DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje
DOI article:Polanowska, Jolanta: [Rezension von: Marie-Anne Dupuy (Hg.), Dominique-Vivant Denon. L'œil de Napoléon. Paris, Musée du Louvre, 20 octobre 1999-17 janvier 2000]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49350#0700
Recenzje
679
Vivant Denon un artiste, którego istotną wartość sta-
nowi katalogowe, obszerne opracowanie 66 prac ry-
towniczych. Wśród nich swą wartością ikonogra-
ficzną zalecają się: scena z Wolterem -Le Dejeuner
cle Ferney (Nr 18), kilka scen i portretów z neapoli-
tańskiego świata dyplomacji i „antykomanii” oraz
z czasów francuskiej Rewolucji, w tym przejmują-
ce, oddane oszczędnymi środkami sceny z okresu
Terrroru, np. Les Membres du Comite revolutionna-
ire de la section du Bonnet-rouge condamnes (Nr
57). Pogłębionym charakterem ujmuje kolejne opra-
cowanie - Chantal Orgogozo, Le royage dans la
Basse et la Haute - Egypte, w którym m. in. omó-
wiono naukowy aspekt wyprawy, podając bogatą do-
kumentację katalogową ponad 40 obiektów rycin
i rysunków o zróżnicowanym charakterze - od im-
presji ujmującej wartościami artystycznymi po do-
kumentację protonaukową. Ostatnim artykułem
o funkcji głównie dokumentacyjno-biograficznej
jest zamykające cały katalog studium ikonograficz-
ne pióra Sylvain Laveissiere o portretach Denona -
Les multiples visages de Vivant Denon, w którym
przedstawiono 37 obiektów. Wśród nich pojedyncze
portrety pozwalające prześledzić przemiany kon-
wencji tego tematu w przeciągu życia jednego poko-
lenia i dość liczne karykatury Denona, ukazujące
niektóre ówczesne kontrowersyjne oceny tej osobi-
stości. Szczególne zainteresowanie mogą wzbudzić
bardziej rozbudowane sceny obrazujące działalność
tej postaci jako kolekcjonera i badacza sztuki,
niektóre w licznych wariantach. Są to unikatowe do-
kumenty z okresu początków historyzmu, jak np.
różne wersje sceny Vivant Denon remettant dans
leurs tombeaux les restes du Cid et de Chimene
(Nr 605-608), czy warianty dzieła Benjamina Zinxa,
Portrait allego-rique de VivantDenon, ukazujące go
wśród nagromadzonych zabytków z różnych epok
(Nr 610-612).
Charakter pośredni, między studium przyczyn-
karsko-dokumentacyjnym a szerszym problemo-
wym ujęciem, mają opracowania w kolejnym dziale
tematycznym — 5. Vivant Denon collectionneur
(s. 392-469). Dział ten zawiera jedenaście specjali-
stycznych artykułów, dotyczących poszczególnych
prywatnych kolekcji napoleońskiego ministra,
o których bogactwie świadczy m. in. i to, że ich
publiczna rozprzedaż po jego śmierci trwała dwa
lata (1826-1827). Opracowaniom tym towarzyszy
katalogowe opracowanie ponad 160 obiektów. Zbio-
ry Denona charakteryzowały się różnorodnością
gromadzonych kolekcji, gdyż interesowały go
5 A. FRANCE, Nota historyczna. [W:] D. V. De Non,
Chwila ulotna ..., op. cit., s. 52. Relikwiarz ten zachowa-
ny jest w Musees de Chatearoux.
zabytki egipskie, babilońskie i perskie, greckie
i rzymskie w tym wazy i bronzy, oraz obiekty wy-
tworzone przez amerykańskich Indian i mieszkań-
ców Oceanii, a nade wszystko dzieła sztuki średnio-
wiecznej i nowożytnej oraz współczesnej, z których
zgromadził wyodrębnione kolekcje obrazów i ry-
sunków szkół włoskich, flamandzkich, niemieckich,
holenderskich i francuskich. Tu wspomnijmy nale-
żący doń dość szczególny relikwiarz (Nr 480, tabl.
kolorowa), który fascynował już Anatola France’a:
„relikwiarz, zapewne w czasie Terroru ogołocony
z relikwii; [Denon] zastąpił je innymi, lecz nie były
to świątobliwe szczątki [...]. Jego świecki relikwiarz
zawierał trochę prochów Heloizy z grobu w Parac-
let; okruch pięknego ciała Inez de Castro, którą
w diadem przybrał jej królewski kochanek; strzęp
szarego wąsa Henryka IV, kości Moliera i La Fonta-
me’a, ząb Voltaire’a, pukiel włosów bohaterskiego
Desaixa, kroplę krwi Napoleona z Longwood”5.
