DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3576#0170
i j 8
COMMENTARI A DE ANTI0U1S SCALP TORI BUS
ColleBìs fimplìcì mundìtìe, & ftpra caput nodo collìgatìs vìrginum more (7), nudo bracino, humeris
arca & pharetra ìnftruBis (8), cruribus cotburms ornatls (9). Egregius hic arrifex, ut inquìt
Stofch (io) confulto fymmetriae lcges in rupibus illis circa-yenatricem Deam effingendis negle-
xit, ne magnitudine fua praecipuum opus Dianae abfconderent. Hoc patto folus artìficum huìafce
generis confeqautas eft, quod adponendis lumini umbris PiBores efficiunt, nempe ut e tabalìs pìtia-
rae promineant. Sammani dijjicultatem park apta veflium con/eòlio, quam caeterì pitta Dìfiorides,
Cneius, Hylhts, praeflaiiti/fimi caelatores fedulo devitarunt, In hoc videtar accuratius Apolhniì defu-
dafe indaftria, tantoque artificio vaiai fé, ut nihìl mirabilius fa faccinBa haius vìrginis tunica,
qaae haud inflata vento, fed venuftijftme rugis, finìbufque diftinBa variis, ad genua ufque concinne
demktkar. Quod a.utem artis miraculam vìderi debet, efi figurae nuditas, qaae infra diftinBiJfime
elacct. Nihìl elegantìus capite, caia! comptae, renodataeque comae venuftatem, deeafqtte Deae augent,
Hotlindi'tati proxima eft facies, qua oris forma pulchrìtudìnem commendari putabant Greci (11);
frons exigua, ut a Petronio laudatur (12) genae teretes, quales Apuleìas Bathyllo tribuk (13), na-
fus re Bus, & adaequatus temutati labiorum (14), admìrabilìs• bracbiorum, manaumqae molline s (15),
crus reBam (16), teretes farae (ij),pes exiguus (18), quae fingala, ab abfoluta paìchrìtudìne ab effe
non pojfunt : idea ìllud Ovidit ufurpare poterò (19),
........Non illud carpere livor poffit opus,
Quamobrem haec gemma Inter preftantijjìmas principali merito habere debet locam, maximamque
gloriam park Apollonio, qui pire UH nomen ìnfcrìpfit fiumi, mìnimis adeo litteris, ut vix pojftnt; diftin-
gui, fed nitìdiffimis, & punBalis in extremitate exormtis ,
Quamquam infittiti no fri non fit mythologìca pertraBare, tamen nonnulla de Diana delìbabi-
rniis, ex quìbus in hanc gemmam lux alìqua perfandetur. Plares hoc nomine Deas Antiquitas vene-
rata eft, aaae tamen ad unicam reduci pojfent. Tres Cicero nomìnavit (20), prima (inqak)Iovis
& Proferpinae, quae pinnatum Cupìdinem genuiffe dicitur; Secunda norior, quam love Tertio,
& Latona naiam accepimus ; Tertiae pater Upis tradimr, Glauca Mater. Secunda apud anti-
quos celebrior, Haec cttm nata effet ante Apollinem, eodem tamen parta, obftetricis munere, poftea
apad Matrem eft fanBa, & animadverfis quae pafa erat in puerperio Mater, a Patre love impe-
ti-avi t, ut ipfa, Nìmphaeque comites perpetuam vìrginitatem fervare pajfent (21). Quoti ut facilias
praeftarel fylvas, montefque prò ftatìone elegit, venationem prò opere. Ex hoc fit ut vefte faccinBa
(7) Quoad Capillos a terrò collimato! defcribitur a Pan falliti
lib. 8. cap. 20. Leucìppus babitu muliebri indutus, coma
more virgluum devinola, qui mos erat capillos in unicum no-
dum capitis fmmnìtate usciere , fiditi ab eodem auétore lib. io.
cap 2 5. de duci tur ubi Polixenam a Polygnoto pici ani exbibet :
Appo/ite Ovìdius de Atalmita lib. 8. Mct. ver/. 319.
Crinis eratfimplex, nodum collectus in unum.
(8) Pbnretram , arcumque Dianae adtribuit artifex , quae
propria funt arma Deae jaeulatricis . Vide Hefìod. Celi. Deor.
Ver/. 14. Homer. lliad. lib. :i. ó* Piudar. Pytb. Od. i.p. 123.
