DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.3576#0188
■MB
15S COMMENTARIA DE ANTIQUIS SCALPTORIBUS
MINERVA SALUTIIERA
AS.PASII OPUS,
lafpidi rubro incìfum.
EX MUSEO ILLUSTRISSIMI DOMINI DE FRANCE VINDOBONAE (1).
AD buìus gemmae explicationem (2) Baronis de Stofcb mar eruditione, Pulcherrimam Miner-
vae imaginem ( Me ìnquit ) emendatiffimis vultus lineamentis medio pectore tenus
gemmae infculpfit infignis Artifex Afpafius. Galea caput tegitur, in cuius apice fphinx,
yirgineo vultu, ac pectore, leoninoque corpore vifitur, plumariam criftam (3) fuftinens, ad hume-
ros defcendentem, alteramque vero ad latus minorem, equus alatus. Quinque alati equi, dimi-
dia corporis parte prominentes, frontem obumbrant: extrema galeae eiufdem pars, quae ad
collum tegendum finuatur, fquammofa eli, e qua cinni in peclus, terguroque defcendunt. La-
mina illa mobilis ad auris genaeque defenfionem elata gryphionem alatum infculptum exhi-
bet; inauris ex gemmis racemi uvae inflar parata exornat aurem eodem modo, quo collum
duplex margaritarum linea, quarum ex aitera gemmae dependent quernae glandis formam refe-
rentes. Squammeum ferrum pettorale exornat Medufae caput (4), non capillis in ferpentes
immutatis horridum, cum angues illi huc atque illuc ferpant. Denique ad latus imaginis
hafta pofita (5).
Minerva itaque repraefentatur , quam iyeiav falutarem, ac falutiferam ab Athenienfibus
cultam in Acropoli, refert Plinus (6), cuius aenea fiatila a Pericle Athenienfium Principe polita
fuit; nam vernula ipfi carus, cum is in arce templum aedificaret, repfiffetque fuper altitudinem faftigii,
& inde cecidijfet, hac herba ( Partbenio ) dicitur janatus, monftrata Perieli fomnio a Minerva. Quare
Partbenium vocari coepta efi ec.
In tempio quoque Amphiarai apud Oropios colebatur Minerva Paeonia, feu Medica, tefte
Paufania (7) fìc dieta, quia aegris medicam opem ferret, ad quod forfan oltendendum fcalptor
an-
(i) Winchelmatin pag 61, itiquit effe hancgenwamin Mtt-
feo S. C, M. Vindobonae.
(2) Stofcb Gemmae Tab. 13. pag. io*.
(3) Criflae faepe plumariae , & ex eauorum juhìf fabricatae.
Claudi an. de VI, Confiti. Honorii verf, 57 J.
. Quod pifturatas galeae Iunonia criftas
Ornet avi?.
Et Virgil Aeneid. lìb. 7. verf. 78;, Idem lib. tp. verf. 869,
Et Sii Italie. Punie. lib- 5. verf 133- & lib. 8. verf. 417.
Et Homerus plurimi! in Iliadi! locis ; ita lìb- 3. verf. 334.
Capiti vero forti galeam affabre faftam impofuit,
Setis equinis comantem ; terribiliter vero dilla defu-
per nutabat •
(4) Lorica ferrea fquammìs ornata a Cyclopìbus Minervae
fabricata fuit, iuxta elegantem Vìntiti defcriptionel» Aeneid.
lib, 8. verf. 43 y,
Aegidaque horrificarn turbatae Palladis arma
Certatim fquammis ferpentum , auroque polibant ;
Connexofque angues, ipfamque in pecìore Divae
Gorgona , defefto vertentem lumina collo .
Ab Afris Graeci veftem & Aegidas (imulacrorum Miner-
vae mutuati funt. Praeterquam enim quod coriacea m
veftis Africanarum, & fimbriae, quae ex aegidibus Palla-
dis dependent, non fint ferpentes, fed e loris faftae : ce-
rerà vero omnia ad eamdem formam effifta funt : nomine
ipfo quoqe teftificante , venilfe ex Africa Palladiorum "°"
lam . Quippe Afiicanae Mulieres circa veftem amiciuntur
nudis aegidibus , caprini! pellibus non vìllofis , fimbriati!
ac rubrica delibutis , a quibus aegis, caprini! pellibus, »e'
gidasdenominavere Graeci . Haec Herod.Hift. lib. 4 c- lS?'
(5) Homerus in llìad. lib. ;. de Minervae hafta verf. 7A'-
..........Sumpfitque hairam
Gravem, magnam , validam, qua domar ordines virorum
Heroum, quibufeumque irafeitur praepotenti patre nata.
(6) Plin. Hiftor. lib. 22. cap. 17. vide Plutanbum ¥ vit*
Periclis pag. 287.
(7) Paufania! lib. io, cap. 34. In Athenarum urbe '"'
quìt Paufanijis lib. 1. cap. 23. erat (tatua Minervae cog"°
mento Hygiace , & lib. 1. cap. 31 in Acbamis Minerva &Ì
giaea feti falutifera venerabatur .
0 '-
■lidi t
''^iu avello
tttfljl&p, e fi
ti [mti, nella j
fH/flila, E' ornai
pnjmt ii ghiand
m orrida i
•; fA m
rii.jue è
'**llifmezZl
fc^fc0pencJe
^Klrife
v, i di r " t
"ìli ' r
15S COMMENTARIA DE ANTIQUIS SCALPTORIBUS
MINERVA SALUTIIERA
AS.PASII OPUS,
lafpidi rubro incìfum.