A więc księżna Izabella Czartoryska, czy Helena
Radziwiłłowa i inni ówcześni polscy zbieracze sen-
tymentalnych pamiątek, mieli „patrona” wysoko
postawionego w hierarchii ówczesnego instytucjo-
nalnego i naukowego kolekcjonerstwa.
Kolejne części katalogu zostały poświęcone
działalności publicznej Denona jako osoby kierują-
cej muzealnictwem i życiem artystycznym w okresie
napoleońskim — 3. ,,Le plus beau musee de Luni-
vers ” i 4. Denon directeur des arts, z których każda
składa się z aż jedenastu artykułów! Ponieważ fak-
tycznie dotyczą one modelu muzealnictwa i życia ar-
tystycznego, który stał się poniekąd wzorem dla
dziewiętnastowiecznej Francji, a przez to w znacz-
nej mierze oddziaływał na inne kraje, warto poświę-
cić nieco uwagi przynajmniej części z nich. Gene-
vieve Bresc-Bautier w obszernym opracowniu
Dominique-Vivant Denon, premier directeur
du Louwre6 naświetliła jego działalność w latach
1802-1815 w muzeum w Luwrze, pierwotnie istnie-
jącym jako Musee Central des Arts, szeroko ukazu-
jąc sprawy organizacyjne tego muzeum, w tym
gromadzenie zbiorów wybieranych w trakcie spe-
cjalnych misji Denona po Europie. Uwagę zwracają
ciekawe ikonograficznie rysunki Benjamina Zinxa
z przedstawieniami z pobytu Denona w Niemczech
w 1807 roku: Vivant Denon au Cabinet des Medail-
les du chdteau de Berlin, debut novembre 1806 (Nr
142) i Enlevement de la galerie de Kassel, en 1807
(Nr 144). Przy odrobinie imaginacji zachęcają one
do wyobrażenia sobie przebiegu wizyty Denona
w Warszawie w tym samym roku. Wiele innych
6 Z 144 przypisami (!) i 62 obiektami katalogowymi, a te
w części zaopatrzone we własną bibliografię i zestawienie
źródeł rękopiśmiennych.
679
Vivant Denon un artiste, którego istotną wartość sta-
nowi katalogowe, obszerne opracowanie 66 prac ry-
towniczych. Wśród nich swą wartością ikonogra-
ficzną zalecają się: scena z Wolterem -Le Dejeuner
cle Ferney (Nr 18), kilka scen i portretów z neapoli-
tańskiego świata dyplomacji i „antykomanii” oraz
z czasów francuskiej Rewolucji, w tym przejmują-
ce, oddane oszczędnymi środkami sceny z okresu
Terrroru, np. Les Membres du Comite revolutionna-
ire de la section du Bonnet-rouge condamnes (Nr
57). Pogłębionym charakterem ujmuje kolejne opra-
cowanie - Chantal Orgogozo, Le royage dans la
Basse et la Haute - Egypte, w którym m. in. omó-
wiono naukowy aspekt wyprawy, podając bogatą do-
kumentację katalogową ponad 40 obiektów rycin
i rysunków o zróżnicowanym charakterze - od im-
presji ujmującej wartościami artystycznymi po do-
kumentację protonaukową. Ostatnim artykułem
o funkcji głównie dokumentacyjno-biograficznej
jest zamykające cały katalog studium ikonograficz-
ne pióra Sylvain Laveissiere o portretach Denona -
Les multiples visages de Vivant Denon, w którym
przedstawiono 37 obiektów. Wśród nich pojedyncze
portrety pozwalające prześledzić przemiany kon-
wencji tego tematu w przeciągu życia jednego poko-
lenia i dość liczne karykatury Denona, ukazujące
niektóre ówczesne kontrowersyjne oceny tej osobi-
stości. Szczególne zainteresowanie mogą wzbudzić
bardziej rozbudowane sceny obrazujące działalność
tej postaci jako kolekcjonera i badacza sztuki,
niektóre w licznych wariantach. Są to unikatowe do-
kumenty z okresu początków historyzmu, jak np.
różne wersje sceny Vivant Denon remettant dans
leurs tombeaux les restes du Cid et de Chimene
(Nr 605-608), czy warianty dzieła Benjamina Zinxa,
Portrait allego-rique de VivantDenon, ukazujące go
wśród nagromadzonych zabytków z różnych epok
(Nr 610-612).
