DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3576#0182
i$o COMMENTAVA DE ANT1QUIS SCALPTORIBUS
Praefiat Jovis fabulam filentio praeterire, ne vulgarem aggredì rem vìdeamur, tot tamifque
fcatmtem contradiBionibus, Non unum fuijfe Jovem confiat ; fingulorum ameni facinora ad Jovem Sa-
turni fiiìum referri ( 11 ) .
Juppiter quidem barba venerandus, & terribilis exbibetur, quamvis in Vefpafiani nummo videa-
tur Juvenis nudus cum patera in dextra ante aram accenfam facrificans , baflam finìfìra tenens
cimi epigraphe JOVIS CUSTOS (n). Et Jovem juvenem imberbem memorai Pmfanw (13) Ovi-
dius autem e anfani dare demonjìrai (14),
Juppiter eft Juvenis: Juveniles adfpice vukus.
Ad'pice deinde manum : fulmina nulla tenet.
Fulmina, poft aufos Coelum adfeftare gigantas
Sumta Jovi: primo tempore inermis erat»
Apud Cretenfes ftatua valde lepida reperìebatur, prout narrai Fiutarchus (15). Qualis eft Cretae
Jovis imago auribus carens: non enim convenit audiri ab eo quenquam, qui omnium fit rerum
Dominus, atque Princeps.
Proferamus binas Saturni gemmas, quae & quia ad rem pertinent, "ó" quìa adhuc in luce-m
non prodierunt Eruditis erunt obleBamento, eo magìs quod Saturni monumenta in antiquìtate rarif-
fima funt (16) .
Prima gemma perbelle Saturni explicat facinora. Senex enim jacens alas fupra dorfum habens
-vifìtur (17), dextera fupra fale evi (*.) innixa, circa nonnullae virentes- berbae, ante oculos burnì
pojitus codex apertus, fupra quem fella cum cauda. Quae figna fere omnia relatis Virgilìi carmì-
nibus
Km d
0
nfi
■Ida
di'
ài
Quivi
Veder
Senzs
la k
Uhm
tf|iteen(I vi
sri (hkk
I OCCifol
ilàhfo, e per.
4,0« pili che nel
ìijm gemma
* «irate con J'aJi
iilaàune erbe all'
(11) Vide Cic. de Nat. D. I. 3. cap. 16.11. & 24. Tertullia-
tini refert Apol. p. <S:J. Varronem tercentos numerale love: .
Tanta Deorum multitudo ex eo oriebatur poti'Jìiite , quia quilìbet
Nauta , Agricola , Miles , Palìor , Venator , Mercator , esteri'
que bomines (ibi ex fententia fabrìcabantur Deos, qui ipforum
indigentiis , negotiis , vitiis , virtutihufque inferv.rent . Plinius
lib. 2. cap 7 animadvertit . Maìor Caelitum populus etiam
quarti hominum intelligi poteft, cum (ìnguli quoque ex fc-
metipfìs totidem Deos faciant . Confitte adnotationes lacobi
Pameliì in Apologeticum Tertulliani. & adnot. Vives in D.
Auguft de Civitate Dei lib. 7. cap. \ 1. Videtur bue alludere Mi'
nucius Felix p. 351. dmn dìcit : Et ne longius multos Ioves
obeam , tot funt lovis monltra quot nomina . Triointa millia
Deorum ab Hefiodo celebrar! inquìt Pet. Crinitus de Ho-
nefla Difcipliua lib. 1 3. cap. 14. Qjiare mirimi non eflfi plu-
fqtiam fexagìuta diverfl hves a Panfanili nomìnentur , quorum
pterique a vana hominum fuperftitione variti epitbetis funt
affecli , ut evideuter demonflrat Apuleius de Mando . Cum lit
unus pluribus nominibus cietur propter fpecierum multitu-
dinem , quarum diverfitate fit multiformis , & a juvandis
fuis Iuppiter dicitur, quem hna Graeci, quod vitae nofrrae
au&or fit , reftiffime appellant : Fulgurator , & Tonitrualis >
& Fulminator , & iam Imbrieitor , & item dicitur Serenator,
& plures eum Frugiferum vocant, multi Urbis Cuftodem ,
alii Hofpitalem , Amicalcmque, & omnium offìciorum nò-
minibus appellant , & multa plura apud Arufpices , &
Romanos veteres invenies. Plurima in hanc rem legi digita
in Pliii, Hìft. lib. 2, cap. 7. ideo optimi iuquit Pctronius
Satyric. pag. 49. Utique noflrra regio tam praefentibus piena
eli numinibus, ut facilius pofiìs Deum, quam hominem
invenire .
