juskułąna dolnym, poziomym pasie: FELIX S. ADAVCTVS.
Znajdujące się na wawelskiej tablicy wizerunki rzymskich
świętych męczenników za wiarę Feliksa (kapłana) i Adaukta
(jego brata), ściętych w roku 304, całkowicie odbiegają od
znanej ikonografii; najstarszy przykład - malowidło z wieku
VI w bazylice cmentarnej Commodilli w Rzymie - przedsta-
wia koronację świętych przez Chrystusa15. Z kolei na wroc-
ławskim retabulum z roku 1477, gdzie towarzyszą św. Bar-
barze, zostali przedstawieni w szatach kapłańskich (Feliks)
i świeckich (Adaukt)16. W Europie niewiele jest przykładów
kultu tych męczenników (Rzym,Wawel i Wrocław). Niety-
powa jest forma prezentacji przez świętych rotundy, modelu-

nek postaci i forma całości odbiegają od konkretnego stylu
rzeźby romańskiej, czy gotyckiej. Płyta fundacyjna nawiązu-
je do średniowiecznych tablic erekcyjnych z postaciami fun-
datora i świętych oraz modelu samej budowli, gdzie fundato-
rzy zazwyczaj przedstawiali model budowli Chrystusowi,
Matce Boskiej lub też świętemu, któremu był dedykowany,
ale i odbiega od tych wzorów, ukazuje bowiem samych pa-
tronów świątyni prezentujących model. Artysta stworzył wła-
sną kompozycję: figury świętych łączą (syntetyzują) różne
wątki epok stylowych, elementy stroju są eklektyczne, ca-
łość o indywidualnych formach, niemal modernistyczna.

Kwerenda archiwalna prasy z okresu międzywojennego
pozwala wskazać nieznanego dotąd autora płaskorzeźby,
zgodnie z adnotacją w Nowej Reformie z 27 października
1918: „Fasada kuchen królewskich [...] We fasadzie osadzo-
no tablicę pamiątkową kościółka świętych Feliksa i Adauk-

13 M. Gutkowska-Rychlewska, Historia ubiorów. Warsza-
wa 1968, s. 278.

14 Zgodnie z rekonstrukcją A. Szyszko-Bohusza rotunda miała
cztery absydy, patrz przyp. 7.

15 L. Reau, Iconographie de fart Chretien, III: Iconographie
des Saints. Paris 1958, s. 489; P Bellarmino Bagatti, // Cimite-

ro di Commodilla o de i Martiri Fe lice ed Adautto presso la Via
Ostiense, Roma Sotteranea cristiana, Roma 1936; znane są 3 przed-
stawienia ikonograficzne z: VI, XV i XVI w.

16 M. Otto. Zagadnienie wrocławskiego poliptyku Św. Barbary
(Biuletyn HS 17: 1955. 4. s. 426^140).

254