DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Boberski, Wojciech: Późnobarokowa cerkiew katedralna w Witebsku i jej rzymski pierwowzór
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49350#0113
PÓŹNOBAROKOWA CERKIEW KATEDRALNA W WITEBSKU
107
3. Witebsk, fasada cerkwi
katedralnej, fragment akwareli
J. Peszki, ok. 1800. Repr. wg
Czanturija, Istorija ...
3. Witebsk, faęade of the Uniate
Cathedral, detail of a
watercolour by J. Peszka, ca.
1800. Repr. from Chanturiia,
Istoriia ...
Stan badań
Podobnie jak większość zabytków, które po 1917 roku znalazły się za bolszewickim
kordonem, katedra w Witebsku całkowicie zniknęła z pola widzenia polskich badaczy
sztuki. W końcu XIX wieku informacje o niej ogłaszali rosyjscy historycy, działacze cer-
kwi i związani z miastem parniętnikarze, na ogół akcentując prawosławne zasługi i racje
do miejsca oraz budowli4. Bezsprzecznie największe zasługi w rekonstrukcji dziejów so-
boru ma wybitny dziej opis Witebska Aleksjej Sapunow, który wykorzystał lub wprost
opublikował część źródeł z nierozproszonego jeszcze archiwum połockiego konsystorza5.
Dokumenty pochodzące z archiwum miejskiego zamieszczano w monumentalnych to-
mach „Materiałów Historyczno-Prawnych”6. W języku polskim dzieje witebskiego klasz-
toru bazylianów streścił nieoceniony Jan Marek Giżycki7, wykorzystując obok prac
Sapunowa, wzmianki z dzieła bazylianina Stebelskiego.
4 W. WOŁKOW (protopop), Istoriczeskije swjedenija o Witebskom gradskom Uspienskom soborie. Witebsk 1875;
D. DOWGIAŁŁO, Witebski] Uspienskij sobor w 1799 godu. „Połockije Eparchialnyje Wiedomosti” 1893 nr 1; N. J. NIKIFO-
ROWSKIJ, Straniczki iz niedawnej stariny goroda Witebska. Wospominanija starożiła. Mińsk 1995 (I wyd. 1899), s. 47-49.
5 A. P. SAPUNOW, Witebskaja starina (Dokumenty i materiały). Witebsk, T. 1 (1883), T. 5 (1888), [dalej WS]; id.,
Witebskij Uspienskij sobor... Witebsk 1894, ss. 19; id., Archiw Połockoj duchownoj konsistorii. Moskwa 1902, dok. nr
22-38; zob. też Opisanije dokumentów archiwa zapadnorusskich uniatskich mitropolitow. T. II: 1701-1839, St. Peter-
burg 1907, poz. nr 1211, 1257, 1344, 1399.
6 Istoriko-jurideczeskije materiały izwleczennyje iz aktowych knig gubernij witebskoj i mogilewskoj chranijaszczichsja
w centralnom archiwie w Witebskie, [dalej: IJUM], Witebsk, T. 18 (1888), T. 19 (1889), T. 23 (1892) T. 25 (1894).
7 J. M. GIŻYCKI, Bazyliańskie klasztory unickie w obrębie prowincji białoruskiej. „Przewodnik Naukowy i Literacki”
(dodatek miesięczny do „Gazety Lwowskiej”) 35:1907, s. 462-479.
107
3. Witebsk, fasada cerkwi
katedralnej, fragment akwareli
J. Peszki, ok. 1800. Repr. wg
Czanturija, Istorija ...
3. Witebsk, faęade of the Uniate
Cathedral, detail of a
watercolour by J. Peszka, ca.
1800. Repr. from Chanturiia,
Istoriia ...
Stan badań
Podobnie jak większość zabytków, które po 1917 roku znalazły się za bolszewickim
kordonem, katedra w Witebsku całkowicie zniknęła z pola widzenia polskich badaczy
sztuki. W końcu XIX wieku informacje o niej ogłaszali rosyjscy historycy, działacze cer-
kwi i związani z miastem parniętnikarze, na ogół akcentując prawosławne zasługi i racje
do miejsca oraz budowli4. Bezsprzecznie największe zasługi w rekonstrukcji dziejów so-
boru ma wybitny dziej opis Witebska Aleksjej Sapunow, który wykorzystał lub wprost
opublikował część źródeł z nierozproszonego jeszcze archiwum połockiego konsystorza5.
Dokumenty pochodzące z archiwum miejskiego zamieszczano w monumentalnych to-
mach „Materiałów Historyczno-Prawnych”6. W języku polskim dzieje witebskiego klasz-
toru bazylianów streścił nieoceniony Jan Marek Giżycki7, wykorzystując obok prac
Sapunowa, wzmianki z dzieła bazylianina Stebelskiego.
4 W. WOŁKOW (protopop), Istoriczeskije swjedenija o Witebskom gradskom Uspienskom soborie. Witebsk 1875;
D. DOWGIAŁŁO, Witebski] Uspienskij sobor w 1799 godu. „Połockije Eparchialnyje Wiedomosti” 1893 nr 1; N. J. NIKIFO-
ROWSKIJ, Straniczki iz niedawnej stariny goroda Witebska. Wospominanija starożiła. Mińsk 1995 (I wyd. 1899), s. 47-49.
5 A. P. SAPUNOW, Witebskaja starina (Dokumenty i materiały). Witebsk, T. 1 (1883), T. 5 (1888), [dalej WS]; id.,
Witebskij Uspienskij sobor... Witebsk 1894, ss. 19; id., Archiw Połockoj duchownoj konsistorii. Moskwa 1902, dok. nr
22-38; zob. też Opisanije dokumentów archiwa zapadnorusskich uniatskich mitropolitow. T. II: 1701-1839, St. Peter-
burg 1907, poz. nr 1211, 1257, 1344, 1399.
6 Istoriko-jurideczeskije materiały izwleczennyje iz aktowych knig gubernij witebskoj i mogilewskoj chranijaszczichsja
w centralnom archiwie w Witebskie, [dalej: IJUM], Witebsk, T. 18 (1888), T. 19 (1889), T. 23 (1892) T. 25 (1894).
7 J. M. GIŻYCKI, Bazyliańskie klasztory unickie w obrębie prowincji białoruskiej. „Przewodnik Naukowy i Literacki”
(dodatek miesięczny do „Gazety Lwowskiej”) 35:1907, s. 462-479.