(12) Oifelii Numìfmata pag. ì6o. T. 35.
(13) Pati fa», lib. ; cap. 24.
(14) Ovid. lib. 3. Fafi. Ver/. 437.
( 1 ; P lutar eh. de Ifide & 0fri de voi. 2. pag. 172.
(16") Praetereunda Saturni ohfcura ó" varia origo , (ìm<ilqtie
gefla a Diodoro Siculo lib. i.cap. 2. lib. ;. cap. 15. relata.
Aiiimadverteuduni efl Saturnum & Tcmpus limivi & idem
apud antiquo.' fuijfe ; omnia enim varai & omnia producit,
ut docet Orph. in Saturni Hymn. pag. 293. vide Plat■ •'«
Timaeo, & in Cratilo, & Cicer. lib. 2. de Natura Deor.
lib. 2. cap. 24. & 25 ó- lib. 3. cap. 25. è1* Phoruut.ciip. 7-
Saturnum in Italiani migrajje, primumque agrorum cinturata
docuijje , legefque barbari! geutibus fìatuifje, Virgilius etcì-
rat lib. 8. Aeneid. verf. 31S,
Primus ab aethereo venit Saturnus Olympo
Arma Jovis fugiens , & regnis exul ademptis .
Is genus indocile, ac difperfum montibus altis
Compofuit, legefque dedit , Latìumque vocan
Maluif, his quoniam latui/Tet tutus in oris .
Aurea quae perhihent , ilio fub rege fuere
Saecula; fic placida populos in pace regebat.
(17) De Alis Saturni vide Etifeb.
(*) Tot. XVI. N. II.
T«tulJiano A
dfS'i Dei era
;;*««*»
relW degli
Ha
N? ****** fi
%>:%
:%
Juì,
"la
"«t«i. . 4 'Un
Ce,Hm0:Upcr'^i
"tn
IV»4
k\ ,. ""Soft
'tiL. %e , ' c0m .
■:'"■
lo
tii.
Praefiat Jovis fabulam filentio praeterire, ne vulgarem aggredì rem vìdeamur, tot tamifque
fcatmtem contradiBionibus, Non unum fuijfe Jovem confiat ; fingulorum ameni facinora ad Jovem Sa-
turni fiiìum referri ( 11 ) .
Juppiter quidem barba venerandus, & terribilis exbibetur, quamvis in Vefpafiani nummo videa-
tur Juvenis nudus cum patera in dextra ante aram accenfam facrificans , baflam finìfìra tenens
cimi epigraphe JOVIS CUSTOS (n). Et Jovem juvenem imberbem memorai Pmfanw (13) Ovi-
dius autem e anfani dare demonjìrai (14),
Juppiter eft Juvenis: Juveniles adfpice vukus.
Ad'pice deinde manum : fulmina nulla tenet.
Fulmina, poft aufos Coelum adfeftare gigantas
Sumta Jovi: primo tempore inermis erat»
Apud Cretenfes ftatua valde lepida reperìebatur, prout narrai Fiutarchus (15). Qualis eft Cretae
Jovis imago auribus carens: non enim convenit audiri ab eo quenquam, qui omnium fit rerum
Dominus, atque Princeps.
Proferamus binas Saturni gemmas, quae & quia ad rem pertinent, "ó" quìa adhuc in luce-m
non prodierunt Eruditis erunt obleBamento, eo magìs quod Saturni monumenta in antiquìtate rarif-
fima funt (16) .
Prima gemma perbelle Saturni explicat facinora. Senex enim jacens alas fupra dorfum habens
-vifìtur (17), dextera fupra fale evi (*.) innixa, circa nonnullae virentes- berbae, ante oculos burnì
pojitus codex apertus, fupra quem fella cum cauda. Quae figna fere omnia relatis Virgilìi carmì-
nibus
Km d
0
nfi
■Ida
di'
ài
Quivi
Veder
Senzs
la k
Uhm
tf|iteen(I vi
sri (hkk
I OCCifol
ilàhfo, e per.
