DOI Artikel:
Osterwa-Czekaj, Maria; Serafinowicz, Jacek: Od wydawców
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23828#0012
OD WYDAWCÓW
W tym roku upływa 200 lat od inauguracji Domu Gotyckiego w Puławach, który wraz
z powstałą wcześniej Świątynią Sybilli stanowił pierwsze muzeum narodowe w Polsce.
Ta koncepcja księżnej Izabeli Czartoryskiej była zupełnie nowym zamierzeniem, próbą
śmiałą, niemającą precedensu. W pięknej, ale prowincjonalnej miejscowości postano-
wiła ona zgromadzić zabytki kultury światowej i obiekty związane ze słynnymi posta-
ciami historycznym. Pozyskała pamiątki z wczesnego średniowiecza, z czasów rycerzy
Okrągłego Stołu i pierwszej krucjaty, pochodzące od królów i cesarzy, wodzów, poetów,
sławnych kobiet. Wśród licznych obiektów należących do świata fantazji były też przed-
mioty niepodważalnie autentyczne, jak na przykład oryginalne krzesło Szekspira, pro-
chownica króla Henryka VIII, skórzany kaftan Cromwella czy pałasik kapitana Cooka.
Przedmioty te księżna nabyła osobiście, z załączonymi dokumentami autentyczności.
Zdobywała je podczas częstych podróży na Zachód, dzięki przyjaźni z wybitnymi ludź-
mi epoki, szczególnie z wiedeńskiego kręgu dworskiego i angielskiej arystokracji. Znała
twórców pierwszych muzeów europejskich, między innymi Alexandre'a Lenoira oraz
barona Dominiąuea Vivant-Denona, dyrektora Luwru - wówczas Muzeum Napoleona.
Obok pamiątek sentymentalnych, jak suszone kwiaty z grobu Osjana lub listki
mirtu z Alhambry, w Domu Gotyckim znalazły się trzy dzieła najsłynniejszych malarzy:
Leonarda da Vinci, Rafaela i Rembrandta. Polskie pamiątki umieściła księżna na ścianach
zewnętrznych Domu Gotyckiego, a były to różnego rodzaju fragmenty słynnych budowli,
zamków, pałaców i kościołów oraz nagrobków rycerskich. Znalazły się wśród nich na-
wet ocalone przez księżną z opuszczonego zamku wawelskiego dwadzieścia cztery głowy
z Sali Poselskiej. To swoiste lapidarium było skróconym przewodnikiem po historii pol-
skiej i litewskiej - jakby ilustracją do odgrywającego taką rolę Pielgrzyma w Dobromilu,
napisanego przez księżną. Dom Gotycki darzyła szczególną troską i umiłowaniem, wyra-
żając w nim swoje wszechstronne zainteresowanie kulturą światową, szczególnie literac-
ką, oraz głęboki patriotyzm. Dowodzi tego obszerny, trzytomowy katalog rękopiśmienny
oraz pierwszy polski przewodnik muzealny Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyc-
kim w Puławach, wydrukowany w Warszawie w 1828 roku.
W tym roku upływa 200 lat od inauguracji Domu Gotyckiego w Puławach, który wraz
z powstałą wcześniej Świątynią Sybilli stanowił pierwsze muzeum narodowe w Polsce.
Ta koncepcja księżnej Izabeli Czartoryskiej była zupełnie nowym zamierzeniem, próbą
śmiałą, niemającą precedensu. W pięknej, ale prowincjonalnej miejscowości postano-
wiła ona zgromadzić zabytki kultury światowej i obiekty związane ze słynnymi posta-
ciami historycznym. Pozyskała pamiątki z wczesnego średniowiecza, z czasów rycerzy
Okrągłego Stołu i pierwszej krucjaty, pochodzące od królów i cesarzy, wodzów, poetów,
sławnych kobiet. Wśród licznych obiektów należących do świata fantazji były też przed-
mioty niepodważalnie autentyczne, jak na przykład oryginalne krzesło Szekspira, pro-
chownica króla Henryka VIII, skórzany kaftan Cromwella czy pałasik kapitana Cooka.
Przedmioty te księżna nabyła osobiście, z załączonymi dokumentami autentyczności.
Zdobywała je podczas częstych podróży na Zachód, dzięki przyjaźni z wybitnymi ludź-
mi epoki, szczególnie z wiedeńskiego kręgu dworskiego i angielskiej arystokracji. Znała
twórców pierwszych muzeów europejskich, między innymi Alexandre'a Lenoira oraz
barona Dominiąuea Vivant-Denona, dyrektora Luwru - wówczas Muzeum Napoleona.
Obok pamiątek sentymentalnych, jak suszone kwiaty z grobu Osjana lub listki
mirtu z Alhambry, w Domu Gotyckim znalazły się trzy dzieła najsłynniejszych malarzy:
Leonarda da Vinci, Rafaela i Rembrandta. Polskie pamiątki umieściła księżna na ścianach
zewnętrznych Domu Gotyckiego, a były to różnego rodzaju fragmenty słynnych budowli,
zamków, pałaców i kościołów oraz nagrobków rycerskich. Znalazły się wśród nich na-
wet ocalone przez księżną z opuszczonego zamku wawelskiego dwadzieścia cztery głowy
z Sali Poselskiej. To swoiste lapidarium było skróconym przewodnikiem po historii pol-
skiej i litewskiej - jakby ilustracją do odgrywającego taką rolę Pielgrzyma w Dobromilu,
napisanego przez księżną. Dom Gotycki darzyła szczególną troską i umiłowaniem, wyra-
żając w nim swoje wszechstronne zainteresowanie kulturą światową, szczególnie literac-
ką, oraz głęboki patriotyzm. Dowodzi tego obszerny, trzytomowy katalog rękopiśmienny
oraz pierwszy polski przewodnik muzealny Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyc-
kim w Puławach, wydrukowany w Warszawie w 1828 roku.