DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.23828#0077
74 | ŚWIĄTYNIA SYBILLI
podróży na Wołyń była uroczyście podejmowana przez generała de Witte na zamku
w Dubnie80. Wręczono jej przy tej okazji wspaniały koncerz polski w stylu orientalnym,
pochodzący prawdopodobnie z końca XVI wieku, okaz ze słynnej, lecz rozproszonej
już podówczas zbrojowni dubieńskiej. Zarówno ofiarujący, jak i przejmująca obiekt,
dając wiarę lokalnej legendzie, przekonani byli, że w grę wchodził autentyczny miecz
Jagiełły, którym król ten pasował rycerzy.
Bezspornie oryginalne były pamiątki wzięte z Wawelu oraz klejnoty i relikwie
szkatuły królewskiej. Niektóre przedmioty tej szkatuły miały świetnie poświadczone po-
chodzenie, co do innych nasuwają się pewne wątpliwości, trudne zresztą do rozstrzygnię-
cia wobec faktu zagłady tej części zbiorów w okresie drugiej wojny światowej. Frapujące
są wzmianki katalogowe o Morsztynach jako ofiarodawcach wielu klejnotów do szkatuły.
Przypomnimy w tym miejscu, że matką Augusta Aleksandra Czartoryskiego była Izabela
z Morsztynów, zaś Andrzej Morsztyn, podskarbi nadworny za czasów Jana III, był niefor-
tunnym opiekunem koronnych klejnotów i niemało przyczynił się do ich rozproszenia81.
Wydaje się wysoce prawdopodobne, że większość klejnotów szkatuły królewskiej wcho-
dziła niegdyś w skład skarbca koronnego Rzeczypospolitej82.
Kapitalnym okazem była „tarcza wróżebna" Sobieskiego, stanowiąca centralny
punkt ekspozycji w Świątyni Sybilli. Ta kolista tarcza, dzieło włoskich mistrzów renesan-
sowych, odnaleziona w katedrze wawelskiej, ofiarowana została królowi na znak dobrej
wróżby przed wiedeńską wyprawą, jako że wyobrażała zwycięstwo chrześcijańskiego
Konstantyna nad pogańskim Maksencjuszem pod Rzymem w 312 roku. Przechowywana
po śmierci Sobieskiego w skarbcu w Żółkwi, przeszła na własność Radziwiłłów i została
przekazana do Puław za sprawą księcia Dominika83.
Obok pamiątek królewskich najbardziej zaszczytne miejsce w Sybilli zajęły reli-
kwie i pamiątki po wielkich wodzach, przy czym szczególnym kultem otoczono właśnie
tych czterech hetmanów, którzy występowali w opisanej poprzednio sybilińskiej insce-
nizacji w Siedlcach, a to Zamoyskiego, Żółkiewskiego, Chodkiewicza i Czarnieckiego.
Umiała księżna Izabela zdobyć zarówno oryginalne relikwie po nich, jak i wiele cennych
zabytków z nimi związanych. Najpoważniejszą grupę tworzyły pamiątki po Czarnieckim,
dostarczone do Puław przez rodzinę Potockich, głównie przez Stanisława Potockiego, sta-
rostę szczerzeckiego84.
podróży na Wołyń była uroczyście podejmowana przez generała de Witte na zamku
w Dubnie80. Wręczono jej przy tej okazji wspaniały koncerz polski w stylu orientalnym,
pochodzący prawdopodobnie z końca XVI wieku, okaz ze słynnej, lecz rozproszonej
już podówczas zbrojowni dubieńskiej. Zarówno ofiarujący, jak i przejmująca obiekt,
dając wiarę lokalnej legendzie, przekonani byli, że w grę wchodził autentyczny miecz
Jagiełły, którym król ten pasował rycerzy.
Bezspornie oryginalne były pamiątki wzięte z Wawelu oraz klejnoty i relikwie
szkatuły królewskiej. Niektóre przedmioty tej szkatuły miały świetnie poświadczone po-
chodzenie, co do innych nasuwają się pewne wątpliwości, trudne zresztą do rozstrzygnię-
cia wobec faktu zagłady tej części zbiorów w okresie drugiej wojny światowej. Frapujące
są wzmianki katalogowe o Morsztynach jako ofiarodawcach wielu klejnotów do szkatuły.
Przypomnimy w tym miejscu, że matką Augusta Aleksandra Czartoryskiego była Izabela
z Morsztynów, zaś Andrzej Morsztyn, podskarbi nadworny za czasów Jana III, był niefor-
tunnym opiekunem koronnych klejnotów i niemało przyczynił się do ich rozproszenia81.
Wydaje się wysoce prawdopodobne, że większość klejnotów szkatuły królewskiej wcho-
dziła niegdyś w skład skarbca koronnego Rzeczypospolitej82.
Kapitalnym okazem była „tarcza wróżebna" Sobieskiego, stanowiąca centralny
punkt ekspozycji w Świątyni Sybilli. Ta kolista tarcza, dzieło włoskich mistrzów renesan-
sowych, odnaleziona w katedrze wawelskiej, ofiarowana została królowi na znak dobrej
wróżby przed wiedeńską wyprawą, jako że wyobrażała zwycięstwo chrześcijańskiego
Konstantyna nad pogańskim Maksencjuszem pod Rzymem w 312 roku. Przechowywana
po śmierci Sobieskiego w skarbcu w Żółkwi, przeszła na własność Radziwiłłów i została
przekazana do Puław za sprawą księcia Dominika83.
Obok pamiątek królewskich najbardziej zaszczytne miejsce w Sybilli zajęły reli-
kwie i pamiątki po wielkich wodzach, przy czym szczególnym kultem otoczono właśnie
tych czterech hetmanów, którzy występowali w opisanej poprzednio sybilińskiej insce-
nizacji w Siedlcach, a to Zamoyskiego, Żółkiewskiego, Chodkiewicza i Czarnieckiego.
Umiała księżna Izabela zdobyć zarówno oryginalne relikwie po nich, jak i wiele cennych
zabytków z nimi związanych. Najpoważniejszą grupę tworzyły pamiątki po Czarnieckim,
dostarczone do Puław przez rodzinę Potockich, głównie przez Stanisława Potockiego, sta-
rostę szczerzeckiego84.