4,0« pili che nel
ìijm gemma
* «irate con J'aJi
iilaàune erbe all'
(11) Vide Cic. de Nat. D. I. 3. cap. 16.11. & 24. Tertullia-
tini refert Apol. p. <S:J. Varronem tercentos numerale love: .
Tanta Deorum multitudo ex eo oriebatur poti'Jìiite , quia quilìbet
Nauta , Agricola , Miles , Palìor , Venator , Mercator , esteri'
que bomines (ibi ex fententia fabrìcabantur Deos, qui ipforum
indigentiis , negotiis , vitiis , virtutihufque inferv.rent . Plinius
lib. 2. cap 7 animadvertit . Maìor Caelitum populus etiam
quarti hominum intelligi poteft, cum (ìnguli quoque ex fc-
metipfìs totidem Deos faciant . Confitte adnotationes lacobi
Pameliì in Apologeticum Tertulliani. & adnot. Vives in D.
Auguft de Civitate Dei lib. 7. cap. \ 1. Videtur bue alludere Mi'
nucius Felix p. 351. dmn dìcit : Et ne longius multos Ioves
obeam , tot funt lovis monltra quot nomina . Triointa millia
Deorum ab Hefiodo celebrar! inquìt Pet. Crinitus de Ho-
nefla Difcipliua lib. 1 3. cap. 14. Qjiare mirimi non eflfi plu-
fqtiam fexagìuta diverfl hves a Panfanili nomìnentur , quorum
pterique a vana hominum fuperftitione variti epitbetis funt
affecli , ut evideuter demonflrat Apuleius de Mando . Cum lit
unus pluribus nominibus cietur propter fpecierum multitu-
dinem , quarum diverfitate fit multiformis , & a juvandis
fuis Iuppiter dicitur, quem hna Graeci, quod vitae nofrrae
au&or fit , reftiffime appellant : Fulgurator , & Tonitrualis >
& Fulminator , & iam Imbrieitor , & item dicitur Serenator,
& plures eum Frugiferum vocant, multi Urbis Cuftodem ,
alii Hofpitalem , Amicalcmque, & omnium offìciorum nò-
minibus appellant , & multa plura apud Arufpices , &
Romanos veteres invenies. Plurima in hanc rem legi digita
in Pliii, Hìft. lib. 2, cap. 7. ideo optimi iuquit Pctronius
Satyric. pag. 49. Utique noflrra regio tam praefentibus piena
eli numinibus, ut facilius pofiìs Deum, quam hominem
invenire .
(12) Oifelii Numìfmata pag. ì6o. T. 35.
(13) Pati fa», lib. ; cap. 24.
(14) Ovid. lib. 3. Fafi. Ver/. 437.
( 1 ; P lutar eh. de Ifide & 0fri de voi. 2. pag. 172.
(16") Praetereunda Saturni ohfcura ó" varia origo , (ìm<ilqtie
gefla a Diodoro Siculo lib. i.cap. 2. lib. ;. cap. 15. relata.
Aiiimadverteuduni efl Saturnum & Tcmpus limivi & idem
apud antiquo.' fuijfe ; omnia enim varai & omnia producit,
ut docet Orph. in Saturni Hymn. pag. 293. vide Plat■ •'«
Timaeo, & in Cratilo, & Cicer. lib. 2. de Natura Deor.
lib. 2. cap. 24. & 25 ó- lib. 3. cap. 25. è1* Phoruut.ciip. 7-
Saturnum in Italiani migrajje, primumque agrorum cinturata
docuijje , legefque barbari! geutibus fìatuifje, Virgilius etcì-
rat lib. 8. Aeneid. verf. 31S,
Primus ab aethereo venit Saturnus Olympo
Arma Jovis fugiens , & regnis exul ademptis .
Is genus indocile, ac difperfum montibus altis
Compofuit, legefque dedit , Latìumque vocan
Maluif, his quoniam latui/Tet tutus in oris .
Aurea quae perhihent , ilio fub rege fuere
Saecula; fic placida populos in pace regebat.
(17) De Alis Saturni vide Etifeb.
(*) Tot. XVI. N. II.
T«tulJiano A
dfS'i Dei era
;;*««*»
relW degli
Ha
N? ****** fi
%>:%
:%
Juì,
"la
"«t«i. . 4 'Un
Ce,Hm0:Upcr'^i
"tn
IV»4
k\ ,. ""Soft
'tiL. %e , ' c0m .
■:'"■
lo
tii.