EX MUSEO ILLUSTRISSIMI DOMINI DE FRANCE VINDOBONAE (1).
AD buìus gemmae explicationem (2) Baronis de Stofcb mar eruditione, Pulcherrimam Miner-
vae imaginem ( Me ìnquit ) emendatiffimis vultus lineamentis medio pectore tenus
gemmae infculpfit infignis Artifex Afpafius. Galea caput tegitur, in cuius apice fphinx,
yirgineo vultu, ac pectore, leoninoque corpore vifitur, plumariam criftam (3) fuftinens, ad hume-
ros defcendentem, alteramque vero ad latus minorem, equus alatus. Quinque alati equi, dimi-
dia corporis parte prominentes, frontem obumbrant: extrema galeae eiufdem pars, quae ad
collum tegendum finuatur, fquammofa eli, e qua cinni in peclus, terguroque defcendunt. La-
mina illa mobilis ad auris genaeque defenfionem elata gryphionem alatum infculptum exhi-
bet; inauris ex gemmis racemi uvae inflar parata exornat aurem eodem modo, quo collum
duplex margaritarum linea, quarum ex aitera gemmae dependent quernae glandis formam refe-
rentes. Squammeum ferrum pettorale exornat Medufae caput (4), non capillis in ferpentes
immutatis horridum, cum angues illi huc atque illuc ferpant. Denique ad latus imaginis
hafta pofita (5).
Minerva itaque repraefentatur , quam iyeiav falutarem, ac falutiferam ab Athenienfibus
cultam in Acropoli, refert Plinus (6), cuius aenea fiatila a Pericle Athenienfium Principe polita
fuit; nam vernula ipfi carus, cum is in arce templum aedificaret, repfiffetque fuper altitudinem faftigii,
& inde cecidijfet, hac herba ( Partbenio ) dicitur janatus, monftrata Perieli fomnio a Minerva. Quare
Partbenium vocari coepta efi ec.
In tempio quoque Amphiarai apud Oropios colebatur Minerva Paeonia, feu Medica, tefte
Paufania (7) fìc dieta, quia aegris medicam opem ferret, ad quod forfan oltendendum fcalptor
an-
(i) Winchelmatin pag 61, itiquit effe hancgenwamin Mtt-
feo S. C, M. Vindobonae.
(2) Stofcb Gemmae Tab. 13. pag. io*.
(3) Criflae faepe plumariae , & ex eauorum juhìf fabricatae.
Claudi an. de VI, Confiti. Honorii verf, 57 J.
. Quod pifturatas galeae Iunonia criftas
Ornet avi?.
Et Virgil Aeneid. lìb. 7. verf. 78;, Idem lib. tp. verf. 869,
Et Sii Italie. Punie. lib- 5. verf 133- & lib. 8. verf. 417.
Et Homerus plurimi! in Iliadi! locis ; ita lìb- 3. verf. 334.
Capiti vero forti galeam affabre faftam impofuit,
Setis equinis comantem ; terribiliter vero dilla defu-
per nutabat •
(4) Lorica ferrea fquammìs ornata a Cyclopìbus Minervae
fabricata fuit, iuxta elegantem Vìntiti defcriptionel» Aeneid.
lib, 8. verf. 43 y,
Aegidaque horrificarn turbatae Palladis arma
Certatim fquammis ferpentum , auroque polibant ;
Connexofque angues, ipfamque in pecìore Divae
Gorgona , defefto vertentem lumina collo .
Ab Afris Graeci veftem & Aegidas (imulacrorum Miner-
vae mutuati funt. Praeterquam enim quod coriacea m
veftis Africanarum, & fimbriae, quae ex aegidibus Palla-
dis dependent, non fint ferpentes, fed e loris faftae : ce-
rerà vero omnia ad eamdem formam effifta funt : nomine
ipfo quoqe teftificante , venilfe ex Africa Palladiorum "°"
lam . Quippe Afiicanae Mulieres circa veftem amiciuntur
nudis aegidibus , caprini! pellibus non vìllofis , fimbriati!
ac rubrica delibutis , a quibus aegis, caprini! pellibus, »e'
gidasdenominavere Graeci . Haec Herod.Hift. lib. 4 c- lS?'
(5) Homerus in llìad. lib. ;. de Minervae hafta verf. 7A'-
..........Sumpfitque hairam
Gravem, magnam , validam, qua domar ordines virorum
Heroum, quibufeumque irafeitur praepotenti patre nata.
(6) Plin. Hiftor. lib. 22. cap. 17. vide Plutanbum ¥ vit*
Periclis pag. 287.
(7) Paufania! lib. io, cap. 34. In Athenarum urbe '"'
quìt Paufanijis lib. 1. cap. 23. erat (tatua Minervae cog"°
mento Hygiace , & lib. 1. cap. 31 in Acbamis Minerva &Ì
giaea feti falutifera venerabatur .
0 '-
■lidi t
''^iu avello
tttfljl&p, e fi
ti [mti, nella j
fH/flila, E' ornai
pnjmt ii ghiand
m orrida i
•; fA m
rii.jue è
'**llifmezZl
fc^fc0pencJe
^Klrife
v, i di r " t
"ìli ' r