Nonnumquam haec fymbola retro fufpenfa funt ut in nofira
gemma Dianae quae brachia nuda babel, & apprime conve-
nìt quod cecìnil Ctaudiauus de raptu Proferp. lib. 2. ver/,
30 &■ 3;.
.......PcnJent poft terga fagittae,
Brachia. nuda nitent.
Vide Ca/limacb. in Diati, verf. 112.
(p) Cotburnì in venatìonibus etiam funt tifai j ideo apud
Virgilium lib. 1. Aeueid. verf. 3+0. de Venatrìcibus ptiellis.
xepri-
Virginibus Tyriis mos eli gettare pharetram,
Purpureoque aìre furas vincire cothurno •
Vide Callimacbuw Hymu. in Dian. verf. 1 7.
(io) Stofch Gem. Ani. pa&. 14.
(11) Colutbus in Poeinatìo de Helenae r.iptu.
(ia) Petron. pag. 454.
(13) Apuleius Fior. cap. 1;.
(14) Arìfiaenet. Epifl. lib. !. Ep. r.
(ij) Horatìus lib. 1. Od. 13. & Ovid. lib. s. Amor. Eleg-
ge, verf. 24.
(io") Horatins lib. t. Sat. 2. verf Sr.
(17) Horatìus de Phyllìde lib. 2. Ode 4. verf 20.
(18) Ovid. lib. 3. Amor. Eleg. 3.
(19) Et Ovid. lib. 1. Amor. Eleg. 5.
In toto nufquam corpore menda fuit .
(10) de. lib. 3. de Nat. Deor. cap. 23. Vide Natal. Comit.
Mytbol. pag. 224.
(21) Callimac/j. Hymn. in Diai/am verf. 6.
Da mihi perpetuo, ut firn virgo , da Pater alme.
J0*
il pi
:ol Padre
nf0 delie ve
,5?°' ""
.tczza di
t '
;
iqaefta gemrr
la fimi Apo.
ieri, ma peri
- non fia de
-iie panico.
i noftra gen
'^-0 ridurli
tdih
^o
'•la più ce
tra x
l'abita
>»ici,
all' u)j
luce
l^^y Pone
Hi,
"»]
4l<;tro
Ci
\K, Sf
J«Jia
Cn!V
01
•\
ftr.
;,1'J„
H
"■u
di
»0
1 I
COMMENTARI A DE ANTI0U1S SCALP TORI BUS
ColleBìs fimplìcì mundìtìe, & ftpra caput nodo collìgatìs vìrginum more (7), nudo bracino, humeris
arca & pharetra ìnftruBis (8), cruribus cotburms ornatls (9). Egregius hic arrifex, ut inquìt
Stofch (io) confulto fymmetriae lcges in rupibus illis circa-yenatricem Deam effingendis negle-
xit, ne magnitudine fua praecipuum opus Dianae abfconderent. Hoc patto folus artìficum huìafce
generis confeqautas eft, quod adponendis lumini umbris PiBores efficiunt, nempe ut e tabalìs pìtia-
rae promineant. Sammani dijjicultatem park apta veflium con/eòlio, quam caeterì pitta Dìfiorides,
Cneius, Hylhts, praeflaiiti/fimi caelatores fedulo devitarunt, In hoc videtar accuratius Apolhniì defu-
dafe indaftria, tantoque artificio vaiai fé, ut nihìl mirabilius fa faccinBa haius vìrginis tunica,
qaae haud inflata vento, fed venuftijftme rugis, finìbufque diftinBa variis, ad genua ufque concinne
demktkar. Quod a.utem artis miraculam vìderi debet, efi figurae nuditas, qaae infra diftinBiJfime
elacct. Nihìl elegantìus capite, caia! comptae, renodataeque comae venuftatem, deeafqtte Deae augent,
Hotlindi'tati proxima eft facies, qua oris forma pulchrìtudìnem commendari putabant Greci (11);
frons exigua, ut a Petronio laudatur (12) genae teretes, quales Apuleìas Bathyllo tribuk (13), na-
fus re Bus, & adaequatus temutati labiorum (14), admìrabilìs• bracbiorum, manaumqae molline s (15),
crus reBam (16), teretes farae (ij),pes exiguus (18), quae fingala, ab abfoluta paìchrìtudìne ab effe
non pojfunt : idea ìllud Ovidit ufurpare poterò (19),
........Non illud carpere livor poffit opus,
