Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

PROBLEM RENESANSU NA PÓŁWYSPIE BAŁKAŃSKIM I W EUROPIE WSCH.


Ryc. 2. Opłakiwanie, fragment malowidła ściennego z r. 1164 w Nerezi k. Skopia
ic Macedonii. (Wg reprod.: W. N. Łazariew, Istorija wizant. żiwopisi, II)

ewentualnym oddziaływaniem bezpośrednim centrów włoskich, współ-
działają w tych wypadkach przejawy i prądy równoległe, a w każdym
razie znamienne dla większości krajów europejskich, jak kryzys kościelny
i ruchy reformacyjne w dziedzinie kościoła i religii, ruch humanizmu
i coraz bardziej wzrastający ruch naukowy, zainteresowanie światem
antycznym, wzmocnienie stanowiska czynnej jednostki, co wszystko ra-
zem stanowi wynik zmieniających się warunków społecznych.
W związku z tym mogłoby się wydawać nie na miejscu i całkowi-
cie zbyteczne stawianie kwestii renesansu w krajach związanych tak lub
inaczej ze światem duchowym i całą w ogóle kulturą mającą swoje cen-
trum w Bizancjum. Dzieje samego Bizancjum są wprawdzie w ścisłym
związku z dziejami pozostałej Europy epoki feudalnej, posiadają jednak
tak swoiste rysy w swym obliczu dziejowym, że stanowią poniekąd jakby
świat dla siebie. I jeszcze jedno: w chwili kiedy w niedalekiej Italii budzi
się renesans, przeżywa Bizancjum stulecie swojej tragicznej agonii, a umie-
ra w okresie bujnego rozkwitu włoskiego quattrocento.

135