Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (62.2000)

In Memoriam

695

początkowy zakres o dokumentację stosunków
w okupowanej Polsce. W sumie sporządzono około
500 protokółów. Archiwum Instytutu udostępniono
m.in. komisji alianckiej przebywającej w Skandyna-
wii i gromadzącej materiały oskarżenia do przy-
szłych procesów zbrodmiarzy wojennych, a jedna ze
współpracownic Instytutu występowała jako świa-
dek w procesie w Hamburgu. Część materiałów zo-
stała przekazana również Instytutowi Pamięci Naro-
dowej . Praca Instytutu do września 1946 roku była
opłacana przez szwedzką Komisję Rynku Pracy. Jej
działalność wspierały również krótkotrwałe sub-
wencje z poselstwa polskiego w Sztokholmie i pew-
na pomoc z Londynu. Później pomimo intensyw-
nych starań nie udało się rozwiązać problemu
dalszego finansowania Instytutu. Zgromadzone ma-
teriały, które planowano początkowo przekazać
Akademii Umiejętności w Krakowie, wobec po-
wstałej sytuacji politycznej w Polsce pozostały
w Szwecji.
Okres wojny i bezpośrednio powojenny przekre-
ślił niemal zupełnie wszystkie możliwości pracy za-
wodowej Łakocińskiego w zakresie historii sztuki.
Choć nosił się z planami napisania pracy o architek-
turze romańskiej w Polsce, me był w stanie tego zre-
alizować z powodu braku czasu i środków. W 1947
roku zakończył nie bez poczucia ulgi pracę lektora
na uniwersytecie. Po uzyskaniu na podstawie pol-
skiej dysertacji naukowego stopnia licencjata
i otrzymaniu obywatelstwa szwedzkiego został za-
trudniony na rok w Archiwum Sztuki Dekoracyjnej
przy Muzeum Sztuki Uniwersytetu w Lund. Zajmo-
wał się tam katalogowaniem zbiorów znanego
szwedzkiego etnografa Ludwiga Mandelgrena. Po-
tem przeniósł się do Sztokholmu do Akademii Sta-
rożytności i Muzeum Historycznego (Riksantikva-
rieambetet och Statens Historiska Museum) na
roczne zastępstwo. Był to początek jego wielolet-
nich wędrówek w poszukiwaniu pracy konserwatora
w muzeach okręgowych. W latach 1949-1955 otrzy-
mywał krótkotrwałe zastępstwa jako konserwator
lub dyrektor w Blekinge Museum, Vanersborgs Mu-
seum, Kalmar lans Museum, Nordiska Museum
w Sztokholmie, Malmó Museum i Norrbottens lans
museum. Pracował również przy wykopaliskach ar-
cheologicznych w Kalmar, na wyspie Óland,
w Landskronie i w innych miejscach. Publikował jed-
nocześnie artykuły na temat historii sztuki średnio-
wiecznej i archeologii, recenzje wystaw w szwedz-
kich czasopismach naukowych i prasie codziennej,
redagował hasła dotyczące historii i historii sztuki
polskiej w wydawnictwach encyklopedycznych.
W latach 1948-1961 prowadził serię popularno-
naukowych wykładów na temat polskiej historii
sztuki. W 195 8 roku zorganizował wystawę zbiorów
srebra muzeum w Malmó. A w 1966 roku wystawę

upamiętniającą przybycie do Szwecji transportów
polskich z obozów koncentracyjnych w Niemczech
w Muzeum Historii Kultury w Lund. Wystawa Att
dverleva - om andlig sjdlvhjalp i fdnglager (Prze-
żyć — o duchowej samopomocy w obozach hitlerow-
skich) pokazywała obozowe rekwizyty — ubrania
oraz przedmioty przywiezione do Szwecji przez by-
łych więźniów. Bardziej trwałą przystań znalazł Ła-
kociński w końcu w Bibliotece Uniwersyteckiej
w Lund przy opracowywaniu katalogów aukcji ksią-
żek, gdzie pracował w latach 1963-1972.
Sytuacja zawodowa - niemożność dostania pracy
na stałe pomimo wysokich kwalifikacji i znakomitej
znajomości szwedzkiego - niekończące się trudności
natury ekonomicznej i długotrwałe rozłąki z rodziną,
związane z pracą w różnych częściach kraju, wywołały
w Zygmuncie Łakocińskim uczucia zgorzknienia i roz-
goryczenia w stosunku do Szwecji. Pod koniec lat 50.
nawiązał ściślejsze kontakty z Polską i polskim środo-
wiskiem historyków sztuki. Korespondował z dyrekto-
rem Biblioteki Jagiellońskiej, Janem Baumgartem,
w sprawie przekazania Bibliotece części własne-
go potężnego księgozbioru skandynawistycznego.
Pierwsza partia książek i czasopism została przeka-
zana przez Łakocińskiego w 1961 roku zapoczątko-
wując długą serię darowizn do roku 1974 włącznie.
Zbiór ten, wraz z wcześniejszymi szwedzkimi dara-
mi sprawił, że Biblioteka Jagiellońska stała się
prawdopodobnie najlepiej w Polsce zaopatrzoną bi-
blioteką w literaturę skandynawistycznąnapolu hu-
manistyki. Łakociński pragnął, by depozyt ten, owoc
kilkudziesięcioletniej pracy bibliofilskiej, stał się
podstawą naukową Instytutu Skandynawistycznego,
którego ewentualne utworzenie omawiał z prof. Ta-
deuszem Cieślakiem. Na początku lat 60. był zaan-
gażowany w opracowanie publikacji dotyczącej tzw.
rolki sztokholmskiej i w późniejsze przekazanie jej
przez Szwecję Polsce. W 1962 roku ogłosił
w „Roczniku Historii Sztuki” częściowe wyniki dłu-
goletnich poszukiwań poloników w Szwecji. Nieja-
ko ubocznym rezultatem tych prac badawczych była
książka Magnus Stenbock w Polsce. Przyczynek do
historii szwedzkich zdobyczy w czasie wojny północ-
nej, którą opublikował w Ossolineum w 1967 roku.
W roku 1979 ogłosił w końcu Polonica Svecana
artistica. Jest to monumetalna inwentaryzacja arty-
stycznych poloników (z wyłączenien druków i rę-
kopisów) dokonana przez Łakocińskiego w czasie
licznych wycieczek inwentaryzacyjnych po Szwecji,
często na rowerze, począwszy od najwcześniejszych
lat pobytu. Z pracy zakrojonej na4-tomowąpublikację
ukazał się niestety jedynie tom pierwszy. Opisane są
w nim zabytki kościelne. Drugi tom miał być po-
święcony zbiorom w muzeach publicznych i prywat-
nych, trzeci militariom, a czwarty zawierać popraw-
ki i uzupełnienia.