Charakter pośredni, między studium przyczyn-
karsko-dokumentacyjnym a szerszym problemo-
wym ujęciem, mają opracowania w kolejnym dziale
tematycznym — 5. Vivant Denon collectionneur
(s. 392-469). Dział ten zawiera jedenaście specjali-
stycznych artykułów, dotyczących poszczególnych
prywatnych kolekcji napoleońskiego ministra,
o których bogactwie świadczy m. in. i to, że ich
publiczna rozprzedaż po jego śmierci trwała dwa
lata (1826-1827). Opracowaniom tym towarzyszy
katalogowe opracowanie ponad 160 obiektów. Zbio-
ry Denona charakteryzowały się różnorodnością
gromadzonych kolekcji, gdyż interesowały go
5 A. FRANCE, Nota historyczna. [W:] D. V. De Non,
Chwila ulotna ..., op. cit., s. 52. Relikwiarz ten zachowa-
ny jest w Musees de Chatearoux.
zabytki egipskie, babilońskie i perskie, greckie
i rzymskie w tym wazy i bronzy, oraz obiekty wy-
tworzone przez amerykańskich Indian i mieszkań-
ców Oceanii, a nade wszystko dzieła sztuki średnio-
wiecznej i nowożytnej oraz współczesnej, z których
zgromadził wyodrębnione kolekcje obrazów i ry-
sunków szkół włoskich, flamandzkich, niemieckich,
holenderskich i francuskich. Tu wspomnijmy nale-
żący doń dość szczególny relikwiarz (Nr 480, tabl.
kolorowa), który fascynował już Anatola France’a:
„relikwiarz, zapewne w czasie Terroru ogołocony
z relikwii; [Denon] zastąpił je innymi, lecz nie były
to świątobliwe szczątki [...]. Jego świecki relikwiarz
zawierał trochę prochów Heloizy z grobu w Parac-
let; okruch pięknego ciała Inez de Castro, którą
w diadem przybrał jej królewski kochanek; strzęp
szarego wąsa Henryka IV, kości Moliera i La Fonta-
me’a, ząb Voltaire’a, pukiel włosów bohaterskiego
Desaixa, kroplę krwi Napoleona z Longwood”5.
A więc księżna Izabella Czartoryska, czy Helena
Radziwiłłowa i inni ówcześni polscy zbieracze sen-
tymentalnych pamiątek, mieli „patrona” wysoko
postawionego w hierarchii ówczesnego instytucjo-
nalnego i naukowego kolekcjonerstwa.
Kolejne części katalogu zostały poświęcone
działalności publicznej Denona jako osoby kierują-
cej muzealnictwem i życiem artystycznym w okresie
napoleońskim — 3. ,,Le plus beau musee de Luni-
vers ” i 4. Denon directeur des arts, z których każda
składa się z aż jedenastu artykułów! Ponieważ fak-
tycznie dotyczą one modelu muzealnictwa i życia ar-
tystycznego, który stał się poniekąd wzorem dla
dziewiętnastowiecznej Francji, a przez to w znacz-
nej mierze oddziaływał na inne kraje, warto poświę-
cić nieco uwagi przynajmniej części z nich. Gene-
vieve Bresc-Bautier w obszernym opracowniu
Dominique-Vivant Denon, premier directeur
du Louwre6 naświetliła jego działalność w latach
1802-1815 w muzeum w Luwrze, pierwotnie istnie-
jącym jako Musee Central des Arts, szeroko ukazu-
jąc sprawy organizacyjne tego muzeum, w tym
gromadzenie zbiorów wybieranych w trakcie spe-
cjalnych misji Denona po Europie. Uwagę zwracają
ciekawe ikonograficznie rysunki Benjamina Zinxa
z przedstawieniami z pobytu Denona w Niemczech
w 1807 roku: Vivant Denon au Cabinet des Medail-
les du chdteau de Berlin, debut novembre 1806 (Nr
142) i Enlevement de la galerie de Kassel, en 1807
(Nr 144). Przy odrobinie imaginacji zachęcają one
do wyobrażenia sobie przebiegu wizyty Denona
w Warszawie w tym samym roku. Wiele innych
6 Z 144 przypisami (!) i 62 obiektami katalogowymi, a te
w części zaopatrzone we własną bibliografię i zestawienie
źródeł rękopiśmiennych.