Quamobrem haec gemma Inter preftantijjìmas principali merito habere debet locam, maximamque
gloriam park Apollonio, qui pire UH nomen ìnfcrìpfit fiumi, mìnimis adeo litteris, ut vix pojftnt; diftin-
gui, fed nitìdiffimis, & punBalis in extremitate exormtis ,
Quamquam infittiti no fri non fit mythologìca pertraBare, tamen nonnulla de Diana delìbabi-
rniis, ex quìbus in hanc gemmam lux alìqua perfandetur. Plares hoc nomine Deas Antiquitas vene-
rata eft, aaae tamen ad unicam reduci pojfent. Tres Cicero nomìnavit (20), prima (inqak)Iovis
& Proferpinae, quae pinnatum Cupìdinem genuiffe dicitur; Secunda norior, quam love Tertio,
& Latona naiam accepimus ; Tertiae pater Upis tradimr, Glauca Mater. Secunda apud anti-
quos celebrior, Haec cttm nata effet ante Apollinem, eodem tamen parta, obftetricis munere, poftea
apad Matrem eft fanBa, & animadverfis quae pafa erat in puerperio Mater, a Patre love impe-
ti-avi t, ut ipfa, Nìmphaeque comites perpetuam vìrginitatem fervare pajfent (21). Quoti ut facilias
praeftarel fylvas, montefque prò ftatìone elegit, venationem prò opere. Ex hoc fit ut vefte faccinBa
(7) Quoad Capillos a terrò collimato! defcribitur a Pan falliti
lib. 8. cap. 20. Leucìppus babitu muliebri indutus, coma
more virgluum devinola, qui mos erat capillos in unicum no-
dum capitis fmmnìtate usciere , fiditi ab eodem auétore lib. io.
cap 2 5. de duci tur ubi Polixenam a Polygnoto pici ani exbibet :
Appo/ite Ovìdius de Atalmita lib. 8. Mct. ver/. 319.
Crinis eratfimplex, nodum collectus in unum.
(8) Pbnretram , arcumque Dianae adtribuit artifex , quae
propria funt arma Deae jaeulatricis . Vide Hefìod. Celi. Deor.
Ver/. 14. Homer. lliad. lib. :i. ó* Piudar. Pytb. Od. i.p. 123.
Nonnumquam haec fymbola retro fufpenfa funt ut in nofira
gemma Dianae quae brachia nuda babel, & apprime conve-
nìt quod cecìnil Ctaudiauus de raptu Proferp. lib. 2. ver/,
30 &■ 3;.
.......PcnJent poft terga fagittae,
Brachia. nuda nitent.
Vide Ca/limacb. in Diati, verf. 112.
(p) Cotburnì in venatìonibus etiam funt tifai j ideo apud
Virgilium lib. 1. Aeueid. verf. 3+0. de Venatrìcibus ptiellis.
xepri-
Virginibus Tyriis mos eli gettare pharetram,
Purpureoque aìre furas vincire cothurno •
Vide Callimacbuw Hymu. in Dian. verf. 1 7.
(io) Stofch Gem. Ani. pa&. 14.
(11) Colutbus in Poeinatìo de Helenae r.iptu.
(ia) Petron. pag. 454.
(13) Apuleius Fior. cap. 1;.
(14) Arìfiaenet. Epifl. lib. !. Ep. r.
(ij) Horatìus lib. 1. Od. 13. & Ovid. lib. s. Amor. Eleg-
ge, verf. 24.
(io") Horatins lib. t. Sat. 2. verf Sr.
(17) Horatìus de Phyllìde lib. 2. Ode 4. verf 20.
(18) Ovid. lib. 3. Amor. Eleg. 3.
(19) Et Ovid. lib. 1. Amor. Eleg. 5.
In toto nufquam corpore menda fuit .
(10) de. lib. 3. de Nat. Deor. cap. 23. Vide Natal. Comit.
Mytbol. pag. 224.
(21) Callimac/j. Hymn. in Diai/am verf. 6.
Da mihi perpetuo, ut firn virgo , da Pater alme.
J0*
il pi
:ol Padre
nf0 delie ve
,5?°' ""
.tczza di
t '
;
iqaefta gemrr
la fimi Apo.
ieri, ma peri
- non fia de
-iie panico.
i noftra gen
'^-0 ridurli
tdih
^o
'•la più ce
tra x
l'abita
>»ici,
all' u)j
luce
l^^y Pone
Hi,
"»]
4l<;tro
Ci
\K, Sf
J«Jia
Cn!V
01
•\
ftr.
;,1'J„
H
"■u
di
»0
1 I